* فریدون رضائی

از آن جایی که استفاده درست و به جا از انرژی، متضمن توسعه پایدار در هر جامعه ای است، حفظ منابع با ارزش انرژی و مدیریت صحیح مصرف آن یکی از مهمترین  موضوعات در دستور کار تمامی کشورهای جهان بوده و کلیه سیاستگذاران، دولتمردان و دست اندر کاران بخش انرژی را  بر آن داشته تا چاره ای جهت رویارویی با مشکل افزایش بی رویه مصرف و در نتیجه کنترل هزینه های انرژی بیاندیشند.
از مهمترین موضوعاتی که می تواند کل چرخه تولید، توزیع تا مصرف انرژی را تحت کنترل داشته و به بهترین نحو ممکن از این منابع گرانبها استفاده نمود مدیریت انرژی است که امروزه مهمترین ابزار جهت مواجهه با افزایش بی رویه مصرف و جلوگیری از هدررفت میباشد. بطوریکه استقرار و به کار گیری آن متضمن بهینه سازی مصرف و به معنای انتخاب الگوی صحیح در مصرف انرژی است.
به عبارت دیگر، بهینه سازی انرژی به معنای به کارگیری پیشرفته ترین تکنولوژی ها و استفاده از علوم نوین مدیریت است که متضمن بیشترین بازده از کمترین میزان مصرف انرژی باشد و به تعبیری دیگر بهینه سازی انرژی، افزایش آگاهی، ایجاد فرهنگ صحیح و در نتیجه مدیریت صحیح بر منابع و مصارف انرژی است.
یکی از دلایل اصلی مصرف بی رویه  انرژی در کشور، پایین بودن قیمت حامل های انرژی بوده که اگر میزان یارانه‌ حامل های انرژی‌ به خوبی اختصاص یابد، می‌تواند موجب منافع بلندمدت اقتصادی و زیست‌محیطی از جمله بهبود سلامت، افزایش فرصت‌های شغلی با هزینه ای به مراتب کمتر و دسترسی آیندگان به انرژی و افزایش امنیت آن شود.
مصرف انرژی باعث آلایندگی محیط زیست وگرم شدن زمین می شود، در طول ۷۰ سال گذشته گرم‌تر از هر زمان دیگری در هزاره دوم بوده است. از دیگر عوامل ضرورت بهینه سازی مصرف انرژی، بحران کمبود آب درکشور است. مصرف انرژی تقریبا رابطه مستقیمی با مصرف آب دارد بطوری که با بهینه نمودن مصرف انرژی شاهد کاهش مصرف آب نیز خواهیم بود.
نگاهی به روند تولید برق (انرژی) در جهان به‌وضوح نشان می‌دهد که جهانیان با شتاب فراوان در حال گذر از سوخت‌های فسیلی برای تولید برق و حرکت به‌طرف انرژی‌های تجدید‌پذیرند. همگام با جهان برای هرگونه افزایش در ظرفیت تولید در مسیر توسعه صنعت انرژی بادی و خورشیدی گام برداریم. بررسی اعداد و ارقام موجود در این بخش حکایت از آن دارد که در حال حاضر ۴۵ درصد نیروگاه‌ های  تجدید پذیر کشور از نوع بادی، ۳۵ درصد از نوع خورشیدی، ۱۶ درصد از نوع برقآبی کوچک، دو درصد از نوع باز یافت حرارت و دو درصد نیز از نوع زیست توده است.
برنامه‌ ریزی و هدف گذاری برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر،  دستیابی به ۴۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر بوده که این هدف بخشی از هدف تصویب شده برای برنامه ششم توسعه اقتصادی ایران است و مقرر شده که در پایان سال ۱۴۰۰ این عدد به ۵۰۰۰ مگاوات برسد.
پیاده سازی سیستم مدیریت بر مبنای مصرف انرژی، باعث توانمند سازی آن سازمان ها برای ایجاد سیستم ها و فرآیندهای ضروری برای بهبود عملکرد انرژی شامل کارایی، استفاده و مصرف انرژی است. این سیستم منجر به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، هزینه انرژی و سایر پیامدهای مرتبط با محیط زیست از طریق مدیریت نظام مند انرژی می شود.
قابل ذکر است كه متولیان بهینه سازی مصرف انرژی تنها مردم ومصرف کنندگان نیستند، بلکه وظیفه بهینه سازی به عهده مردم، نهادهای مجری ومتولی،ازجمله وزارت نفت، راه و شهرسازی، نیرو، شهرداری ها و سازمان های نظام مهندسی و ... و نهادهای قانونگذار است، که هرکدام به سهم خود وظیفه بهبود وضعیت مصرف انرژی وکاهش شدت انرژی را دارند.
مردم ومصرف کنندگان با اقدامات سمت تقاضا، نهادهای متولی با افزایش نظارت وتدوین استانداردها و دستورالعمل های بهینه سازی و نهادهای قانونگذار با راهکارهای حمایتی، نظیر تخصیص یارانه و  وام می توانند به نوبه خود در بهینه سازی مصرف انرژی موثر باشند.
*عضو ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی معاونت علمی