منوچهر منطقی در خصوص فعالیت های صورت گرفته در این حوزه اظهار داشت: با توجه به حیطه کاری این ستاد که کمک به توسعه زیست بوم فناوری کشور و فعالیت شرکت های دانش بنیان در این زمینه است، برای دستیابی به این امر دو فعالیت در این خصوص از سوی ستاد برنامه ریزی شد که با کمک شرکت های دانش بنیان و خصوصی در حال انجام است. 

وی بیان کرد:‌ یکی از کارها این است که تمام محصولاتی که در زنجیره ارزش فضایی بکار می رود، به کمک شرکت های دانش بنیان تولید شوند؛ چرا که عمده مجموعه هایی که طراحی و تولید زنجیره ارزش فضایی می کنند، شرکت های دولتی هستند. با توجه به اینکه دنیا به این سمت رفته که این وظیفه را به شرکت های دانش بنیان خصوصی محول می کند، ما هم در واقع این مسیر را در کشور طراحی کرده ایم.

منطقی با تاکید بر اینکه تا حدی نیز در این زمینه موفق بوده ایم، گفت:‌ در حال حاضر ۱۰۶ شرکت دانش بنیان در کشور در بخش های مختلف فضایی فعالیت می کنند.

وی تاکید کرد: در آینده نزدیک عرصه هوا و فضا عرصه ای است که شرکت های نوپا و استارتاپ ها در آن فعالیت می کنند. در حال حاضر شرکت های دانش بنیان در زمینه طراحی و ساخت ماهواره، ایستگاه های دریافت و ارسال اطلاعات ماهواره فعالیت می کنند. چند شرکت نیز در زمینه اجزای بکار رفته در ماهواره یا پرتاب کننده فعال هستند.

منطقی تصریح کرد: فعالیت در خصوص پرتاب کننده ها محدودیت های خاصی دارد. اکنون در حال فعالیت و هماهنگی با مراجع مختلف صاحب نظر هستیم که آن را رفع کنیم. این کار را ادامه می دهیم تا جایی که حتی پرتاب کننده را به کمک شرکت های دانش بنیان توسعه دهیم.

وی یادآور شد: به دنبال ایجاد زنجیره ارزش برای ساخت ماهواره و پرتاب کننده و ایستگاه دریافت اطلاعات ماهواره برای شرکت های دانش بنیان هستیم.

منطقی اظهار داشت: بحث مهمتری که وجود دارد این است که بعد از آنکه ماهواره در مدار قرار گرفت و اطلاعات گرفته شد، باید این اطلاعات بکار گرفته شود. همچنین بحث دوم خدمات است که با استفاده از ایستگاه های دریافت ماهواره و ماهواره های مختلف این کار انجام می شود. خوشبختانه اکنون مجموعه های ماهواره ای متعدد اطلاعاتی را می گذارند که برای اغلب شرکت های دانش بنیانی که خدمات ماهواره ای ارایه می دهند کفایت می کند؛ سعی می کنیم این بخش رشد کافی پیدا کند. 

وی یادآور شد: نیازهای کشور در خصوص استفاده از فناوری های ماهواره نیازهای وسیعی است؛ منتها برای توسعه این قسمت باید شناخت اولیه در دستگاه های مختلف نسبت به فناوری هایی که می توانند در ماهواره استفاده کنند به وجود آید که در پنج سال اخیر این شناخت ایجاد شده و به آن سمت می رویم که این مجموعه کاری پررونق باشد.

منطقی با تاکید بر اینکه تمام کارها با هماهنگی مراجعی که در حوزه فضایی فعال هستند از جمله سازمان فضایی صورت می گیرد، افزود: سعی داریم راهبردها را یکپارچه کنیم که به نوعی بحث موازی کاری بین دستگاه های مختلف نباشد.

وی در خصوص فعالیت شرکت های دانش بنیان در حوزه فضایی عنوان کرد:‌ در سه حوزه فعالیت می کنیم. یک بخش مخابراتی است  امروزه روی ماهواره های زمین آهنگ در مدار ۳۶ هزار کیلومتر سرمایه گذاری سنگین می شود، ولی اخیرا ماهواره های کوچک ایجاد شده که می توانند این کار را انجام دهند. یکی از کارهایی که به عنوان مثال شرکت های مختلف در حال انجام هستند ماهواره های مخابراتی است که برای خواندن کنتور آب یا برق بکار می رود.

دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری افزود: بحث دیگری که خیلی توسعه پیدا کرده و سرعت رشد آن بسیار بالا است، تعیین اطلاعات مکانی است. به طور مثال کاداس که توسط ثبت املاک استفاده می شود عمدتا از این اطلاعات استفاده می کند. در نمایشگاه ژئوماتیک که به تازگی برگزار شد، ۵۰ شرکت دانش بنیان در این حوزه محصولات خود را عرضه کردند.

وی افزود: در تفکیک اراضی منابع طبیعی و شهری می توان از اطلاعات مکانی استفاده زیادی کرد که تحت عنوان ژئوماتیک شناخته می شود.

