به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، بنیاد ملی علم ایران در راستای مأموریت‌گرا‌شدن پژوهش‌ها و حمایت از طرح‌های پژوهشی که به فناوری روز دنیا می‌پردازد و می‌تواند باری از دوش صنعتگران کشور بردارد، فراخوان‌هایی را با عنوان برنامه حمایت از پژوهش عمیق شرکت‌های دانش‌بنیان منتشر می‌کند.

 در این برنامه، نیاز‌های پژوهشی پرریسک شرکت‌های دانش‌بنیان، از طریق سامانه کایپر بنیاد ملی علم ایران به این نهاد اعلام می‌شود و پس از بررسی و داوری‌های لازم، فراخوان پژوهش‌های عمیق و پرریسک شرکت‌های دانش‌بنیان به پژوهشگران و محققان اعلام می‌شود. فراخوان طراحی و توسعه دستیار هوشمند بانکی به عنوان یکی دیگر از فراخوان‌های این برنامه، است.

هوش مصنوعی انقلاب جدیدی است که در آینده ای نزدیک، بسیاری از حوزه‌ها را متحول خواهد کرد. یکی از حوزه هایی که دستخوش تغییرات خواهد شد، صنعت بانکداری است. تلاقی هوش مصنوعی و بانکداری دیجیتال منجر به بهبود خدمات و تجربه بهتر مشتریان می‌شود. دستیارهای هوشمند از جمله فناوری‌های هوشمندساز در این حوزه هستند که در بسیاری از موارد از جمله امور بانکی به صورت عملیاتی مورد استفاده قرار می گیرند.

هدف این پروژه، طراحی و پیاده‌سازی دستیار هوشمند بانکی مبتنی بر مدل‌های زبانی بزرگ ( LLM ) است که بتواند پرسش و پاسخ های مشتریان بانک در زبان فارسی را به درستی درک کند و پاسخ مناسب دهد. همچنین فرمان‌های حوزه بانکی را تشخیص داده و اجرا کند. در نتیجه این طرح، تعامل کاربران با خدمات بانکی سریع و آسان و منجر به افزایش رضایت آن‌ها می‌شود.

یکی از محصولات دانش بنیان شرکت متقاضی، دستیار هوشمند فارسی است که با بهره‌گیری از روش‌های جدید پردازش زبان طبیعی و یادگیری ماشین، به‌ویژه با استفاده از یادگیری عمیق، برای مکالمه دوطرفه بین انسان و ماشین توسعه داده شده و قادر است درخواست کاربر را در قالب زبان طبیعی، چه به صورت گفتاری و چه به صورت متنی، دریافت کرده و بعد از درک آن، پاسخ مناسب را ارائه دهد. این سامانه که به‌صورت یک سرویس‌دهنده به کسب و کارها و اپلیکیشن‌ها ارائه خدمت می‌کند، قادر به درک سوال و جواب است.

با توجه به اهمیت هوش مصنوعی در صنعت بانکداری، این شرکت در نظر دارد تا دستیار هوشمند بانکی مبتنی بر LLM را برای زبان فارسی توسعه دهد تا مشتریان بانک‌ها بتوانند به‌آسانی خدمات بانکی خود را دریافت کنند. از سوی دیگر حجم بالای درخواست‌های کاربران و هزینه بالای پاسخگویی انسانی (به‌ویژه با افزایش تعداد کاربران) باعث نیاز به توسعه زیرساخت های هوشمند و خودکار برای پاسخگویی به درخواست‌های کاربران را تشدید می‌کند.

نسل نوین دستیارهای هوشمند در دنیا، بعد از معرفی ChatGPT توسط شرکت‌های بزرگ فناوری در دنیا عرضه شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به دستیار جدید مایکروسافت مبتنی بر ChatGPT و دستیار جدید گوگل مبتنی بر Bard اشاره کرد.

امروزه با افزایش دسترسی عمومی به سرویس‌های دستیارهای هوشمند و افزایش کارایی آن‌ها به ویژه در ChatGPT وBard ، استفاده از این سرویس‌ها در حوزه‌ها و کاربردهای مختلف برای دسترسی آسان و سریع به حجم بالای اطلاعات در حال افزایش است. استفاده از این محصولات در سازمان‌ها نیز به دلایلی همچون سرعت پاسخگویی بالا به حجم بالای کاربران (مقیاس‌پذیری) و کاهش هزینه‌های بالای مراکز تماس، رو به گسترش است و با توجه به جذابیت بالای آن‌ها به ویژه در تعامل طبیعی با زبان محاوره، می‌تواند منجر به افزایش رضایت کاربران شود و تصویری از هوشمندی سازمان را در ذهن مخاطب ایجاد کند.

با توجه به این موضوع، مسئله اصلی مورد نظر در این پروژه طراحی و پیاده‌سازی یک دستیار هوشمند بانکی فارسی مبتنی بر LLM و به‌صورت محلی (بدون نیاز به اتصال به سرویس‌دهنده‌های بیرونی) است. این مسئله شامل دو بخش کار ( Task ) است:

۱. تشخیص فرمان‌های متنی حوزه بانکی با امکان تشخیص نیت ( Intent ) و موجودیت (Entity )

۲. امکان فراهم کردن پرسش و پاسخ (FAQ) حوزه بانکی برای راهنمایی کاربران

از جمله چالش‌های این پروژه، نحوه بومی کردن LLM ها برای زبان فارسی است. نیاز این پروژه، آموزش و ساخت یک LLM بومی از ابتدا نیست و مجری مختار است از LLM های موجود که به صورت عمومی در دسترس هستند، مانند Llama ، استفاده کند. چالش دیگر پروژه، نحوه استفاده از LLM برای ساخت دستیار هوشمند در دو کاربرد تشخیص فرمان‌های متنی (تعداد زیاد) و تولید پاسخ مناسب در حوزه FAQ (جلوگیری از توهم مدل زبانی) است.

گام‌های تحقیقاتی و الزامات طرح:

بررسی LLM های موجود و گزارش وضعیت آن‌ها و امکان استفاده در پروژه؛

بررسی روش‌های مختلف مبتنی بر LLM برای دو کار بیان شده مانند: prompt ، finetune ، engineering و few shot و ... همچنین گزارش دقت هر کدام آن‌ها؛

تولید داده آموزش و آزمون در تعامل مورد نیاز؛

ساخت مدل‌های لازم برای دو کار مورد نظر پروژه؛

تست و ارزیابی روش نهایی؛

استقرار مدل‌ها و یکپارچه‌سازی با زیرساخت‌های مورد نظر شرکت؛

مستندسازی و تحویل خروجی‌ها؛

گفتنی است پژوهش پیشنهاد شده تا سقف ۸۰ درصد، حداکثر دو میلیارد تومان، توسط بنیاد ملی علم ایران حمایت خواهد شد. بدیهی است که مابقی هزینه‌ها باید توسط شرکت متقاضی پژوهش تامین شود.

تمام افراد واجد شرایط به مدت یک ماه از تاریخ انتشار فراخوان یعنی تا ۲۵ بهمن فرصت دارند که پروپوزال خود را از طریق سامانه کایپر برای بنیاد ملی علم ایران ارسال کنند.

متقاضیان، در صورت هرگونه سوال می‌توانند با کارگروه دانش‌بنیان با ایمیل amini.m@insf.org یا شماره تلفن ۰۲۱۸۲۱۶۱۱۲۱ تماس بگیرند.

#15