گفته می‌شود زیبایی در چشمان بیننده نهفته است و جهان توسط فرد تجربه کننده ساخته و بنا می‌شود. چگونگی ادراک ما از جهان و حقیقت آن صرفاً توسط اعضای حسی شکل نمی‌گیرد، بلکه اطلاعات دریافتی از اعضای حسی پس از رمزگردانی، توسط دستگاه‌های پیچیده‌ای در مغز پردازش و با اطلاعات موجود در حافظه تلفیق می‌شود تا برداشتی از جهان بیرون حاصل شود.

مطالعه مغز، ساختارها و کارکردهای آن با استفاده از فناوری‌های جدید مطالعه و شناخت مغز روز به روز توسعه بیشتری می‌یابد به طوری که گفته می‌شود اگر در قرن نوزدهم علم زیست شناسی توسعه و مطالعات سلولی- ملکولی پیشرفت کرد و اگر در قرن بیستم علم ژنتیک توسعه یافت و نقشه ژنتیک انسان ترسیم شد، در قرن بیست و یکم به شناسایی اسرار مغز و درک هر چه بیشتر عملکرد آن خواهد گذشت.

اصطلاح شناخت  به روند دریافت اطلاعات حسی، پردازش و موشکافی آن اطلاعات، ذخیره و نهایتاً بازیابی و استفاده از آن توسط مغز اطلاق می‌شود. شاید اغراق نباشد اگر بگوییم سخت‌ترین و پیچیده‌ترین بحث در حوزه علوم اعصاب، علوم اعصاب شناختی است که در دهه‌های اخیر مطالعه آن آغاز شده است، امید می‌رود در دهه‌های آینده پیشرفت دانش بشری در این حوزه بر زندگی بشر و حل مشکلات روانی و شناختی او تأثیر به سزایی بگذارد.

هدف علوم اعصاب شناختی مطالعه، آزمایش و پاسخگویی به تمامی سؤالات کلاسیک زیست شناختی، فلسفی و روانشناختی در مورد عملکرد مغز است. علوم اعصاب شناختی تلاش می‌کند اساس زیست شناختی کارکردهای شناختی مانند ادراک حسی، توجه، یادگیری و حافظه، کنترل حرکتی، تصمیم گیری، تفکر، درک زبان و گفتار،هیجانات و عواطف، روابط اجتماعی را دریابد.

از مهمترین روش‌های مورد استفاده در علوم اعصاب شناختی مطالعه ضایعات و آسیب‌های وارده به قشر مغز و پیامدهای شناختی آن، ثبت فعالیت نورون‌های )ثبت تک سلول( نواحی مختلف مغز، به ویژه در حیوانات در حال رفتار، مطالعۀ نحوۀ پردازش اطلاعات در مدارهای عصبی، تصویربرداری از مغز با فناوری‌هایی مانند PET, MRI, fMRI, MEG که امکان بررسی کارکردهای مغز در انسان را فراهم می‌آورد و روش‌های رایانه‌ای برای مدلسازی شبکه‌های عصبی و پردازش و ذخیره‌سازی داده‌های آن   است.

برای درک اینکه چگونه جریان‌های الکتریکی غشای نورون‌ها در مدارهای نورونی منجر به کارکردهای شناختی عالی مغز مانند فکرکردن، یادگرفتن، تصمیم گرفتن، حرکت کردن  می‌شود، لازم است از نورون و شناسایی عملکرد آن آغاز کنیم. گام اول در مسیر رسیدن به مباحث عالی علوم شناختی از عصب-زیست شناسی سلولی- مولکولی شروع می‌شود. مطمئناً بدون اطلاع از زیست شناسی نورون، به عنوان واحدهای هوشمند سامانه پیچیده مغز، نمی‌توانیم از علوم اعصاب شناختی آگاهی پیدا کنیم.

*عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس