آسيب های غضروفی يكی از شايع ترين بيماري ها در ميان مردم جهان است. اين در حالی است كه به دليل طبيعت بدون رگ بافت غضروف عملا پتانسيل كمی برای ترميم خود به خودی اين بافت وجود دارد. البته در زمينه مهندسی بافت غضروف كارهای فراوانی برای ترميم اين بافت و سنتز زيست مواد مختلف برای ساخت داربست مناسب صورت گرفته است. به طور كلی مهندسی بافت بر سه اصل داربست، سلول و فاكتور رشد استوار است كه می توان از هر كدام از اين عوامل به تنهايی يا تركيبی از آن‌ها استفاده کرد.

اما يكی از اساسی ترين مشكلات استفاده از داربست‌ به تنهايی، نداشتن سيگنال های بيولوژيكی مناسب برای رقم زدن رفتار مناسب سلولی است. عامل دار كردن داربست‌ها با به كارگيری زيست مولكول‌هايی مانند فاكتورهای رشد در ساختار آنها حاصل می شود كه روش های مختلفی برای رسيدن به اين هدف وجود دارد.

به طور كلی انتقال فاكتور رشد به عنوان يكی از رئوس مهندسی بافت نقش بسزايی در ترميم بافت ايفا كرده است زيرا حضور فاكتورهای رشد موجبات مهاجرت، رشد و تمايز سلول ها را فراهم می کند. اما يكی از چالش های موجود در اين زمينه تامين فاكتورهای رشد مورد نياز است.

منابع دستيابی به فاكتورهای رشد می تواند طبيعی (از خود بدن) باشد يا به صورت نوتركيب (فاكتور های رشد نوتركيب ) سنتز شوند.

در حال حاضر در کلینیک از تزریق  فاکتورهای رشد نوترکیب خالص برای ترمیم بافت استفاده می شود. فاکتورهای رشد نوترکیب  بسیار گران هستند و نمی توانند در ابعاد زیاد مورد استفاده قرار بگیرند. همچنین استفاده از این فاکتورهای رشد ممکن است موجب ایمنی زایی در بدن شود. بنابراین استفاده از پلاسمای غنی شده از پلاکت و استفاده از منبع پلاکت برای دستیابی به فاکتور رشد علاوه بر رفع مشکل ایمنی زایی و کاهش هزینه درمان گامی مهم در مهندسی بافت است.

همچنین تحقیقات نشان داده است که به دلیل پیچیدگی فعل و انفعالات سلولی داخل بدن نمی توان گفت که فقط یک نوع فاکتور رشد می تواند کار ترمیم را به تنهایی انجام دهد و باید مانند شرایط بدن که انواع فاکتورهای رشد در آن واحد حضور دارند شرایطی را فراهم کرد که چندین فاکتور رشد همزمان در محل ضایعه حضور داشته باشند.

به طور عملی در طب ارتوپدی پلاسمای غنی شده از پلاکت به محل ضایعه تزریق شده یا ژل حاصل از آن در محل مورد نظر گذاشته شده  و اثرات مثبت آن به صورت علمی و همچنین با توجه به بازخورد بیمار به اثبات رسیده است. اما به دلیل آزاد شدن یکباره فاکتورهای رشد و زمان ماند کوتاه این پروتئین ها راندمان این روش درمانی به سبک کنونی بالا نیست.

*عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف