به تعبیر برخی فعالان حوزه حمل‌ونقل، ایران کشوری است که در چهارراه حمل‌ونقل بین‌المللی قرار دارد و دارای بیش از 20 هزارکیلومتر مسیرهای آزادراهی و بزرگراهی بین‌شهری است که پایش تمامی این مسیرها همواره‌ یکی از دغدغه‌های اصلی دستگاه‌های ذی‌ربط به‌شمار می‌رود.

نکته قابل تأمل دیگر در خصوص ایران، عبور دو کریدور تجاری بین‌المللی شمال-جنوب و شرق-غرب بر جذابیت‌های ترانزیت از خاک ایران افزوده است. براساس سالنامه آماری سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، سالانه بیش از 7 میلیون تن بار از طریق جاده‌ای در کشور ترانزیت می‌شود. این بارها با بیش از 300 هزار سفر در سال و متوسط پیمایش بیش از 1200 کیلومتر در شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور ترانزیت شده است.

ترانزیت عبارت است از انتقال کالایی گمرک نشده از یک گمرک به گمرکی دیگر که تحت نظارت گمرک صورت می گیرد و در بین کشورهای مختلف بسیار رقابتی است و هر کشوری در تلاش است تا برای پیروزی و موفقیت در بازارهای بین‌المللی، قیمت ترانزیتی کالا را به‌صورت رقابتی تعیین کند.

اگر کشوری بتواند از مزیت‌های رقابتی و توانایی‌هایش در زمینه ترانزیت به‌خوبی بهره‌برداری کند، می‌تواند سود خوبی را به چرخه اقتصادی خود وارد کند. همچنین زمان عبور کالا و قابلیت اطمینان نیز از جمله سایر شاخص‌های تأثیرگذار در بحث ترانزیت است.

تمامی این مسائل، نشان از وجود ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه حمل‌ونقل ترانزیت جاده‌ای دارد اما در کنار آن مسائلی نظیر توقف‌های متعدد و طولانی‌مدت، تأمین امنیت رانندگان و ناوگان، عدم نظارت بر میزان مصرف سوخت و قاچاق آن، عدم امکان پایش مسیر و مسافت پیموده شده توسط ناوگان، کمبود تیرپارک و ... ازجمله معضلات ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی است.

یکی از چالش‌های پیش‌روی نهادهای ذی‌نفع حوزه ترانزیت بین­المللی، عدم اطلاع از وضعیت و موقعیت ناوگان در شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور و میزان مسافت دقیق پیموده شده توسط این ناوگان است. درنتیجه عوارض جاده‌ای و سوخت متناسب با تردد ناوگان مذکور اخذ نشده و کشور متحمل زیان­های فراوان در این حوزه شده است.

اجرای پروژه پایش ناوگان حمل و نقل بین المللی و ترانزیت به کمک فناوری‌های ارتباطات برد کوتاه اختصاصی (DSRC) شامل شناسایی فرکانس رادیویی (RFID)، عوارض ویدیویی شامل پلاک‌خوان خودکار (ANPR)، توزین در حین حرکت (WIM)، داده­های ثبت­شده شبکه تلفن­های همراه (BTS) و ... منافع زیادی از جمله پایش سراسری ناوگان، دریافت عوارض پیمایش ناوگان، پایش فعالیت‌ها و تخلفات ناوگان، جلوگیری از قاچاق و واردات محموله‌های ممنوعه و ... در بر دارد.

*رییس گروه هوشمندسازی ستاد توسعه فناوری های فضای و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#