شرکت‌های فناور، استارتاپ‌ها و بیش از 570 شرکت دانش بنیان فعال در حوزه کشاورزی با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در حال تدارک پاسخ‌های فناورانه به این چالش‌ها هستند. تنها در سال جاری ( 1398) از ده‌ها محصول دانش‌بنیان حوزه کشاورزی (کشت و صنعت، شیلات، .....) رونمایی شد.

10 چالش عمده

آسیب پذیری محصولات دامی و کشاورزی در برابر شرایط آب و هوایی نامساعد( خشکسالی، توفان و سیل) یکی از مشکلات مستمر  فعالان این حوزه محسوب می‌شود.

«از دست رفتن حجم زیادی از محصولات و کاهش بهره‌وری به دلیل عدم اطلاع از وضعیت و نیازهای هر محصول» نیز می‌تواند هر ساله خسارت‌های با ارقام مالی بسیار بالا به کشاورزان تحمیل کند.

نیروی کار

هدر رفت منابع ارزشمند آبی، کود و آفت‌کش‌های گرانقیمت به دلیل استفاده از روش‌های سنتی، سومین مسئله قابل تامل در بخش کشاورزی است.

وابسته بودن فعالیت‌های کشاورزی به نیروی کار در دسترس، در زمان مناسب که هر روز کمیاب تر و پر هزینه‌تر می‌شود نیز خود به شکل گسترده‌ای کشاورزان ایرانی را با مشکلات مقطعی مواجه می‌سازد، این مسئله علی رغم این موضوع است که کمبودی در زمینه‌ای نیروی کار وجود ندارد.

محدودیت منابع و زمین برای تامین غذا و اثرات مخرب زیست محیطی بر فعالیت‌های کشاورزی و دامداری نیز یکی از تهدیدهای جهانی و ملی فعالیت‌های کشاورزی در ایران است.

گسترش بازار محصولات ارگانیک

افزایش حساسیت مصرف کنندگان به تازگی و کیفیت مواد غذایی و  فزونی تمایل به مصرف مواد غذایی ارگانیک نیز ششمین چالش شناسایی شده در این حوزه است که نیازمند پاسخی فناورانه است.

وجود واسطه‌های متعدد و عدم دسترسی مستقیم به بازارهای مصرف و تولید کنندگان، هفتمین چالشی است که گردش مالی و نقدینگی مورد نیاز کشاورزی و فعالیت‌های دامداری را با مسئله مواجه کرده است.

پیچیدگی مدیریت یکپارچه و کار آمد فعالیت‌های کشاورزی و دامداری، دیگر مسئله‌ای است که این حوزه با آن مواجه است و برای حل آن باید راه حل‌های نوین از سوی زیست بوم فناوری‌های حوزه کشاورزی عرضه شود.

گران بودن بسیاری از تجهیزات نوین کشاورزی و عدم به صرفه بودن تهیه آن برای کشاورزان خٌرد، بهره‌وری پایین و عدم هماهنگی با پیشرفت‌های فناورانه به دلیل پایین بودن سطح علمی کشاورزان در کشورهای در حال توسعه، دهمین چالشی است که کشاورزان و دامداران در کشورهای مانند ایران ممکن است با آن رو به رو باشند.

راه‌ حل‌ها

در حال حاضر به صورت عمومی، استارتاپ‌ها، شرکت‌های فناور و شرکت دانش بنیان حوزه کشاورزی، مشغول عرضه محصولات متنوع برای حل این 10 چالش عمده می‌باشند.

این نهادهای فناور با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در حال توسعه محصولاتی هستند که می‌تواند برای تعدیل این چالش‌ها کارساز باشد. چندین «سنسور» و «اپلیکیشن تحلیل داده‌های آب و هوا و خاک» تا کنون توسط شرکت‌های دانش بنیان برای غلبه بر خشکسالی روانه بازار شده است.

توسعه کشت‌های «هیدروپونیک» و «ایروپونیک» در کنار توسعه کشت عمودی، دیگر فعالیتی است که توسط شرکت‌‎های فناور و دانش بنیان در سال جاری پیگیری شد.

پلتفرم‌های آنلاین اجاره تجهیزات کشاورزی

پلتفرم‌های فروش محصولات خانگی و نرم افزارهای مدیریت کارگران فصلی، دیگر محصولاتی هستند که در حال حاضر نیز به بازار عرضه شده‌اند. هر چند با توجه به گستردگی نیاز برای این محصولات فناورانه، نیاز به حضور بازیگران بسیار بیشتری وجود دارد.

همچنین پلتفرم‌های آنلاین اجاره تجهیزات کشاورزی و پلتفرم‌های خرید و فروش تجهیزات دست دوم می‌تواند پاسخی به مشکل قیمت بالای دستگاه‌ها و ماشین آلات مورد نیاز کشاورزان محسوب شود.

فروش مستقیم و آنلاین

پس از تهیه لیستی 200 عددی از استارتاپ‍‌های ثبت شده در  وب سایت www.angel.com  مشاهده شد که بیشترین تعداد استارتاپ‌های فعال در حوزه کشاورزی، در بخش فروش مستقیم محصولات کشاورزی فعالیت داشتند. این حوزه در ایران هنوز با تکمیل ظرفیت‌های بالقوه خود فاصله دارد.

استفاده کشاورزان از اپلیکیشن‌های فروش مستقیم می‌تواند با تقویت نقدینگی و توان مالی آنها، راه را برای استفاده از فناوری‌های مدرن تر و افزایش کمی و کیفی محصولات هموار سازد.

