بهنام سور*

اثر مک گرک پدیده ای است که هنگام ادراک ما رخ می دهد. در واقع این پدیده به علت ارتباط تنگاتنگ حواس بینایی و شنوایی هنگام ادراک زبان رخ می دهد. این پدیده هنگامی ایجاد می شود که یک مولفه حسی مربوط به یک آوا با مولفه دیداری مربوط به آوایی دیگر ترکیب شده و منجر به ادراک آوای دیگری می شود.

اثر مک گرک به طور خلاصه به این اشاره دارد که ادراک آواها می تواند از مولفه های بینایی تاثیر بپذیرد. می توان از اثر مک گرک تحت عنوان یک توهم چند حسی یا چند بعدی نام برد که در طی آن ترکیب چند حس (بینایی و شنوایی) منجر به ایجاد ادراک جدیدی می شود که با هیچکدام از حس ها به تنهایی منطبق نیست.

کسی که قدرت ادراک کلامی ضعیف ولی قدرت بینایی خوبی دارد بیشتر این پدیده را تجربه می کند همچنین کسانی که سینستزیا دارند (حس هایشان با هم ترکیب می شوند برای مثال اعداد را رنگی می بینند) نیز بیشتر در معرض تجربه پدیده مک گرک هستند.
این نشان می دهد که ادراک سخن یک پدیده چند بعدی است و حس شنوایی و بینایی در کنار هم ادراک سخن دیگران را ممکن می سازند. تحقیقات نشان می دهد کسانی که دیسلکسیا (نوعی اختلال در خواندن و نوشتن که آن را با نام خوانش پریشی نیز می شناسیم) دارند پدیده مک گرک را بیشتر تجربه می کنند و این به خودی خود نشان می دهد که ترکیب حس ها چقدر برای ادراک سخن دیگران مهم و حیاتی است.

هر دو نیمکره مغز در ایجاد این پدیده تاثیر دارند. تحقیقات نشان می دهد کسانی که توسط عمل جراحی دو نیمکره مغزشان از هم جدا شده است (عمل کالوزروتومی که در طی آن جسم پینه ای مغز که دو نیمکره راست و چپ را به هم متصل می کند را برش می دهند) این پدیده را خیلی کمتر تجربه می کنند. پدیده مک گرک در خانم ها شایع تر است و این می تواند به علت ارتباط بیشتر دو نیمکره مغز در آن ها باشد.

پدیده مک گرک در سال 1976 توسط دانشمندی به نام هری مک گرک و به طور کاملا تصادفی هنگام تحقیق بر روی ادراک صوتی و دیداری نوزادان کشف شد. او برای نخستین بار در سال 1976 مقاله ای تحت عنوان شنیدن لب ها و دیدن صداها! در مجله نیچر به چاپ رساند. زبان افراد هم در ایجاد پدیده مک گرک تاثیرگذار است. برای مثال افراد انگلیسی، دانمارکی، آلمانی، ایتالیایی و اسپانیایی زبان این پدیده را بیشتر از چینی ها و ژاپنی ها تجربه می کنند. البته علاوه بر تفاوت های آوایی تاثیر فرهنگ هم کم نیست . چرا که ارتباط چشمی در ژاپنی ها و شرق آسیاکمتر از اروپایی ها است و این به خوی خود منجر به تجربه بیشتر اثر مک گرک در افراد انگلیسی زبان می شود.

*عضو ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

منبع: isti.ir

پایان پیام/