زیست‌فناوری به دیگر دانش‌ها و فناوری‌ها نیز پیوند خورده و توانسته است ضمن تولید فرآورده‌های با کاربرد و عملکردهای گوناگون، سلامت و بهبود کیفیت زندگی را برای جامعه به ارمغان بیاورد. یکی از حوزه‌هایی که زیست‌فناوری به آن‌ ورود یافته حوزه پوشش‌ها است.

برای پیوند پوشش‌های زیستی به مواد و تجهیزات، از مواد زیست‌فعال استفاده می‌شود. ترکیبات زیست‌فعال را می توان به عنوان مواد شیمیایی که می توانند از مواد غذایی یا محصولات فرعی مواد غذایی استخراج شوند تعریف کنیم. ترکیباتی قادر به تنظیم عملکردهای متابولیکی هستند و در بهبود کارایی تاثیرگذاری مثبتی دارند.

زیست‌فعال‌ها از حفظ سلامت تا کابرد در تجهیزات پزشکی

ترکیبات زیست‌فعال به میزان اندک در غذاها، عمدتا در میوه‌ها‌، سبزیجات و غلات کامل وجود دارد و فراتر از ارزش غذایی اساسی سلامتی را به ارمغان می‌آورند. ترکیبات فعال زیستی مولکول‌هایی هستند که می‌توانند ظرفیت درمانی را با تأثیر بر مصرف انرژی ارائه و در عین حال التهاب، استرس اکسیداتیو و اختلالات متابولیکی را کاهش می‌دهند.

مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می دهد که مصرف غذاهای غنی از ترکیبات فعال زیستی با فعالیت آنتی اکسیدانی، از جمله ویتامین ها، مواد شیمیایی شیمیایی و عمدتا ترکیبات فنلی، مانند فلاونوئیدها و کاروتنوئیدها، تأثیر مثبتی بر سلامت انسان دارد و می تواند خطر ابتلا به بیماری های متعددی مانند سرطان، بیماری قلبی، سکته مغزی، آلزایمر، دیابت، آب مروارید و دیگر بیماری‌ها را کاهش دهد

ترکیبات فعال زیستی قادر به متعادل ساختن فرآیندهای متابولیکی بدن هستند و خواص مثبتی مانند اثر آنتی اکسیدانی را از خود نشان می‌دهند. تنوع ساختارهای شیمیایی ترکیبات فعال زیستی بر فراهمی زیستی و خصوصیات زیست شناختی تأثیر می‌گذارد.

اما ترکیبات زیست‌فعال قابلیت‌های متنوعی دارند و به  عنوان یکی نوع پوشش، به حوزه تجهیزات پزشکی راه یافته‌اند.  بخشی از این کاربردها در ایمپلنت‌ها و پروتزهای زیست فعال نمایان شده است. ویژگی اصلی پوشش های زیست فعال، زیست سازگار بودن با محیط بدن و جلوگیری از واکنش‌های اعضای بدن به دلیل سمی بوده است.

این پوشش‌ها با هدف استخوان سازی، ترمیم و جایگزینی بافت موجودات زنده استفاده می‌شوند از جمله پوشش های زیست‌فعال می‌توان به پوشش‌های زیست‌سرامیکی، زیست‌کامپوزیتی و زیست‌پلیمری با خاصیت زیست فعالی بالا اشاره کرد.

تجهیزات زیست فعال و آزمون زیست‌سازگاری

شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور محتلفی در کشورمان تجهیزات پزشکی زیست‌فعال را تولید می‌کنند. اما برای تشخیص زیست‌سازگاری تجهیزات پزشکی که با این روش ساخته شده‌اند باید آزمون های بررسی زیست سازگاری پوشش ها انجام شود.

این آزمون‌ها روش‌های مؤثری برای بررسی زیست سازگاری مواد و پوشش‌ها هستند. آزمون‌های درون تن به آن دسته از روش‌ها گفته می‌شود که از مدل‌های حیوانی جهت بررسی‌های بالینی بهره گرفته می‌شود. با توجه به خطر احتمالی وسایل و مواد پزشکی، ارزیابی زیست‌سازگاری ملزومات پزشکی برای شناخت میزان خطر و الزام تولیدکنندگان در به حداقل رساندن خطر، بسیار مهم می‌شود.

انواع آزمون­ های زیست سازگاری متناسب با محصول و کاربرد آن برای تولید کنندگان جهت ارزیابی محصول الزامی است. این ارزیابی‌ها توسط آزمون‌های تخصصی زیست‌سازگاری محصولات پزشکی شرکت کیا نانوزیست ویستا انجام می‌شود.

گزارش از مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/24