صنعت اسباب‌بازی شامل بخش‌های طراحی، ساخت و بازاریابی مسائل و لوازم بازی است که معمولاً از بدو تولد تا سنین نوجوانی از آن استفاده می‌شود. گاه حتی بزرگ‌سالان نیز از این محصولات برای سرگرمی استفاده می‌کنند. اما ظرفیت‌های این صنعت خلاق چگونه است؟

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، طبقه‌بندی اسباب‌بازی‌ها شامل گروه‌های حرکتی مهارتی، آموزشی، فکری، فرهنگی هنری و کمک درمانی است. خانواده اسباب‌بازی‌ها شامل عروسک‌ها، مدل‌هایی از مصنوعات بشر، مهره و صفحه، سازه‌ها، جورچین‌ها، بازی‌های رایانه ای، مارپیچ‌ها، کتاب‌های سرگرمی را شامل می‌شود.

گردش مالی صنعت اسباب‌بازی جهان در سال 2017 89 میلیارد دلار بوده است که این رقم نسبت به سال 2016 از میزان 2 و 3 دهم درصد برخوردار بوده است. کشور آمریکا بزرگ‌ترین کشور این صنعت است که در سال  2017 بازاری 27 میلیارد دلاری داشت.

صادرات جهانی این صنعت در سال 2017 معادل 113 میلیارد دلار بود که چین با 54 و 6 دهم میلیارد دلار، هنگ‌کنگ با 7 و 3 دهم میلیارد دلار و آمریکا با 6 و 9 دهم میلیارد دلار رده‌های نخست تا سوم را از آن خود کردند.

در سال 2017 واردات اسباب‌بازی در دنیا معادل 118 میلیارد دلار شد. آمریکا، آلمان و ژاپن با رقم‌های 32، 7 و 6 میلیارد دلار بزرگ‌ترین وارد کننده‌های اسباب‌بازی بوده‌اند.

در ایران نیز سال 2017 واردات اسباب‌بازی با رشد 200 درصدی نسبت به 5 سال گذشته یعنی 2013 مواجه شد و به رقم 154 و 4 دهم میلیون دلار رسید. مجموعه تولیدات اسباب‌بازی در کشور ما کمتر از 12 درصد حجم بازار داخلی است. امروزه سهم اصلی این بازار در اختیار تولیدات کشور چین است.

طبق اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت، صادرات بخش اسباب‌بازی ایران در سال 1396 نزدیک 15 میلیون دلار بوده است. کشورهای مقصد صادرات این صنعت از ایران شامل افغانستان، امارات، ایتالیا، آذربایجان و تایلند برخی از کشورهای مقصد این صادرات بودند.

نهادها و نقش‌آفرینان

مهم‌ترین نهادها و نقش‌آفرینان بخش دولتی این حوزه علاوه بر ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز معاونت علمی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای نظارت بر اسباب‌بازی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره کل مالکیت ثبت‌اسناد هستند. 

در بخش غیردولتی نیز مهم‌ترین نقش‌آفرینان صنعت اسباب‌بازی در ایران را انجمن صنفی تولیدکنندگان اسباب‌بازی، انجمن صنفی کارفرمایان فروشندگان اسباب‌بازی و فروشگاه‌های فرهنگی تشکیل می‌دهد.

چالش‌ها و مشکلات صنعت اسباب‌بازی در ایران

برخی از چالش‌ها و مشکلات صنعت اسباب‌بازی در کشور ما شامل کمبود متخصص در حوزه طراحی اسباب‌بازی بومی، طراحی غیربومی و کپی‌برداری از نمونه‌های خارجی، کیفیت پایین و ضعف در ساخت اسباب‌بازی داخلی، گرایش حداکثری به سمت تولید محصولات خارجی است.

همچنین از دیگر مشکلات این بازار می‌توان به کمبود فروشگاه‌های تخصصی اسباب‌بازی داخلی، کم‌توجهی به نظام فروش آنلاین، پایین بودن سرانه مصرف اسباب‌بازی در سبد خانوار، گرایش به محصولات خارجی به‌جای محصولات داخلی اشاره کرد.

اقدامات لازم برای بهبود صنعت و اقتصاد اسباب‌بازی در کشور

این حوزه نیاز به تربیت نیروی متخصص درزمینه طراحی مفهومی و فیزیکی اسباب‌بازی دارد. طراحی‌ها می‌تواند از کاراکترهای ایرانی اسلامی بهره ببرد. باید در راستای افزایش سهم اسباب‌بازی بومی از بازار داخل فرهنگ‌سازی صورت داد.

توان داخلی به‌منظور تولید اسباب بازی‌های باکیفیت باید توسعه پیدا کند. فروشگاه‌های عرضه‌کننده اسباب بازی باید از حمایت برخوردار شوند. به کمک صنایع خلاق می‌توان سایت‌های فروش اسباب‌بازی را به‌منظور فروش اسباب‌بازی تولید داخل توسعه بخشید.

امروزه باید بیش‌ازپیش به بهبود کیفیت اسباب بازی‌های داخلی توجه کرد تا اسباب‌بازی‌ها از استاندارد لازم برخوردار باشد. همچنین واردات این صنعت نیاز به نظارت بیشتری دارد. در آخر نیز بهبود استفاده از صنعت اسباب‌بازی داخلی در سبد خانوار ایرانی نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.

با توجه به همه این موارد صنعت اسباب‌بازی ازجمله صنایع خلاقی است که فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری به‌حساب می‌آید و سرمایه‌گذاران می‌توانند به آینده آن امیدوار باشند.

پایان پیام/29