پیشرفت اقتصادی در پرتو توجه به صنایع خلاق در آحاد مردم و گروه‌های جامعه از جمله مسیرهای تعالی اقتصاد خلاق می‌باشد.

خلاقیت از پیدایش ایده های تازه و بکر با ظاهری نوآورانه و آفرینشی نوین در حوزه‌های فرهنگی، هنری حکایت می‌کند، که این ذهن خلاق، در ذات و وجود هر یک از آحاد جامعه نهفته است و نیاز به یک بستر مناسب برای شکوفایی دارد.

از طرف دیگر شهرهای یک جامعه که دربردارنده فرهنگ‌ها، آداب و رسوم و مرکز استعدادهای گوناگونی هستند، هر یک ظرفیتی خاص در برخی از زمینه‌های نوآورانه در اقتصاد خلاق دارند. در واقع یک شهر، مجموعه ای از عوامل به هم پیوسته اجتماعی، فرهنگی، طبیعی و نظایرآن است که یک مجموعه‌ای واحد در بستر شهر ایجاد کرده است.

در یک تعریف جامع، شهر خلاق شهری است که دربردارنده فعالیت‌های نوآورانه است و مطابق با این تعریف و از آنجایی که همه آحاد مردم استعدادی ذاتی و نهفته دارند، هر یک در شاخه‌ای متفاوت با دیگری، این محیط است که می‌تواند زمینه ساز بروز این استعدادها و خلاقیت‌های بشری باشد. با این رویکرد، نظریه شهر خلاق توسط ریچارد فلوریدا طرح گردید که در این نظریه عصر خلاق در قالب یک انقلاب اجتماعی مهار نشدنی و رو به گسترش معرفی ‌شده است. به باور این نظریه، جذب افراد خلاق موجب قدرتمند شدن شهرها و بالندگی اقتصادی آن می‌گردد. طبق این نظریه نقش سرمایه انسانی که یک نیروی بالقوه و منبع نوآوری است و نیز محیط جغرافیایی مناسب به عنوان زمینه‌های مورد نیاز یک شهر خلاق معرفی شده‌اند.

ارتقاء چشم انداز برنامه‌ریزان شهری و مدیران، در سایه توجه به تنوع فرهنگی و خلاقیت نهفته در لایه ذهنی جامعه از آثار ایده شهر خلاق است. همچنین ایجاد این شهرها باعث شکوفایی در حیات شهری می‌گردد که سبب افزایش پیوند هر شهر با شهرهای دیگر و افزایش مناسبات اقتصادی میان شهرها و صنایع گوناگون می‌شود.

در عصری که پیشرفت اقتصادی تحت لوای صنایع بزرگ صرفا نمی‌تواند پیشران یک کشور باشد، توجه ویژه به خلاقیت و صنایع خلاق در هر یک از شهرهای یک کشور در حال توسعه می‌تواند ضامن حفظ فرهنگ و اقتصاد کشور باشد. در این شهرها پیوند میان مردم، صنعت و فرهنگ در قالب صنایع فرهنگی بروز می‌یابد.

شبکه شهرهای خلاق که از سال 2002 در سازمان یونسکو ایجاد شده است، با هدف پیوند میان شهرهای خلاق در سطح جهان درپی  افزایش مناسبات فرهنگی واقتصادی و پیشرفت و ظهور هر چه بیشتر این صنایع در جهان می‌باشد. در حال حاضر 180 شهر از 72 کشور دنیا در این لیست قرار گرفته‌اند و پهنه وسیعی را تشکیل داده‌اند. در کشور عزیزمان نیز شهرهای رشت و اصفهان در این لیست قرار دارند.

 شهر اصفهان شهر خلاق صنایع‌دستی و هنرهای بومی و شهر رشت نیز شهر خلاق در حوزه غذا در نظر گرفته شده است. در واقع شهر خلاق  در تعریف مد نظر یونسکو نیز جایی است که در آن حضور فرهنگ و هنر و صنایع فرهنگی مورد توجه قرار می‌گیرد و افراد جامعه نیز در متن زندگی روزانه خود از فعالیت‌های خلاقانه استفاده می‌کنند. براساس استانداردهای یونسکو، نوآوری و توانمندی‌های شهروندان در توسعه پایدار شهری از ویژگی‌های این شهر است.

با توجه به ظرفیت فراوان ایران اسلامی در حوزه های مرتبط با صنایع فرهنگی و خلاق، توجه خاص به شهرهای فرهنگ پرور کشور و رشد و توسعه اقتصاد خلاق در آنها می‌تواند هم در زمینه اقتصاد داخلی و هم در اقتصاد بین المللی و ورود ارز به کشور تاثیری به سزا داشته باشد. به عنوان مثال گردشگری یکی از شاخه‌هایی است که در سایه یک شهر خلاق بروز می‌یابد و پیوستن این شهر به شبکه جهانی آن و معرفی در بستر این شبکه می‌تواند سبب افزایش گردشگر و توسعه اقتصاد خلاق در این حوزه شود.

*دبیر ستاد توسعه فناوری های نرم و هویت ساز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/33