*منصور اسفندیاری بیات

ما در ایران سالانه 6 میلیون هکتار اراضی زراعی داریم که با روش سطحی سنتی آبیاری می‌شود. متأسفانه این روش بازدهی بسیار کمی دارد به این معنا که از هر 100 لیتر آبی که از منبع گرفته می‌شود، فقط 30 یا 40 لیتر آن مورداستفاده گیاه قرار می‌گیرد. دلایلی مانند سیستم انتقال آب، طراحی غیرعلمی سیستم سنتی آبیاری سطحی، کوچک بودن قطعات زراعی و از همه مهم‌تر ناهموار بودن زمین‌های زراعی، باعث ناکارآمد شدن آبیاری سنتی می‌شود.

ناهمواری باعث می‌شود توزیع یکنواخت آب در سطح زمین را نداشته باشیم. مثلاً در قسمت‌های مرتفع آب به گیاه نمی‌رسد و در قسمت‌های پست تبدیل به اراضی ماند آبی می‌شود و گیاه رشد مطلوب را ندارد. همچنین تسطیح با روش‌های قدیمی به دلیل سنگین بودن وسایل به کار گرفته‌شده، باعث کوبش خاک و فرسایش آن می‌شود. 

پس ما برای استفاده بهینه از نهادهای کشاورزی مثل آب، خاک و حتی کودهای شیمیایی نیاز به تسطیح دقیق اراضی زراعی داریم و این امر جز با به‌کارگیری لیزر امکان‌پذیر نیست. 

تعریف سازوکار تسطیح لیزری به این صورت است که سیستم‌های لیزری بر روی یک " کولر" نصب می‌کنیم. این دستگاه کنترل خاک‌ریزی و خاک‌برداری را با سیستم الکترو لیزری انجام می‌دهد. در این فرایند خطابه زیر 20 میلی‌متر می‌رسد. 

این روش تأثیر مستقیم بر بهره‌وری آبیاری و مراحلی مانند کاشت و برداشت دارد، طبق نتایج مطالعاتی که به انجام رسیده است، حدود 21 درصد صرفه‌جویی در مصرف میزان آب و حداقل 18 درصد افزایش عملکرد وجود دارد. 

در روش‌های قدیمی، از ماشین‌آلات فوق‌العاده سنگین استفاده می‌کردیم. این دستگاه جز آثار نامطلوبی که بر فیزیک خاک می‌گذاشت به‌شدت هزینه‌بر بود. درصورتی‌که این دستگاه را روی تراکتورهای معمولی که در ایران هم بسیار تولید می‌شوند، می‌توان نصب کرد. همچنین این روش در قطعات بسیار کوچک زمین‌ها بازدهی دارد. 

یادگیری این روش برای این کشاورزان بسیار آسان است، به‌طوری‌که کودکی 12 ساله که رانندگی با تراکتور را بلد بود توانست در دشت سروستان زمینی 12 هکتاری را تسطیح کند. از بسیاری روش‌های قدیمی در شب نمی‌توان استفاده کرد، ولی این فناوری در شب نیز قابل‌اجرا است. دیگر آنکه استفاده از این فنّاوری محدودیت مکانی ندارد و در هرجایی از این کشور که زمین زراعی باشد کاربردی دارد. 

* بنیان گذار و مجری طرح ملی تحقیقاتی معرفی تکنولوژی تسطیح لیزری اراضی زراعی به کشاورزان در ایران

پایان پیام/32