سفر به فضا جذاب به نظر می‌رسد. بسیاری از ما زمانی آرزو داشته ایم فضانورد شویم یا شاید اولین کسی باشیم که به مریخ سفر می‌کند. چه کسی نمی‌خواسته ستاره‌ها را لمس کند؟
به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سفر به فضا جذاب به نظر می‌رسد. بسیاری از ما زمانی آرزو داشته ایم فضانورد شویم یا شاید اولین کسی باشیم که به مریخ سفر می‌کند.
چه کسی نمی‌خواسته ستاره‌ها را لمس کند؟ اما اگر هنوز چنین آرزویی در سر دارید، حقایقی وجود دارد که باعث می‌شود بیشتر در این باره فکر کنید. از عواقب ناگواری که سفر به یک محیط کاملا غیرانسانی دارد گرفته تا ناتوانی محصولات زمینی برای سازگاری با فضا، سفرهای فضایی ویژگی‌های بسیاری دارند که ممکن است آن‌ها را پیش بینی نکرده باشید.

ناسا نمی‌داند با فضانوردانی که در فضا می‌میرند چه کار کند
ناسا برنامه مشخصی ندارد که با اجساد فضانوردانی که در فضا می‌میرند چه کند. در واقع ناسا حتی انتظار ندارد که فضانوردان در فضا بمیرند بنابراین به فضانوردان آموزش نمی‌دهد که هنگام مرگ همکارشان چه کار کنند. اما اگر فضانوردی در فضا بمیرد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ درواقع احتمال این اتفاق حتی از برنامه‌های بلندمدت ناسا مثل سفر به مریخ هم بیشتر است.
یک گزینه این است که جسد در فضا ر‌ها شود. اما در واقعیت این گزینه ممکن نیست، زیرا سازمان ملل متحد ریختن آشغال در فضا را ممنوع کرده که شامل اجساد هم می‌شود. زیرا نگرانند آن‌ها با سایر فضاپیما‌ها برخورد کنند یا سیارات دیگر را آلوده کنند. گزینه دیگر نگه داشتن جسد داخل فضاپیما و دفن آن به محض بازگشت به زمین است. اما روی این گزینه هم نمی‌توان حساب کرد، چون نمی‌توان زندگی سایر فضانوردان را در معرض خطر قرار داد. آخرین گزینه، اگر انسان بتواند در مریخ ساکن شود استفاده از جسد به عنوان کود است. با این حال، هنوز در اینکه انسان می‌تواند کود خوبی باشد شک و تردید وجود دارد.

در حال حاضر ناسا با یک شرکت دفن کار می‌کند تا بتواند جسد را در یک کیسه خواب محفوظ از هوا مهر و موم کند و به بیرون فضاپیما متصل کند، جایی که در معرض هوای بسیار سرد فضا قرار می‌گیرد. جسد منجمد می‌شود، تکان می‌خورد و در نهایت حین حرکت فضاپیما به صورت ذرات بسیار ریزی در می آید. وقتی فضاپیما به زمین برگردد، تنها چیزی که از فضانورد مرده باقی مانده ذرات بسیار ریز شبیه گردو خاک خواهد بود.
 
فضانوردان ادرار بازیافت شده خود را می‌نوشند
دسترسی به آب تازه در فضا مشکل است. فضانوردان آمریکایی در ایستگاه فضایی بین المللی بیشتر آب خود را از طریق بازیافت و بازیابی با استفاده از سیستم بازیابی آبی تهیه می‌کنند که ناسا در سال ۲۰۰۹ معرفی کرده است. همان طور که از نامش پیداست، این سیستم به فضانوردان اجازه می‌دهد بیشتر آبی که بدن از طریق عرق و ادرار یا در حال مسواک زدن یا درست کردن قهوه از دست می‌دهند را دوباره استفاده کنند. فضانوردان آمریکایی نه تن‌ها ادرار خود بلکه ادرار فضانوردان روسی را نیز بازیافت می‌کنند، زیرا آن‌ها از این کار اجتناب می‌کنند. به گفته مدیر سیستم زیرساخت ناسا، آب بازیافتی همان مزه آب بطری را می‌دهد.

فضانوردان پیری زودرس می‌گیرند
میکروگراویتی (جاذبه نزدیک به صفر) محیط فضا باعث پیری زودرس فضانوردان می‌شود. پوست آن‌ها سریع‌تر پیر می‌شود و پوستشان خشک تر و نازک تر و مستعد خارش می‌شود. استخوان‌ها و ماهیچه‌های آن‌ها هم ضعیف می‌شود. فضانوردان در هر ماه از سفر خود در فضا، یک درصد از توده عضلانی و دو درصد از توده استخوانیشان را از دست می‌دهند.
یک سفر چهار تا شش ماهه به ایستگاه فضایی بین المللی منجر به از دست رفتن ۱۱ درصد از حجم استخوان ران می‌شود. حتی شریان‌های خونی فضانوردان هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد و سخت می‌شود که در افراد ۲۰ یا ۳۰ سال بزرگتر از آن‌ها به چشم می‌خورد. این باعث می‌شود فضانوردان در معرض مشکلات قلبی و سکته قرار بگیرند.

