ممکن است بارها از رسانه و فرهنگ عامیانه شنیده باشید که مغز انسان پس از تولد تغییری نمی‌کند اما تحقیقات علوم اعصاب در چند دهه گذشته نشان داده که این تصور دور از حقیقت است.

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، مغز انسان به طور قابل توجهی انعطاف پذیر است یعنی توانایی تغییر و واکنش به محیط را دارد. اما برای تغییر مغز چه چیزی لازم است؟ به خاطر سپردن عدد پی تا صد هزار رقم؟ یا تبدیل شدن به یک شطرنج باز قدرتمند؟ آیا تاثیر قدرتمند پیچیدگی محیط اطراف را نیز باید در نظر گرفت؟ 

در حال حاضر محققان با استفاده از تصویربردای رزونانس مغناطیسی عملکردی می توانند اثرات محیط و تجربه را بر ساختار و عملکرد مغز مشاهده کنند. این آزمایشات درک صحیحی از انعطاف پذیری مغز انسان در تمامی سطوح میسر می کنند. یکی از مشهورترین نمونه های اولیه این تحقیقات در انگلستان انجام شد. محققان مغز 16 راننده تاکسی را بررسی کردند تا اثرات «تجربه رفت و آمد گسترده در شهر لندن» را بر ساختار مغز بررسی کنند. محققان با مقایسه مغز این رانندگان تاکسی با گروه کنترل رانندگان غیر تاکسی دریافتند که رانندگان تاکسی دارای ماده خاکستری بیشتری در هیپوکمپ پشتی هر دو طرف مغز هستند. هیپوکمپ ساختاری در لوب گیجگاهی با عملکردهای متعدد است اما به طور ویژه درگیر ذخیره سازی بازنمایی فضایی محیط اطراف فرد است.  علاوه بر این نشان داده شد که رانندگان قدیمی تر نسبت به رانندگان جدیدتر ماده خاکستری بیشتری در این منطقه دارند.

این از نخستین مطالعاتی بود که نشان داد تخصص در یافتن مسیرها در این راننده ها می تواند به تفاوت های خاص و موضعی در آناتومی مغزشان منجر شود.

به گفته محمد تقی جغتایی مشاور ارشد ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی معاونت علمی و فناوری،  مغز انسان عنصر دینامیک و قابل تغییری است و قابلیت انعطاف پذیری دارد. برخلاف گذشته که تصور می شد، مغز پس از شکل گیری دیگر قابل تغییر نیست اما واقعیت این است که مغز قدرت انعطاف پذیری و تغییر دارد و از نظر شکل گیری در سنین مختلف تغییرات مختلفی را تجربه می‌کند.

البته علی رغم نوآوری یافته های حاصل از مطالعات تصویربرداری مکانیسم دقیق این تغییرات در ساختار مغز انسان بالغ هنوز ناشناخته باقی مانده است. تا حدودی به این دلیل که روش های بررسی این موضوع بر روی انسان بیش از حد تهاجمی هستند. با این حال مطالعات انجام شده بر روی بافت مغز انسان پس از مرگ نشان داده اند که تولید سلول های عصبی جدید در هیپوکمپ در سراسر بزرگسالی اتفاق می افتد.

پس عوامل متنوعی از حافظه تا خبره شدن در مهارت ها می توانند مغز را تحت تاثیر قرار دهند. با وجود بسیاری از اکتشافات اخیر در این زمینه هنوز هم محققانی که انعطاف پذیری عصبی را مطالعه می کنند با سئوالات زیادی روبرو هستند. به خصوص بخشی از تحقیقات از انعطاف پذیری عصبی به عنوان رویکردی برای درک و تسهیل بهبود عملکرد پس از آسیب ناشی از سکته مغزی حمایت می کنند.

یک موضوع کاملا روشن است: «هم اکنون نسبت به زمانی که شما شروع به خواندن این مطلب کرده اید مغزتان تغییر کرده است.»

انتهای پیام/25