اواسط نوامبر ٢٠١٩ بود که وجود اپیدمی ویروس کرونا در شهر «ووهان» در مرکز چین آشکار شد. این اپیدمی به دلیل شیوع نوع ناشناخته ای از ویروس کرونا که کوئید 19 نام گرفت، آغاز شد.

مقامات چین کشف آن را روز ٧ ژانویه ٢٠٢٠ اعلام کردند و در روز ٣٠ ژانویه نیز سازمان بهداشت جهانی با اشاره به انتشار این بیماری حالت «اضطرار سلامت عمومی بین المللی» را در جهان اعلام کرد. این ویروس تأثیر بسیار زیادی بر روی زندگی تمام انسان ها داشته است و تمام حوزه های سلامت، اقتصاد، سیاست و صنعت را با چالش های جدی رو به رو ساخته است.

قرنطینه کامل شهر ووهان نیز که به عنوان سر منشا شیوع این بیماری شناخته شده است، به هیچ عنوان مؤثر واقع نشد؛ به طوری که امروزه این ویروس تمام کشورهای جهان را درنوردیده و روز به روز به آمار مبتلایان به این بیماری افزوده می‌شود.

با اعلام روش‌های پیشگیری از ابتلا به این بیماری و نیز تاکید دولت‌ها بر حضور در خانه به عنوان امن‌ترین مکان در برابر ابتلا به کرونا ویروس، صنعت حمل‌ونقل و به تبع آن حمل‌ونقل هوایی تا حد بسیار بالایی در معرض آسیب قرار گرفت. به علاوه اینکه با اعمال محدودیت‌هایی در مرزها و نیز پروازهای بین‌المللی توسط تمام کشورهای جهان، شاید بتوان صنعت هوانوردی را از جمله صنایع بسیار آسیب‌پذیر در اثر شیوع این بیماری به شمار آورد.

آمارها نشان می‌دهد که ظرفیت صندلی‌های سفرهای بین‌المللی هوایی نسبت به سال گذشته حدود 80 درصد کاهش یافته است و امروزه بیش از نیمی از جت‌های تجاری جهان به آشیانه منتقل شده‌اند؛ این موضوع نشان‌دهنده عمق اثرگذاری منفی گسترش کرونا ویروس بر صنعت هوانوردی است و بدون شک سال‌ها زمان خواهد برد تا صنعت هوانوردی به روزهای پیش از شرایط شیوع این بیماری باز گردد.

حال با یک سوال مهم و بنیادین رو به رو هستیم و آن اینکه تأثیر ویروس کرونا بر پروازهای بین‌المللی تا چه اندازه بوده است؟ هر چقدر که تعداد بیشتری از کشورها جهان برای کاهش سرعت انتشار ویروس کرونا و کنترل این بیماری اقدام به بستن مرزهای خود می‌کنند، فرودگاه‌های بیشتری در سراسر جهان خالی می‌شوند. این کاهش شدید در فعالیت فرودگاه‌ها و افت محسوس تعداد پروازها به روشنی از طریق اطلاعات عرضه شده توسط پایگاه پیگیری پرواز Flightradar24 قابل شاهده است.

به عنوان مثال در بخشی از آمار منتشر شده که مربوط به شمال ایتالیا است (که در حال حاضر مرکز شیوع ویروس کرونا در اروپا به شمار می‌رود)، در روز سه شنبه ۲۸ فوریه تعداد ۲۲۹ پرواز از فرودگاه Milan Malpensa انجام شده است؛ این در حالی است که تعداد این پروازها در تاریخ ۱۷ مارس به فقط ۸ مورد کاهش یافته است. تعداد پروازهای خارجی فرودگاه Rome Fiumicino نیز در همین بازه زمانی از ۳۲۰ به ۴۸ مورد کاهش داشته است.

تأثیر شیوع این ویروس در کشورهای دیگری همچون کره جنوبی که به میزان چشمگیری با آن دست و پنجه نرم می کنند نیز قابل توجه است. فرودگاه بین‌المللی Incheon در تاریخ ۲۸ فوریه 2020 تعداد ۴۰۶ پرواز خارجی داشته که این رقم در روز 18 مارس به تعداد ۹۸ پرواز کاهش یافته است. مجموع پروازهای فرودگاه Madrid Barajas نیز از ۵۰۸ پرواز به ۲۶۴ مورد رسیده است.

پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که شیوع ویروس کرونا در سال جاری میلادی بیش از ۱۱۳ میلیارد دلار به شرکت‌های هواپیمایی خسارت وارد خواهد کرد. انجمن‌ بین‌المللی حمل‌‌ نقل هوایی (ياتا) ضرر و زیان ناشی از شیوع کرونا ویروس به صنعت حمل و نقل هوایی در سال ۲۰۲۰ میلادی را حدود ۱۱۳ میلیارد دلار برآورده است.

بنا بر اعلام الکساندر دو جونیاک، مدیر کل یاتا، وضعیت ناشی از بیماری کووید۱۹ تقریبا بی سابقه است. با لحاظ شرایط دو ماه گذشته، چشم انداز این بخش در بیشتر نقاط جهان به شدت تیره و تار است. یاتا اعلام کرده است که شرکت های هواپیمایی در شرایط کنونی حدودا ۶۳ میلیارد دلار زیان خواهند دید و در صورت گسترش بیشتر بیماری، این رقم تا ۱۱۳ میلیارد دلار نیز افزایش خواهد یافت.

به اعتقاد بوگدان دیمیترسکو، کارشناس حمل و نقل هوایی، مدیران با تجربه از این بحران جان سالم به در برده و از برندگان میادین آتی خواهند بود. بحران جهانی، وابستگی بازارها، بسته شدن مرزها، ممنوعیت جابجایی و تعلیق فعالیت ها و مشاغل از جمله شاخص هایی است که تا کنون جهان با آنان رو به رو نبوده است. در یک سال گذشته، بحران بوئینگ 737 مکس بیش از 30 درصد از شرکت های هواپیمایی جهان را تحت تاثیر قرار داد؛ حال اما بحران کرونا کل جهان را با رکود اقتصادی رو به رو کرده است.

به نظر می‌رسد که یکی از راه‌های برون‌رفت از این بحران برای شرکت‌های هواپیمایی، توجه به سهامداران و افزایش ارزش سهام شرکت‌ها در کنار بهبود معیشت کارمندان و نیز توجه به مشتریان باشد.

برخی خطوط هوایی سیاست «منتظر بمانیم و ببینیم» یا به نوعی «هر چه پیش آید خوش آید» خودمان را در دست اجرا دارند. بدون شک این نگاه بسیار مضر خواهد بود. تک تک ثانیه‌های زمانی که در حال سپری شدن است باید بسیار هوشمندانه مورد استفاده قرار گیرد؛ تا شرکت‌ها از این بحران به سلامت عبور کنند و در نهایت تغییراتی را در مأموریت‌های سازمانی، ناوگان هوایی، عملیات، رویکرد فروش و ایجاد بازار های جدید طراحی و اعمال کنند.

امروزه کارشناسان صنعت هوانوردی بر این باورند که اتحادهای راهبردی هواپیمایی موجود دستخوش تغییراتی خواهند بود و شرکت‌های هواپیمایی کم‌هزینه با شرکت‌های هواپیمایی حامل پرچم ادغام می‌شوند تا شکل جدیدی از عملیات ترکیبی ارائه شود.

کرونا باعث کاهش بی سابقه در ترافیک هوایی در طول هفته‌های گذشته شده که باید گفت میزان پروازهای تجاری نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۱۹، ۴۱ درصد سقوط را تجربه کرده‌اند. برخی داده‌های دیگر حاکی از آن است که در مقام مقایسه، در تاریخ ۲۱ فوریه تعداد ۱۹۶ هزار و ۷۵۶ پرواز در سراسر جهان انجام شده است، در حالی که این رقم در اواسط ماه مارس به حدود ۱۵۵ هزار مورد سقوط کرده است. به علاوه این که تا تاریخ ۲۹ مارس، شمار پروازهای جهانی به ۶۴ هزار و ۵۲۲ مورد کاهش یافته است و این سر نزولی همچنان ادامه دارد.

 سقوط بی‌سابقه تعداد پروازهای جهان در پی شیوع کرونا

پیش‌بینی می‌شود که بیشترین آسیب از کرونا متوجه ایرلاین‌های آسیایی باشد. بر اساس لیست گردآوری شده در این خصوص، هواپیمایی بین‌المللی پاکستان، جایگاه نخست رتبه‌بندی شرکت‌های هواپیمایی با بیشترین ضرر مالی را از آن خود کرده است؛ پس از PIA، هواپیمایی اندونزی در جایگاه دوم و nok air تایلند در جایگاه سوم این لیست جای گرفته‌اند.

*کارشناس صنعت هوایی

پایان پیام/23