فناوری در سال‌اخیر رشدی شتابان و فزاینده تجربه کرده است. این واقعیت را با نگاهی به پیرامون می‌توان دریافت. اما پیشرفت‌های فناوری، الزام‌ها و ضرورت‌هایی دارند که حرکتی هم‌راستا و مستمر در چند حوزه گوناگون از سیاستی، فرهنگی، اقتصادی و دانشی را شامل می‌شود. یکی از گام‌هایی که منجر به چنین پیشرفتی می‌شود، توجه جدی به‌ نقش فناوری در تولید است. تولید فناور و کارآمد به فناوری نیاز دارد و فناوری امری زنده و پویا است.

صنعت بستر پرانگیزه و بسیار خوبی برای پذیرش فناوری‌ها است. محصول رقابتی که کارآمد باشد و مورد پسند مخاطب قرار بگیرد، پیوندی ناگسستنی با فناوری‌هایی دارد که تازگی و روزآمدی را در دل خود دارند. در رقابت تنگاتنگ میان صنایع گوناگون آن‌هایی پیروز میدان هستند که بتوانند برگ تازه‌ای از فناوری رو کنند. بسیاری از کشورها در پی کسب بازارهای دیگر کشورها هستند و تا جای ممکن تلاش می‌کنند انحصار فناوری را در دستان خود نگه داشته و صرفاً به عرضه محصولاتشان به کشورهای مخاطب بسنده کنند. فناوری یک امر آموختنی است و انتقال فناوری ضرورتی به حساب می‌آید که بدون آن توسعه ناممکن می‌کند.

اما لقایی که در قابل عطای این بازار به شرکت‌های خارجی برای کشورهای مصرف‌کننده حاصل شده، در آینده‌ای نه‌چندان دور پیامدهای آسیب‌زایی را برای آنان به همراه خواهد داشت. اگرچه کشورها به ظاهر دارنده محصولات یا حتی صنعت می‌شوند، اما صرفاً در مقام مصرف‌کننده باقی خواهند ماند و نمی‌توانند جایگاه مناسب در میان کشورهای توسعه یافته پیدا کنند. در بسیاری از کشورهای خارجی، حضور صنایع کشورهای خارجی به اهرمی برای توسعه تبدیل می‌شود اما این در صورتی است که ضمیمه‌ای برای انتقال فناوری تعریف شده باشد.

توجه نظام‌مند به استفاده از ظرفیت‌های فناورانه در صنایع

ایران با ظرفیت‌های سرشار در توسعه صنعتی و فناورانه همواره از نبود ضمیمه فناوری رنج برده است این استعداد در توسعه صنعتی و فناور با وجود نیروی انسانی متخصص و دانش‌آموخته اکنون به مدد شرکت‌های دانش بنیان و فناور، در حال شکوفایی است. برای تزریق دانش به صنایع، کسب و کارهای دانش‌بنیان نقش خودشان را به روشنی نمایان می‌کنند، اما باید این کار در قالب یک نظام مدون و ساختارمند تعریف شود.

برای استفاده از این ظرفیت‌‌ها و توسعه توانمندی فناورانه شرکت‌های دانش بنیان و داخلی از طریق یادگیری فناورانه، معاونت  «نظام‌نامه پيوست فناوری و توسعه توانمندی‌های داخلی در قراردادهاي بين‌المللی و طرح‌های مهم ملی» را تدوین و پیشنهاد کرد که این طرح نوآورانه در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به تصویب رسید.

هدف از پیاده‌سازی این نظام، رسوخ فناوری و نوآوری‌های بخش دانش‌بنیان به بخش‌های مهم و راهبردی اقتصاد از جمله صنعت و همچنین توانمندی در خلق ارزش افزوده از طریق محصول دانش‌بنیان و دانش فنی بومی است.

برای تحقق کامل و پیاده‌سازی این نظام، نیاز به ضرورت‌ها و لازمه‌هایی بود که در راستای توسعه فناوری‌های  توسعه نرم‌افزار اطلس فناوری در پروژه‌های مهم و کلیدی، همچنین تنظیم راهنمای تدوین برنامه توسعه توانمندی‌های فناوری در کنار ارائه گزارش ارتقای عملکرد سازمان‌های تحقیقاتی دولتی بخشی از اقدام‌ها بر بستر این نظام‌نامه به‌شمار می‌رود. نظام‌نامه پیوست فناوری در ارائه گزارش تأمین مالی مقید و گزارش مدل‌های سرمایه‌گذاری به همراه الگوی یادگیری و همچنین ایجاد بانک اطلاعاتی از قراردادهای مهم ملی نیز در همین راستا انجام شده است.

در کنار این گام‌ها، پیگیری‌ها برای همکاری با ذی‌نفعان حوزه دانش‌بنیان گام دیگری بود که در قالب این نظام‌نامه صورت گرفته است. همچنین پیگیری پیوست فناوری و جریان‌سازی در این حوزه و پررنگ ساختن معاونت علمی و فناوری در زمینه پیوست در شورای اقتصاد و توسعه همکاری‌های چندجانبه در زمینه پیوست فناوری با سازمان برنامه و بودجه در همین راستا صورت گرفته است.

تدوین برنامه توسعه توانمندی های فناوری و مهندسی برای پیشبرد موضوعات کلیدی با همکاری سایر بخش‌های معاونت بخش دیگری از اقدامات در زمینه توسعه پیوست فناوری در کشور است که توسعه تولید، بازار داخل و صادرات تجهیزات پزشکی از طریق تفاهم‌نامه‌های منعقد شده با وزارت بهداشت و هیأت امنای صرفه‌جویی ارزی را به همراه داشته است.

همچنین تلاش برای توسعه بازار و زیست‌بوم عذای سالم با همکاری ستاد توسعه زیست‌فناوری و پیگیری و تدوین برنامه توسعه توانمندی‌های فناوری و مهندسی حوزه حمل‌ونقل ریلی درون‌شهری، پیگیری تدوین برنامه توسعه توانمندی‌های داخلی در صنعت توربو ماشین، گام‌های جدی برای تدوین نسخه اولیه پیوست فناوری با استفاده از توان مشاوران و همکاری ستادهای توسعه فناوری در زمینه نیروگاه خورشیدی، نیروگاه سیکل ترکیبی، زباله‌سوز، آب‌شیرین‌کن، کشتی، دارو و هلیکوپتر از دیگر اقداماتی است که در راستای تحقق نظام نوآوری صورت گرفته است.

گزارش از مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری

پایان پیام/24

اخبار مرتبط:

* پیوست فناوری چیست؟

* نظام نامه پیوست فناوری در قراردادهای بین المللی تصویب شد

* نظام نامه پیوست فناوری و توسعه توانمندی های داخلی در قراردادهای بین المللی