منطقی گفت: ماهواره سنجشی عمدتا برای مدیریت منابع طبیعی مثل پایش جنگل ها در خصوص تصرفات و آتش سوزی استفاده می شود. همچنین می توان با ماهواره منابع آب را مدیریت کرد.

شناسایی معادن کشور با ترکیب ماهواره و پهپاد

وی با بیان اینکه بحث معادن نیز با استفاده از ماهواره سنجشی یکی از بحث های فوق العاده مهم کشور است که صورت می گیرد، گفت:‌ در کشور ۲۰ درصد معادن را شناسایی کردیم و ۸۰ درصد را می توان با کمک ماهواره انجام داد؛ منتها برای بعضی از اطلاعات، ماهواره با دقت بالا نیاز است.  

منطقی گفت: ماهواره با دقت بالا نداریم، اکنون با ترکیب ماهواره و پهپاد این مشکل برطرف شده است، یعی اگر جایی بخواهید اطلاعاتی را دریافت کنید که نیاز به ماهواره سنجشی با دقت بالا داشته باشید و موجود نباشد،‌ با ترکیب ماهواره و پهپاد شدنی است. مجموعه های مختلفی روی این تکنولوژی ها کار کردند و این کمبود را پوشش دادند. در حال حاضر چهار شرکت دانش بنیان این کار را انجام می دهند.

تا ۲ سال آینده هیچ ماهواره ای روی زمین نمی ماند

دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته در خصوص تکلیف ماهواره های تحویل داده شده به سازمان فضایی، گفت: با توجه به برنامه هایی که وجود دارد از امسال تا ۲ سال آینده، تقریبا هیچ ماهواره ای روی زمین نمی ماند و همه پرتاب ها انجام می شود.

وی یادآور شد: علاوه بر چهار ماهواره اصلی ظفر ۲، ناهید یک و ۲ و ماهواره پارس یک، تعداد زیادی ماهواره توسط بخش خصوصی در زمینه ماهواره دانشجویی، آموزشی ساخته شده است.

منطقی خاطرنشان کرد:‌ نکته مهم این است که باید ظرفیت های داخلی و خارجی را با هم داشته باشیم. معمولا پرتاب ها زمان بندی شده هستند و اگر فعالیتی در این خصوص در نظر داریم باید برنامه ریزی های داخلی و خارجی باهم انجام شود.

وی در خصوص جایگاه ایران در حوزه فضا در دنیا گفت: جایگاه کشورها در حوزه فضا دسته بندی می شود. در دسته بندی زنجیره ارزش و به خصوص پرتاب کننده نهمین کشور بودیم که در این عرصه وارد شدیم و اکنون جزو ۱۱ کشور در بحث پرتاب کننده ماهواره در دنیا هستیم که با امکانات ملی خود توانسته ایم ماهواره را در مدار بگذاریم.

منطقی افزود: دسته بندی بعدی در خصوص طراحی و ساخت ماهواره است که در این زمینه فعالیت خیلی وسیع است و کشورهای زیادی وارد شده اند و این کار را انجام می دهند. بالغ بر ۷۰ کشور در این زمینه کار می کنند و دسته بندی دیگر از نظر برنامه های رو به آینده به عنوان مثال برای کره ماه و مریخ و ایستگاه فضایی است که در این خصوص نیز ارزیابی های دیگری انجام می شود.

دبیر ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری افزود: وقتی برنامه فضایی ایران با یک رشد سریع در سال ۸۷ با پرتاب ماهواره امید شروع شد، رشد فوق العاده سریع داشتیم. اصولا رشد صنایع فضایی دو عامل نیاز دارد یکی نیروی انسانی تحصیل کرده که از نظر مقالات همیشه رتبه ۱۲تا ۱۳ را داشتیم و در منطقه اول بودیم و جایگاه خوبی داریم. 

وی گفت: عامل دوم سرمایه گذاری سنگینی است که در زیرساخت های فضایی و در محصولات فضایی می شود. با توجه به کمبود بودجه ای که در سال اخیر داشتیم کمتر به این کار تخصیص یافت و باعث شد نسبت به کشورهای منطقه یک مقدار عقب بیفتیم و در منطقه اکنون رتبه ما سوم یا چهارم است. بقیه کشورهای دیگر در حوزه ماهواره ها در برنامه های ایستگاه فضایی مریخ سرمایه گذاری فوق العاده ای سنگین کرده اند و این باعث شد از نظر آمار و معیارها نسبت به ما جلو بیفتند، اما در شورای عالی فضایی که اخیرا برگزار شد برنامه هایی داده شده اگر محقق شود در ۲ تا ۳ سال آینده بتوانیم رتبه بالای منطقه و دنیا را داشته باشیم.

منطقی همچنین یادآور شد:‌ شرکت های خصوصی به سرعت در حوزه ماهواره ها در حال فعالیت هستند.

 دبیر ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی و حمل‌ و نقل پیشرفته، همچنین عضویت معاون علمی و فناوری رییس جمهوری در شورای عالی فضایی را به عنوان یکی از بازیگران بخش فضایی کشور ضروری دانست.