از جمله مسائل اصلی که حیات، معیشت و اقتصاد مردم را مستقیما تحت تأثیر قرار می‌دهد مساله آب است. مساله‌ای نه‌چندان جدید که قدمتی به‌اندازه قدمت تمدن در سرزمین ایران دارد.

محدودیت‌های آب در فلات ایران از اقتضائات طبیعی این اقلیم، جغرافیا و توپوگرافی بوده و از دیرباز مردم ایران پیشرفته‌ترین و پیچیده‌ترین فناوری‌ها را برای مدیریت منابع آب و حل چالش‌ها و مسائل آبی به کار می‌گرفتند.

قنات قصبه در گناباد، سد شاه‌عباسی در طبس، سازه‌های آبی شوشتر و دیگر آثار تاریخی که شاهکاری از هنر معماری و مهندسی ایرانیان در عصرهای مختلف بوده و بخشی از فناوری‌های کاربردی حوزه آب هستند.

امروزه نیز تمامی اصحاب علم و فناوری در دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و صنعتی به‌خصوص صنایع دانش‌بنیان می‌بایست تمام امکانات و توان خود را معطوف به حل مسائل اصلی به‌ویژه مسائل زیر ساختی از جمله چالش آب سازند تا ضمن حل مسائل مردم، زمینه‌ساز پیشرفت و شکوفایی ایران عزیزمان شوند.

 در این میان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در جهت توسعه سبد تامین آب کشور پروژه اکتشافی و تحقیقاتی «آب ژرف» را آغاز و دستاوردهای اصلی و جنبی نسبتاً مطلوبی به همراه داشته است. اگرچه نقدهای ساختاری به روش پژوهش یا مدل اجرای این پروژه در تصدی‌گری معاونت علمی و عدم ورود و همکاری وزارت نیرو در دولت دوازدهم وارد است اما به‌هرحال شروع و پیشرفت این پروژه را می‌توان به‌منزله خط‌شکنی و آغاز مسیر مهمی در موضوع آب‌های عمیق در کشور قلمداد کرد. ضمن آنکه در روزهایی که کشور از هر سو ضربات دشمن در جهت ناامید سازی عمومی را تجربه می‌کند، زیرسوال بردن دستاوردها و مکدر کردن خاطر مردم شریف از طریق طرح اتهامات فاقد پشتوانه و مستندات علمی قطعاً موردپذیرش و قابل توجیه نیست.

در پروژه‌های اکتشافی- تحقیقاتی مشابه پروژه آب ژرف، مستندات علمی و آزمایشگاهی زیادی تولید و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته و ساعت‌ها کار پژوهشی پیرامون آن صورت می‌گیرد. پس چگونه هرچند وقت نشریه یا خبرگزاری های خاصی اقدام به انتشار تحلیل‌ها و اظهارنظرهای اعجاب‌آور و شگفت‌انگیز پیرامون آب ژرف کرده و به‌راحتی علاوه بر نادیده گرفتن تمامی زوایای علمی و فنی یک حرکت علمی-فناورانه، ذهن و خاطر مردم عزیز را مشوش می‌کنند.

صدالبته طرح هر سوال علمی در مجامع علمی مطلوب و قابل تقدیر و از سوی دیگر لازم و واجب است و حتما در حوزه تحقیقات، هیچ کاری کامل و بی نقص نیست، اما کشاندن مسائل فرضی و تشخیص های فردی به رسانه های عمومی کشور، زشت و مذموم است. طرح مسائل تخیلی در مورد منشا این آبها، سن آنها، ظرفیت و حجم مخزن آب، وجود آلودگی های مختلف و اعلام هزینه های گوناگون برای استحصال آن، در زمره همین مسائلی است که گمانه زنی در مورد آن باید صرفا متکی بر داده های علمی و یافته های آزمایشگاهی باشد.

البته از همه دلسوزان جامعه علم و فناوری کشور انتظار می‌رود علاوه بر سلامت بهداشت آب، سلامت و آرامش روانی جامعه نیز مورد توجه قرار گیرد و برهم زنندگان این آرامش در هر کسوتی که باشند نسبت به شایعه‌پراکنی و گمانه‌زنی‌های بی‌پایه و اساس و غیر علمی که منجر به برهم زدن آرامش فکری و روانی جامعه می‌شود، مسئولیت‌پذیر و پاسخگو باشند.

در ‌هرحال ستاد توسعه فناوری‌های آب اقلیم و محیط‌زیست معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری از تمامی دانشگاه‌ها مراکز علمی و تحقیقاتی دعوت می‌کند تا با این ستاد در پیشرفت این پروژه و غنای بیشتر علمی آن همکاری کند و همچنین این آمادگی وجود دارد با هر فرد یا مجموعه‌ای که راهکار جدید، دلیل یا مستنداتی در مورد نحوه اکتشاف، ظرفیت آبخوان، کیفیت یا دیگر ابعاد آب‌های ژرف در اختیار دارد بحث و مذاکره علمی کند و این رویه بدون شک به شکوفایی و ارتقای سطح مطالعات و تحقیقات کمک خواهد کرد.

دبیر ستاد آب، اقلیم و محیط زیست معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری

#