سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در آیین افتتاح سمینار «سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی؛ سواد رسانه‌ای و اطلاعات در خدمت منافع مردم» که توسط مرکز پژوهشی فضای مجازی دانشگاه تهران و با همکاری دانشکده مطالعات جهان و کرسی یونسکو در فضای مجازی و فرهنگ، برگزار شد، بیان کرد: سواد رسانه‌ای دامنه‌ای گسترده‌ پیدا کرده است و به‌جای سواد اطلاعاتی و رسانه‌ای باید از سواد جهان دوم، سواد مجازی، سواد هوش مصنوعی و سواد عرصة بزرگی سخن گفت که با ظهور جهان مجازی و ماهیت رقومی شکل گرفته است.

وی فلسفه وجودی «سواد»، «دانش» و «سواد مجازی» را توانمندسازی بشر و افزایش دارایی‌های فکری و دانشی انسان دانست و ادامه داد: این مفاهیم کمک می کنند تا انسان مسیر زندگی را قدرتمندتر، آشناتر و آگاه‌تر طی کند. با گسترش سواد و رسیدن به سواد تخصصی، سواد عمق بیشتری می‌یابد و توانایی حل مساله در فرد در آن دایره‌ خاص افزایش می‌یابد.

عاملی همچنین بیان کرد: اهمیت ‌یافتن سواد در مسیر ارزش‌های فرهنگی جامعه که بر مبنای آن ساز و کارهای فضای دوم متناسب با بوم‌رنگ و ارزش‌های فرهنگی شکل می‌گیرد، ارزشمند است.

وی از جمله قلمروهای‌های تخصصی در این حوزه را هوش مصنوعی، سواد و دانش مرتبط با انواع مهندسی‌های جدید، پزشکی هسته‌ای، پزشکی و سلامت از راه دور عنوان کرد و صنعت، کشاورزی و خدمات به ‌معنای فیزیکی‌ سایبری را قلمروهای رو به گسترش سواد مجازی دانست.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به ظهور دامنة گسترده‌ای از مشاغل جدید از دل ظرفیت‌های جهان اینترنت، جهان دوم و جهان مجازی، گفت: «کار» مفهومی رو به تطور و تکامل دارد و 4 برهه را پشت سر گذاشته است. مراحلی چون «مکانیزه شدن کارها»، «توسعه کار صنعتی و تولید انبوه»، «شکل گیری کار حرفه‌ای و خودکارسازی برخی امور با ظهور صنعت برق» و «کار مجازی و به‌تبع آن شغل‌های مجازی».

رئیس مرکز پژوهشی فضای مجازی دانشگاه تهران ادامه داد: آغاز این روند و شکل‌گیری صنعت ارتباطات و صنعت شبکه‌ای‌شدن با پیدایش «آلپرنت» (امکان برقراری چند گره ارتباطی در داخل شبکه) میسر شد. به‌دنبال آن ماهیت مجازی و دیجیتال یا به‌بیانی دقیق‌تر ماهیت رقومی در برابر ماهیت شیء پدید آمد. اهیت رقومی بستری شد برای کار رقومی و کار بر مبنای زبان ریاضی و برنامه‌ای و نرم‌افزار و هوش مصنوعی معنا پیدا کرد.

وی افزود: با شکل گیری دولت الکترونیک با منطق انتقال همه خدمات و تراکنش به فضای الکترونیک مبتنی بر الگوریتم های هوش مصنوعی، نظام وزارتخانه‌ای تغییر می‌کند و پیشخوان خدمات اداری و ملی در یک محیط یکپارچه شبکه‌ای هوشمند قرار می‌گیرد. در این نگاه ساختمان‌های موجود وزارتخانه‌ها تبدیل به فضاهای عمومی خدمات بهداشت و سلامت، خدمات ورزشی و یا حتی تبدیل آنها به واحدهای مسکونی می‌شود.

رئیس مرکز پژوهشی فضای مجازی، با انتقاد از اینکه در سطح ملی هنوز ظرفیت کار مجازی شناخته نشده است، بازتعریف مشاغل، مهارت‌ها، و فضا و ساختمان‌های اداری و حتی صنعتی را ضروری دانست و گفت: بازمهندسی کلان در نظام حکمرانی جدید ضروری است. اکنون ما در دورانی بسر می‌بریم که می‌توان آن را دوره حضور فضای فیزیکی برای ادارات دولتی نامید.

عاملی ادامه داد: با شکل گیری دولت الکترونیک با منطق انتقال همه خدمات و تراکنش به فضای الکترونیک مبتنی بر الگوریتم های هوش مصنوعی، نظام وزارتخانه ای تغییر می کند و پیشخوان خدمات اداری و ملی در یک محیط یکپارچه شبکه ای هوشمند قرار می گیرد.

وی از جمله ویژگی های کار مجازی را جهانی‌بودن، فراملی‌ و فرامحلی‌ بودن، مخاطب‌محور و الگوریتمی، متراکم‌بودن کار (یک کار به‌منزلة همة کار)، کاهش مصرف انرژی های فسیلی، تبدیل شیء به ماهیت رقومی، و تبدیل عناصر فیزیکی و اطلاعات به داده دانست.

عاملی همچنین بیان کرد: با توجه به منابع انسانی کارآمد در جمهوری اسلامی ایران باید به سمت شکل گیری پارک‌های شبکه‌ای مبتنی بر هوش مصنوعی به هم پیوسته با هدف گیری 200 هزار نیروی متخصص کارآمد در حوزه‌های مختلف علوم کامپیوتری، هوش مصنوعی، دانش های کوانتومی، علوم شناختی همراه با متخصصین علوم اجتماعی، علوم رواشناختی و حتی زبان و ادبیات فارسی، حرکت کنیم.

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#23