*زهره توفیقی


صنعت گردشگری طی دهه‌های اخیر توانسته است از طریق تأثیرگذاری بی نظیری که بر اقتصادهای جهانی
داشته است، نظر بسیاری از سیاست گذاران کلان کشورهای مختلف را به خود معطوف کند. صنعت گردشگری
یکی از معدود صنایعی بوده است که توانسته به خوبی از گذرگاه دشوار بحران اقتصادی عبور کرده و هم اکنون
به عنوان یکی از سودآورترین فعالیتهای اقتصادی شناخته شود .

گردشگری فرهنگی، طبیعت، تجاری، مذهبی و سلامت انواع مختلفی از گردشگری هستند. همچنین میتوان
آن را بر اساس انگیزه، موقعیت مکانی، هدف و یا موضوع طبقه بندی کرد.

حجم بازار
طبق آمارهای سازمان جهانی گردشگری در سال 2014 بیش از یک میلیارد سفر بین المللی ثبت شده است که
این تعداد سفر، درآمدی به میزان 245/1 میلیارد دلار عاید کشورهای میزبان کرده است.

حال اگر درآمد حاصل از صادرات کالا را از طریق گردشگران در میزان درآمد حاصل از گردشگری نیز محاسبه کنییم، مشخص خواهد
شد که صنعت گردشگری در سال 2014 روزانه مبلغی به میزان 4 میلیارد دلار در جهان درآمد ایجاد کردهاست.

سازمان جهانی گردشگری پیش بینی میکند تا سال 2030 تعداد کل سفرهای بین المللی به حدود 2 میلیارد
سفر در سال برسد "پیشران خروج اقتصادهای جهانی از بحران" قلمداد می‌کند.

با توجه به آمارهای منتشرشده سازمان جهانی گردشگری 10 کشور برتر در حوزه جذب گردشگر به ترتیب عبارتند از » فرانسه، آمریکا، اسپانیا، چین، ایتالیا، ترکیه، آلمان، بریتانیا، روسیه و مکزیک «.

چین با جمعیت بزرگ رشد فزاینده و سریع طبقه متوسط و اقتصاد شکوفای خود از پتانسیل رو به رشدی دربازار گردشگری خود برخوردار است. افزایش هفت برابری در گردشگری خروجی چین از 10 میلیون نفر در سال
2000 به بیش از 70 میلیون نفر در سال 2011 و 109 میلیون نفر در سال 2014 خود شاهدی بر این مدعاست. آکادمی گردشگری چین برآورد کرده که در سال 2015 گردشگران چینی بیش از 163 میلیارد دلار در مقصدهای مختلف جهان هزینه کرده اند. (بیدرام128)

632600 بازدیدکننده وارد شده در طول ماه اوت 2016 به استرالیا، افزایش 2/10 درصدی نسبت به همان دوره مشابه سال گذشته وجود داشت. این ما را به 99/7میلیون بازدیدکننده برای پایان ماه اوت سال 2016 ، یک افزایش 9/10 درصدی نسبت به سال قبل میرساند.

حدود 4 میلیون نفر به قصد تعطیلات، 800 هزار نفر کسبوکار، 500 هزار نفر تحصیلات و 275 هزار نفر به قصد استخدام در این سال عزم استرالیا کرده اند.

علاوه بر درآمدزایی هنگفت، صنعت گردشگری تأثیرات شگرفی بر دیگر جبنه های اقتصاد از قبیل اشتغال زایی،کاهش فقر، حفظ محیط زیست و برقراری صلح و آشتی در سطح جهان خواهد داشت.

زنجیره ارزش

در صنعت گردشگری همواره ایرلاین ها، خطوط کشتیرانی، تورگردان های بین المللی و برندهای نام آشنای صنعت هتل داری در زنجیره ارزش صنعت گردشگری پیشتاز بودهاند. زنجیره ارزش صنعت گردشگری به طور کلی تحت تأثیر خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات قرار گرفته و روابط بین بازیگران کلیدی این عرصه تسهیل شده است.

ایران

طبق آمارهای سازمان جهانی گردشگری، ایران از لحاظ جذب گردشگر، در جایگاه چهل و هشتم در میان کشورهای جهان قرار می گیرد. ایران از لحاظ جذب گردشگر در میان کشورهای خاورمیانه با جذب حدوداً 7/4 میلیون گردشگر در سال، با اختلاف در رتبه چهارم قرار گرفته است.

البته یکی از مهمترین رقبای منطقهای ایران کشور ترکیه است که حدوداً سالانه 35 میلیون گردشگر خارجی از این کشور بازدید می کنند.

حجم بازار

شورای جهانی سفر و گردشگری در گزارش خود ارزش صنعت گردشگری ایران برای 2014 در حدود 7.8میلیارد دلار تخمین زده بود. جایگاه ایران در رتبه بندی جهانی از نظر درآمد در رتبه 35 دنیا قرار می گرفت. شورای جهانی سفر و گردشگری در گزارش خود با عنوان "سفر و گردشگری: تأثیر اقتصادی ایران2015 " اضافه کرده است که انتظار می رود در سال 2015 صنعت گردشگری ایران به رشد 6 / 6 درصدی دست یابد.

در این گزارش آمده است که در سال 2014 سفر و گردشگری در ایران به طور مستقیم 413.000 شغل که معادل با 8/1 درصد از اشتغال زایی کشور است را پشتیبانی می کند.

آنچه بیش از هر آماری نشان دهنده شکاف میان وضع موجود و مطلوب در صنعت گردشگری کشور است مقایسه وضعیت رقابت پذیری این صنعت در سطح جهانی بوده که ایران را در گزارش مجمع جهانی اقتصاد در جایگاه نود و هفتم قرار می دهد.

سند چشم انداز
با توجه به چشم انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران لازم است سهم ایران از شمار گردشگران جهانی از 9
صدم درصد در سال 83 به 5/1 درصد در سال 1404 سال پایانی چشم انداز 20 ساله آینده افزایش یابد، یعنی
حدود 20 میلیون نفر گردشگر و سهم ایران از درآمد گردشگری جهانی از 7 صدم درصد در سال 83 به 2 درصد
در سال 1404 رشد یابد به گونه ای که کشور ایران در سال 1404 سالانه قریب 25 میلیارد دلار از محل گردشگر ورودی درآمد کسب کند.

*کارشناس‌ستاد‌توسعه‌فناوری‌های‌نرم‌و‌هویت‌ساز‌معاونت‌علمی