دستیابی به آرمان‌های بلند نظام جمهوری اسلامی ایران مستلزم تلاش همه جانبه در تمامی ابعاد فرهنگی، علمی، اجتماعی و اقتصادی است. در این میان مقوله علم و فناوری از مهمترین زیرساخت‌های پیشرفت کشور و ابزار جدی رقابت در عرصه‌های مختلف و در نهایت دستیابی به توسعه پایدار است.

توسعه پایدار مبتنی بر دانایی است که دانایی خود نتیجه پردازش‌های صورت گرفته بر روی داده‌ها و اطلاعات (مکان محور و توصیفی) است. امروزه ثابت شده است که بیش از 80 درصد اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم‌گیری‌ها، برنامه‌ريزي و مديريت در سطوح مختلف (بین المللی، ملي، استاني، شهري و سازماني و حتی فردی) مكان محور است و بدون استفاده از فناوری‌های مکان محور یا ژئوماتیک دستیابی به توسعه پایدار امکان‌پذیر نیست.

فناوری‌های ژئوماتیک به عنوان یک فناوری توانمند کننده به طرق مختلف در فرآیند تهیه تا پردازش، کاربرد و نمایش اطلاعات مکان محور حضور داشته و خود یکی از مگا تکنولوژی‌های نوظهور، درحال رشد و پرکاربرد قرن 21 (همانند نانو تکنولوژی و بیوتکنولوژی) است.

فناوری‌های ژئوماتیک

فناوری‌های ژئوماتیک به مجموعه فناوری‌هایی گفته می‌شود که در یک یا چند مرحله تهيه، ذخيره‌سازي، به هنگام سازي، بازيافت، حفظ ونگهداري، تجزيه و تحليل، کاربرد و نمايش موثر اطلاعات مکان‌محور نقش اساسی دارند.
در قرن 21 تعداد این فناوری‌ها بسیار زیاد شده و کاربردهای آن‌ها نیز رو به گسترش است. این فناوری‌ها عبارتند از فناوری‌های اطلاعات مکانی (مانند GIS، LIS و کاداستر)، فناوری‌های تعیین موقعیت، ناوبری و خدمات مکان مبنا (مانند GPS و LBS)، فناوری‌های سنجش از دور (مانند ماهواره‌های اخذ تصاویر ماهواره‌ای و تکنیک‌های پردازش تصویر)، فناوری‌های فتوگرامتری (مانند پهپاد فتوگرامتری، فتوگرامتری برد کوتاه، فتوگرامتری هوایی)، فناوری‌های پویشگر لیزری (مانند LIDAR) و فناوری‌های آب نگاری (مانند اکوساندر و لیدار هیدروگرافی).

بدیهی است با توجه به ماهیت بین رشته‌ای این فناوری‌ها، کاربردهای گسترده‌ای در علوم مختلف دارد و از زمره مهمترین و پرکاربردترین فناوری‌ها به شمار می‌آیند.

نقش فناوری‌های ژئوماتیک در مدیریت راهبردی کشور

برای پی بردن به نقش داده‌های مکان محور در امور تصمیم گیری، مدیریت و اجرا، می‌توان مطالعات مربوط به آمایش سرزمین، مدیریت بحرن، احداث منابع و تاسیسات جدید، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی، انواع مکان‌یابی‌ها، برنامه‌ریزی حمل‌ونقل و بسیاری از موارد مدیریتی را به عنوان نمونه‌هایی از مسائل نیازمند داده‌های مکان‌محور صحیح، دقیق، کامل و به هنگام بر شمرد. با جمع بندی مطالب فوق، اهمیت و جایگاه داده‌ها و به ویژه داده‌های مکان‌محور به عنوان یکی از ارکان اساسی و پایه‌ای برای تصمیم‌گیری درست و در نهایت رسیدن به توسعه پایدار کشور بیش از پیش مشخص می‌شود.

با مرور مختصری بر اهمیت و جایگاه داده‌های مکان‌محور به عنوان یک ابزار تصمیم گیری مهم، می‌توان پی برد که بسیاری از فعالیت‌های سازمان‌های مختلف منوط به دسترسی به داده‌های مکان محور است.

همانطور که استفاده از فناوری‌های ژئوماتیک منجر به توسعه پایدار می‌شود، عدم استفاده از این فناوری‌ها نیز ممکن است منجر به ضرر و زیان‌های هنگفت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی برای کشور شود. به عنوان نمونه می‌توان به عدم مکانیابی برخی سدها و یا پروژه‌های مسکن مهر اشاره کرد.

 لازم به ذکر است با پیشرفت‌های صورت گرفته در زمینه سامانه‌های اطلاعات مکانی (GIS) و سایر علوم مرتبط، تکنیک‌های مکان‌یابی امروزه آنچنان پیشرفت کرده‌اند که با بالاترین دقت و صحت، موقعیت مناسب احداث انواع پروژه‌ها (سد، نیروگاه، محل دفن زباله، پارکینگ طبقاتی، مزارع توربین های بادی و...) قابل حصول است.

*رئیس گروه ژئوماتیک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/23