فروش مستقیم به رستوران‌های کوچک

شرکت Micai در چین با ارزش مالی بیش از 600 میلیون دلار ( احصاء شده در سال 2014) پلتفرمی راه اندازی کرد تا کشاورزان بتوانند به وسیله آن مستقیماً محصولات خود را به رستوران‌های کوچک بفروشند.

چنین فعالیت‌های در بازار رو به رشد و بزرگ مصرفی ایران می‌تواند در اشکال بومی آن انجام گیرد و توان کشاورزان برای کسب سود بیشتر و حذف واسطه‌های غیر ضروری را افزایش دهد.

8 حوزه فناوری

به صورت کلی 8 حوزه فناوری وجود دارد که پارک‌های علم و فناوری وابسته به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، شرکت‌های فناور و دیگر واحدهای علمی و تجاری تحت حمایت این معاونت، فعالیت‌های  مرتبط با کشاورزی خود را در قالب آنها تعریف کرده‌اند.

«اینترنت اشیاء»، «زیست فناوری و کشت سلولی»، «تصویر برداری هوایی و پردازش تصویر»، «انواع خودران‌ها و تراکتورهای بدون سرنشین و GPS»، « سنسور و Machine vision»، «داده‌کاوی و هوش مصنوعی»، «پلاتفرم نرم افزاری و اپلیکیشن»، «اتوماسیون و رباتیک» هشت حوزه  مورد اشاره را تشکیل می‌دهند.

تمام محصولات تولید شده دانش بنیان (کودهای زیستی،پهبادها،.... )در قالب یکی از این سرفصل‌ها قابل تعریف است.

این محصولات و خدمات در صورت دارا بودن ویژگی‌های نوآورانه لازم، می‌تواند از بسته‌های حمایتی مصوب معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بهره‌مند شود.

تشدید فعالیت

پارک‌های فناوری تاسیس شده وابسته به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در حال حاضر میزبان بیش از صدها استارتاپ و شرکت دانش بنیان فعال در حوزه کشاورزی هستند.

به تازگی (بمهن ماه 1398) مرکز نوآوری باز و انتقال فناوری «وستا» توسط معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری افتتاح شد، این مرکز در راستای « بهبود فضای کسب و کارهای نوآورانه، کارآفرینانه، دانش بنیان و توسعه کشاورزی» گام بر می‌دارد.

توسعه کشاورزی دیجیتال

«طرح توسعه شاخص‌های خشکسالی»، «طراحی و پیاده‌سازی الگوی پایش و پیش‌بینی خشکسالی کشاورزی»، «تهیه نقشه راه زیست فناوری در سه مرحله مطالعه و شناخت وضع موجود زیست فناوری کشاورزی در ایران و جهان»، «تهیه نقشه راه فنـاورانه محصـولات در زیست فناوری کشـاورزی»، «تهیه برنامه ملی توسعه فناوری‌ها و محصولات زیستی در حوزه کشاورزی» بخشی از راهبردهای معاونت علمی در حوزه کشاورزی را شامل می‌شود.

همچنین آغاز «طرح ملی توسعه کشاورزی دیجیتال» دیگری تلاشی است که توسط این معاونت سازماندهی شده است تا با تزریق عناصر دیجیتال و فناورانه به زیست بوم سنتی کشاورزی، بتوان سطح بهره‌وری را هم‌راستا با نیازهای ملی کشور افزایش داد.

فستيوال نوآوری‌های صنعت کشاورزی

حمایت از ده‌ها پروژه صنعت کشاورزی در فستيوال نوآوری‌های صنعت کشاورزی که توسط مرکز فن بازار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برگزار شد، نمونه‌ای از ده‌ها رویداد مستمر و مشابه است که می‌تواند برای استارتاپ‌های حوزه کشاورزی ایجاد انگیزه کند.

پرنده‌های بدون سرنشین کشاورزی

طرح بومی سازی «پرنده‌های بدون سرنشین کشاورزی» توسط یک شرکت دانش بنیان با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و ساخت دها نوع کودهای زیستی توسط شرکت‌های دانش بنیان و صادرات آن به عراق و برخی کشورهای آفریقایی نیز  تنها دو نمونه از صدها نوع محصول دانش‌بنیان تولید شده در این حوزه محسوب است.

فرصت 8 میلیارد دلاری زعفران

سهم گردش مالی کشاورزی هوشمند در دنیا در سال 2016  « نزدیک به 10 میلیارد دلار برآورد شده است و انتظار می‌رود این رقم در سال 2026  بر 40 میلیارد دلار بالغ شود»

کشت بیش از 80 تا 90 درصد از تولید جهانی محصول پر بازده‌ای مانند زعفران در ایران که گردش مالی جهانی آن از 8 میلیارد دلار فراتر می‌رود، فراهم کننده فرصت‌های مالی کم نظیری برای جوانان علاقه مند و استارتاپ‌های فناور فعال در این حوزه است.

بخش کشاورزی در ایران، ده‌ها نوع فرصت مشابه را پیش روی فناوران قرار می‌دهد.

گزارش از: مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/33 

گشایش «مرکز تجاری‌سازی و شتابدهی فناوری‌های نوآورانه رویان»

تاثیر کسب و کارهای دانش بنیانبر رشد اقتصادی کشور

چگونگی موفقیت شرکت‌های دانش‌بنیان از نگاه رؤسای پارک‌های علم‌وفناوری

بررسی عوامل کلیدی موفقیت بازاریابی شرکتهای دانش بنیان مستقر در پارکهای علم و فناوری استان تهران

موفقیت ۶۰ درصد شرکت‌های دانش بنیان داخلی