یکی از مهم‌ترین گام‌های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از نخستین روزها، توسعه و رونق زیست‌بوم نوآوری و فناوری، با حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌های خلاق و استارتاپ‌ها است. استقرار سازوکارهای حمایتی ویژه این کسب‌وکارها به طوری‌که از 140 عنوان حمایت فراتر رفته، در راستای توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و تجاری سازی نتایج حاصل از پژوهش‌های کارآمد و نوآورانه است.

به یاری سازوکارهای هوشمند و پویا در حمایت از این کسب‌وکارها که به رونق فروش محصولات، رفع نیازهای تحریمی و نقش‌آفرینی محصولات ایران‌ساخت در بازارهای صادراتی منجر شده است، اکنون بخش قابل توجهی از اقتصاد کشور بر مدار این کسب و کارها حرکت می‌کند و به معنای واقعی پیشران اقتصاد شده‌اند.

این در حالی است که با تصویب حمایت از شرکت‌های خلاق فعال در صنایع فرهنگی، شرکت‌های خلاق و استارتاپ‌های حوزه علوم انسانی و اجتماعی در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان نوع 3، دامنه فعالیت و دربرگیرندگی اقتصاد، اشتغال و ارزش افزوده توسط فعالان زیست‌بوم نوآوری و فناوری، افزایش یافته است.

سهم قابل توجه دانش‌بنیان‌های تولیدی از زیست‌بوم نوآوری

شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس ماهیت و فعالیت‌شان، به دو گروه شرکت‌‌های دانش‌بنیان تولیدی و نوپا دسته‌بندی شده و دانش‌بنیان‌های نوپا یا تولیدی نیز بر اساس نوع فعالیت، پیچیدگی و اهمیت فناورانه در 3 گروه نوع یک، نوع دو یا نوع 3 جای می‌گیرند.

از میان 6035 شرکت دانش‌بنیان، بیش‌ترین حجم از این کسب وکارها به دانش‌بنیان‌های تولیدی نوع دو با 3289 شرکت اختصاص دارد و از جمع این کسب و کارها، 54 درصد از فعالیت‌های فناورانه به این گروه اختصاص دارد. همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا نوع 2 با تعداد 1580 شرکت، سهم 26 درصدی از زیست‌بوم نوآوری و فناوری را به خود اختصاص داده‌اند.

حضور دانش‌بنیان‌های نوع 3 در زیست‌بوم نوآوری

مفهوم تازه‌نفس و خلاقانه شرکت‌های خلاق و صنایع فرهنگی، ناظر به شکلی از کسب‌وکارها است که به دنبال راه‌کارهای نوآورانه و خلاقانه با تکیه به ظرفیت علوم انسانی، فرهنگ، هنر، تاریخ و میراث معنوی و فرهنگی هستند. این کسب‌وکارها اگرچه از پیچیدگی و پیشرفتگی فناوری هم‌پای شرکت‌های دانش‌بنیان نوع یک و دو برخوردار نیستند، اما می‌توانند سهم قابل توجهی در تولید ناخالص ملی، رونق کسب‌وکارها، ایجاد اشتغال و ارزش افزوده ایفا کنند.

سال‌های گذشته نامی از شرکت‌های خلاق و صنایع فرهنگی در میان شرکت‌های فعال در زیست‌بوم نوآوری و فناوری و نقش‌آفرینی این کسب و کارها در رونق اشتغال و اقتصاد نبود، در حالی‌که بر اساس آمارهای جهانی، سهم شرکت‌های خلاق و صنایع فرهنگی تنها در 2 سال گذشته، بیش از 2700 میلیارد دلار بود که با تصویب حمایت از این کسب و کارها در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان نوع 3، سهم این کسب‌وکارها نیز در اقتصاد دانش‌بنیان و رونق زیست‌بوم فناوری و نوآوری مورد توجه قرار گرفت.

در حال حاضر با وجود این‌که کم‌تر از 6 ماه از تصویب این طرح در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری می گذرد، 57 شرکت دانش‌بنیان نوپا نوع 3 و 23 شرکت نوپا در این دسته‌بندی مورد حمایت قرار گرفته‌اند.

حضور پررنگ دانش‌بنیان‌های «فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات»

شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های گوناگون فناوری از جمله فناوری زیستس، کشاورزی، صنایع غذایی، دارو، فرآورده‌های پیشرفته تشخیص و درمان، مواد پیشرفته، محصولات مبتنی بر فناوری‌های شیمیایی، ماشین‌آلات پیشرفته، تجهیزات پزشکی، برق، الکترونیک، فوتونیک، مخابرات، فناوری اطلاعات و ارتباطات، نرم‌افزارهای رایانه‌ای و خدمات تجاری‌سازی بیش‌ترین حجم از تولید محصولات و خدمات دانش‌بنیان را ارائه می‌دهند.

این در حالی است که 1356 شرکت دانش‌بنیان تولیدکننده تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته و 1237 شرکت دانش‌بنیانی که در حوزه برق و الکترونیک، فوتونیک، مخابرات و سیستم‌های خودکار فعالیت می‌کنند، به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

درآمد قابل توجه شرکت‌های دانش‌بنیان

در حالی که سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از اقتصاد کشور در سال 1389 تنها 2 هزار میلیارد ریال بود در سال جاری میزان فروش شرکت‌های دانش‌بنیان از 900 هزار میلیارد فراتر رفته که رشدی بیش از 450درصدی را نشان می‌دهد.

همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه نرم‌افزارهای رایانه‌ای، فناوری اطلاعات و ارتباطات، فرآورده‌های شیمیایی و مواد پیشرفته بیش‌ترین سهم از درآمدهای حاصل از فروش محصولات و ارائه خدمات دانش‌بنیان را به خود اختصاص دادند.

«پایتخت» بزرگ‌ترین میزبان فعالان زیست‌بوم نوآوری

وجود زیرساخت‌ها پهنه‌های نوآورانه و خدمات سهل‌الوصول موجب شده است تا بیش‌ترین تمرکز فعالان زیست‌بوم نوآوری از جمله شرکت‌های دانش‌بنیان در تهران صورت بگیرد، به طوری‌که پایتخت میزان بیش از 3199 شرکت دانش‌بنیان است. اما استان اصفهان  پس از پایتخت، دارنده بیش‌ترین شرکت‌های دانش‌بنیان است به طوری که 547 شرکت دانش‌بنیان در این استان استقرار دارند.

استان خراسان رضوی با میزبانی 316 شرکت دانش‌بنیان پس از استان‌های تهران و اصفهان، بیش‌ترین سهم از استقرار فعالان زیست‌بوم نوآوری و فناوری را به خود اختصاص داده است.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/24