*پرویز باورصاد
بیش از دوسوم کره زمین را دریاها تشکیل می‌دهند و ده‌ها برابر موجودات روی خشکی آبزیان دریایی در دریا وجود دارد. لذا دریاها برای ادامه حیات، آسایش و غنای پدید آمده در روی زمین دارای نقش و وظیفه‌ای بسیار سنگین و به‌مثابه قلب و دهلیزهای آن عمل می‌کنند. دریا دارای دو محصولات کاملاً متمایز برای بشریت است، یکی محصولات غیرقابل‌شمارش نظیر تولید اکسیژن, تنظیم‌کننده فصول, آب‌وهوا, جذب تشعشعات خورشیدی و گازکربنیک تولیدی زمین, و کنترل دمای زمین و دیگری محصولات قابل‌شمارش دریاها است.

دریا دارای حدود 9 طبقه فعالیت کاری شناخته‌شده تولید محصولات خدمات دریایی و یا تولید کالای فیزیکی مستقیم و یا مشتق است که مزیت‌ها و فرصت‌های آن‌ها کاملاً شناسایی و قابل‌اندازه‌گیری است, اگرچه به نظر می‌رسد با توجه به ناشناخته بودن بیش از 90درصد دریاها و اقیانوس‌ها هنوز ابعاد دیگری از محصولات جدید را در خود نهفته دارد.

این نه طبقه تولیداتی از دریا برحسب ماهیت آن‌ها شامل؛ تأمین معابر و خدمات تجارت, حمل‌ونقل و ارتباطات دریایی خدمات دفاعی-امنیتی سرزمینی و حفاظت و پایش محیط‌زیست دریایی، خدمات تأمین انرژی‌های تجدید پذیر دریایی (آب شیرین و گرم و برق) و  خدمات گردشگری دریایی 5- خدمات آموزش و پژوهش‌های دریایی می‌شود.

همچنین در زمینه تولید محصولات و کالاهای فیزیکی  تولید معادن و منابع فسیلی دریایی (نفت و گاز و محصولات پتروشیمی) ، تولید معادن و منابع غیر فسیلی دریایی 8- تولید صنایع دریایی شناور, غوطه‌ور و کف رو و تجهیزات مربوطه و  تولیدات زیست‌فناوری‌های دریایی در انواع محصولات غذایی, دارویی و بهداشتی, صنعتی, و کشاورزی برای انسان و حیوانات را شامل می‌شود.

تمام این‌ها درگذشته و به‌صورت سنتی محدود به چند مورد بیشتر نبوده، ولی با توسعه فناوری‌های نوین دریایی به‌طور عظیمی شکوفا گردیده به‌طوری‌که دامنه آن‌ها امروزه به هزاران مورد در هرکدام از دسته‌بندی‌های اصلی فوق‌الذکر می‌رسد و حوزه دریا را در بالاترین زمینه تحقیقات و فناوری‌های نوین زیستی و غیر زیستی قرار داده که در بسیاری از کشورهای پیشرو سهم آن‌ها به بیش از 10% تولید ناخالص داخلی رسانده است؛ ولی ما هنوز اول راه هستیم و باید به‌طور اصولی سرمایه‌گذاری و کوشش کنیم, که با توجه به اهمیت اساسی این نعمات برای حیات ما حفظ دریاها را برای حفظ بشریت و عالم هستی در روی زمین نیز الزامی می‌گردد و یا بهبود روش و مدیریت‌های جدید دریایی چقدر باعث افزایش ظرفیت‌های موجود و تحلیل رفته دریایی شود؟
* پرویز باورصاد عضو هیئت‌علمی دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر

پایان پیام/32