به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، کشف سلول های بنیادی پنجره تازه ای را به دنیای پزشکی باز کرد. در گام های نخست محققان این تصور را داشتند که به کمک این سلول ها می توان هر ارگانی را بازیابی کرد. مدتی گذشت و تحقیقات جامع تری انجام شد. آنها پی بردند که سلول های بنیادی قابلیت های یکسانی ندارند بلکه توانایی های آنها با یکدیگر متفاوت است. برخی از این سلول ها تنها قادر به ساخت سلول مشابه خود هستند. برخی دیگر فقط به یک رده خاصی از سلول ها تبدیل می شوند و در این میان سلول های بنیادی با توانایی بسیار بالا نیز وجود دارند.

کشفی تازه

اما آنچه در این میان مسلم بود این است که هر چه سلول بنیادی به منشاء اولیه و جنینی خود نزدیک تر باشد دامنه تمایز وسیع تری دارد. در این بین محققان سلول های بنیادی جنینی را کشف کردند. با این کشف گمان می کردند که این‌بار مشکلات بسیاری در حوزه پزشکی حل می شود، زیرا سلول های بنیادی جنینی قابلیت تبدیل به تمام رده های سلولی موجود در بدن را داشتند. اما این بارقه امید نیز با اما و اگرها و محدودیت هایی همراه بود. از سویی به دلیل اینکه غالبا این سلول ها از جنین در مراحل نخست تقسیمات سلولی قابل دستیابی بود، در کنار محدودیت های اخلاقی، از نظر محتوای وراثتی این سلول با بیمار بالغ متفاوت است و امکان تحریک واکنش های ایمنی را به همراه دارد.

وقوع انقلابی بزرگ

این واقعیت همانند بسته شدن پنجره های امید بر روی محققان بود. اما سال 2006 تحقیقات یاماناکا دانشمندی از ژاپن امید محققان را افزایش داد. او با آزمایش های متعدد متوجه شد اگر  4 ژن خاص در سلولی بالغ، فعال یا به عبارتی بیان این ژن ها القا شود، توانایی تقسیم و تمایز سلول به حالت جنینی خود بازمی گردد. این اتفاق انقلابی بزرگ ایجاد کرد و این سلول ها به عنوان سلول های بنیادی پرتوان القایی (آی پی اس) شناخته شدند. این آغاز راه تحقیقات در این حوزه بود. در ایران نیز همزمان با سایر کشورها در پژوهشگاه رویان و  سایر مراکز فعال در این حوزه پژوهش ها آغاز شد.

اما سلول های پرتوان القایی چه توانمندی هایی دارند؟

ماریا ظهیری عضو هیات علمی دانشگاه بوشهر درباره این موضوع می گوید: سلول های بنیادی پرتوان القایی  قابلیت هایی مشابه سلول های بنیادی جنینی را دارند. با وجود این سلول ها امید برای درمان بیماری های مختلف در آینده افزایش یافته است. زیرا در  بیماری ها و اختلالاتی که نیاز است بافت آسیب دیده دوباره جایگزین شود می توان از توانایی این سلول ها استفاده کرد.

وی در ادامه بیان می کند: در حال حاضر محققان در حال تحقیقاتی هستند تا در دانش سلول های بنیادی به استانداردهای مد نظر برسند تا بالاترین راندمان و کمترین عوارض را در استفاده از این سلول ها شاهد باشیم. زیرا فعال کردن ژن های مد نظر و تبدیل کردن سلول به سلول های آی پی اس نوعی دستکاری ژنتیکی محسوب می شود.

این عضو ستاد توسعه علوم و فناوری سلول های بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری همچنین عنوان می کند: ستاد نیز در خصوص توسعه فناوری تولید سلول بنیادی پر توان القایی در تلاش است تا از توانمندی های داخلی برای گسترش و پیشرفت این فناوری در کشور استفاده شود.

درست است که تمایز سلول بنیادی پرتوان القایی به سلول های مختلف همچون عصبی، کبدی، استخوانی و خونی نوید آینده ای درخشان برای درمان بیماری ها را می دهد، اما باید دید این فناوری تا چه میزان راهگشا برای بیماران است. در حال حاضر محققان در دنیا به سرعت در حال پژوهش در این حوزه هستند تا به زودی خبرهای خوشی را به گوش بیماران برسانند.

پایان پیام/25