عباس اسماعیلی*

خسارات وارده بر هر اکوسیستم از دو منظر اقتصادی و اکولوژیکی قابل ارزیابی است. خسارات اقتصادی یا به عبارتی بازاری همان آسیب های آشکار مالی و جانی وارده در حوضه سیلابی است که عمدتا برآوردها در همین راستا ارزیابی می شود و بر اساس امار و شواهد میدانی وسعت وشدت صدمات مناطق شهری و روستایی ارزیابی و محاسبه می شود. 

این در حالی است که آسیب های وارده بر اکوسیستم که در چارچوب خدمات غیر بازاری، پنهان ویا اکولوژیک طبقه بندی می شود بسیار عمیق تر و شدیدتر از بخش آشکار ان است و جالب انکه همیشه این بخش از آسیب های جبران ناپذیر در محاسبات منظور نمی شود یا کمتر مورد توجه قرار دارد. 

به عنوان نمونه در مورد آلودگی آب های سطحی و نیمه سطحی و یا فرسایش خاک ازدست رفته که هزاران سال به ازاء تشکیل هر سانتیمتر ان سپری شده است تنها آسیب گل و لای وارده  به منازل و زمین های کشاورزی  و یا حجم انباشته شده ان در پشت مخازن سدها ممکن است مورد ارزیابی قرار گیرد و ارزش خاک فرسایش یافته در جایی منظور نمی شود. 

علاوه براین فرسایش ناشی از عوامل مختلف، درحوضه یک اکوسیستم زمینه را برای آسیب های بعدی آماده و حساس می کند و در ادامه و تشدید ان سبب بهم خوردن تعادل اکولوژیک و  اثرات مخرب به نفوذپذیری خاک، کاهش تنوع زیستی وکاهش پایداری ان می شود. 

امروزه می توان با روش امرژی( که براساس انرژی ذخیره شده در ساختاراکوسیستم قرار دارد و اجزا کیفی اسیب دیده را به شاخص کمی تبدیل می کند)  بخش عمده ای ازاین خسارات پنهان را محاسبه کرد. براساس گزارشات موجود مجموعه ارزش های اکولوژیک در کره زمین(2012) به طور میانگین سالانه 33000 میلیارد دلار براورد شده است که حاکی از ارزش بسیار بالای این خدمات است .

تنها با شناخت ارزش های غیر بازاری وپنهان ناشی از خدمات اکولوژیک است که اهمیت و ضرورت  مدیریت و سرمایه گذاری جهت انجام اقدامات حفاظتی حوزه های ابخیز در راستای کاهش خسارات اشکار می شود .

*دبیر کارگروه محیط زیست ستاد توسعه فناوری های اب ، خشکسالی ، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

منبع: isti.ir

پایان پیام/