رساندن دارو به بخش‌های نیازمند از بدن، ضمن اهمیت بالا دارای پیچیدگی‌هایی است که فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند نانوفناوری، می‌تواند راه را برای این ماموریت مهم داروها هموار کند.

سیستم‌های کنترلی دارورسانی با وجود پیشرفت های فراوان همچنان مشکلاتی دارند که برای رفع آن ها باید از راه‌کارهای جدیدتر استفاده کرد، که یکی از آن ها استفاده از پلیمرهای طبیعی مانند سلولز است.

نانوسلولز یک پلیمر طبیعی مشتق شده از سلولز طبیعی است که به طور گسترده در دسترس قرار دارد. این مواد دارای ویژگی‌های برجسته‌ای مانند مقاومت مکانیکی بالا، سختی، وزن کم، زیست سازگاری و تجدید پذیر بودن هستند که برای طراحی سیستم‌های پیشرفته دارورسانی کارآمدی بالایی دارند

پژوهش‌ها، کاربردهای مختلف نانوسلولزها در سامانه‌ها و مسیرهای مختلف دارورسانی از جمله خوراکی، چشمی، داخل توموری، موضعی و دیگر کاربردها را نمایان کرده است.

استفاده از نانوسلولز در سیستم‌های دارورسانی

نانوسلولز‌ها می‌توانند به عنوان دارو و حامل در سیستم‌های دارورسانی استفاده بشوند. پیوسته رهش کردن دارو یکی از مطلوب‌ترین نتایج حاصل از نانوسلولزها است. این مواد می‌توانند با سازوکار‌های مختلفی مانند احتباس آب، تشکیل فیلم، افزایش چسبندگی و کنترل رئولوژی به اصلاح رهش دارو کمک کنند.

دارورسانی خوراکی، از مزیت‌های بسیاری مانند آسان بودن استفاده، هزینه کم، ایمنی و عدم تهاجم است. در بیماری‌های مزمن که به استفاده مکرر دارو نیاز دارند یک مسیر مطلوب برای تجویز به شمار می‌رود.

با این حال چندین مشکل مانند تخریب به‌وسیله‌ی آنزیم، هیدرولیز و نفوذپذیری کم اپیتلیوم روده در دستگاه گوارش را هم شامل می‌شوند. بنابراین نیاز به راهبردهای جدید برای غلبه بر چنین محدودیت‌هایی است.

در این راستا نانوسلولز با خواص منحصربه‌فرد خود می‌تواند در سیستم‌های نوآورانه دارورسانی به عنوان یک راهکار جدید استفاده شود. نتایج مطالعات اخیر در ساخت داروهای خوراکی مبتنی بر نانوسلولز در جدول 5 نشان داده شده است.

رساندن موثر داروها به چشم به دلیل ساختار متمایز آن و چندین سازوکار محافظ برای مهار نفوذ اجسام خارجی و مولکول‌های دارویی کار مشکلی است. با پلیمرهایی مانند سلولز، می‌توان ماندگاری دارو را افزایش داد. یکی دیگر از سیستم‌های دارورسانی که می‌توان از نانوسلولز‌ها استفاده کرد درمان موضعی و مستقیم تومورهای سرطانی است.

هدف اصلی از مصرف موضعی برای رساندن مستقیم دارو به مناطقی از پوست است که زخمی، ملتهب، تحریک شده، خارش دار یا آلوده هستند است.

یکی از مصارف متداول دارورسانی موضعی برای عفونت‌های پوستی است به همین دلیل، بیشتر پایه‌های نانوسلولز سیستم‌های دارورسانی موضعی به عنوان پانسمان تهیه می‌شوند.

داروی ترانس درمال برای غلبه بر محدودیت‌های تجویز داروی خوراکی و تزریقی، با عدم عبور از دستگاه گوارش و متابولیسم پیش سیستمیک کبدی، تنظیم سطح سرمی دارو برای بهبود نسبت کارآیی و تحمل دارویی و طولانی کردن رهش دارو استفاده می‌شود.

بنابراین، نقش نانوسلولزها در دارورسانی و ارتقای سلامت، نقشی جدی و انکارناپذیر است، سطح وسیع نانوسلولزها، که یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن است، ممکن است در مسمومیت ناشی از آن‌ها به دلیل واکنش پذیری بالا نقش داشته باشد. البته میزان سمیت این مواد برای بدن باید مورد بررسی قرار بگیرد.

در حال حاضر شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌های حوزه نانوفناوری، بر روی تولید نانوسلولزها و دیگر مواد نانویی با رویکرد کاربرد در حوزه سلامت و دارویی فعالیت دارند. این شرکت‌ها توانسته‌اند با حمایت ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، ایده نوآورانه خود را توسعه داده و در مسیر تجاری سازی قرار دهند.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/24