فضانورد کانادایی رابرت تیرسک، بعد از شش ماه سفر فضایی از ضعف، استخوان‌های شکننده و عدم تعادل رنج می‌برد. او می‌گفت: «وقتی به زمین برگشته حس یک شهروند پیر را داشته است». پیری زودرس یکی از عوارض جانبی سفر فضایی و غیرقابل پیشگیری است اگرچه فضانوردان می‌توانند اثر آن را با دو ساعت ورزش در روز کاهش دهند.
 
سفر فضایی ممکن است باعث ناباروری فضانوردان شود
تصور می‌شود ماموریت‌های فضایی بلندمدت باعث ناباروری فضانوردان شود. در یک آزمایش، که حالت بی وزنی فضا شبیه سازی شده بود، موش‌های نر به مدت شش هفته معلق ماندند و در معرض ناباروری قرار گرفتند. موش‌های ماده هم به سرنوشت مشابه و حتی بدتری دچار شدند. هنگامی که موش ها به زمین بازگشتند ژن تولید کننده استروژن (هورمون زنانه) از کار افتاده بود در حالی که سلول‌های تولید کننده تخمک نیز در حال مرگ بودند.
 هم چنین سفر فضایی باعث کاهش میل جنسی هم می‌شود. تاثیر سفر فضایی روی تولید مثل هنوز بحث برانگیز است و از روی ظاهر نمی‌توان قضاوت کرد.
 
بیشتر فضانوردان بیماری فضایی می‌گیرند
علی‌رغم پیشرفت تکنولوژی فضایی، بیماری فضایی همچنان یکی از بزرگترین درسرهی ناسا است. بیش از نیمی از همه فضانوردانی که به فضا فرستاده می‌شوند، تهوع، سردرد، استفراغ و ناراحتی‌های عمومی را تجربه می‌کنند که همگی علائم بیماری فضایی یا سندروم سازگاری با فضاست. فضانورد مشهوری به نام جیک گارن که حتی قبل از خروج از زمین نشانه‌های این بیماری را تجربه کرده بود بعد از بازگشت به زمین حتی نمی‌توانست به درستی راه برود.
 بیماری گارن آنقدر وحشتناک بود که نامش مقیاس اندازه گیری رسمی این بیماری شد. فضانوردان می‌توانند علائم خود را با عباراتی مثل «یک گارن»، «دو گارن»، «سه گارن» و ... ارزیابی کنند. ناسا در حال پیدا کردن راه حل برای این بیماری، یک دستگاه هشدار دهنده اولیه اختراع کرده که به فضانوردان اجازه می‌دهد بدانند که در معرض این بیماری قرار گرفته اند.

همه فضانوردان پوشک می‌پوشند
ناسا در طراحی اولین لباس فضایی خود یک چیز را نادیده گرفته بود. ظاهرا دانشمندان ناسا فراموش کرده بودند که فضانوردان ممکن است نیاز به دفع ادرار داشته باشند. همین غفلت باعث شد آلن شپارد، اولین آمریکایی در فضا، لباس فضانوردی خود را خیس کند. این موضوع باعث بحث‌های زیادی شد، زیرا دانشمندان ناسا می‌ترسیدند که ادرار، اتصال کوتاه قطعات الکتریکی لباس فضانوردان را قطع کند. برای حل این مشکل ناسا یک سیستم مدیریت ادرار و مدفوع طراحی کرد که به طور خاص برای زنان ساخته شده بود، اما برای مردان هم قابل استفاده بود.
در سال ۱۹۸۸ ناسا این سیستم را با یک پوشک با قدرت جذب حداکثر جایگزین کرد. به هر فضانورد برای هر ماموریت سه پوشک مخصوص داده می‌شود. آن‌ها یکی از این پوشک‌ها را هنگام رفت و یکی را هنگام برگشت به زمین می‌پوشند و سومی هم برای مواقع لزوم استفاده می‌شود.
 
خدمات اورژانسی پزشکی در فضا وجود ندارد
ناسا در فضاپیما‌ها یا حتی ایستگاه فضایی بین المللی هیچ تجهیزات پزشکی پیشرفته‌ای ندارد. بلکه فقط دارو و تجهیزات لازم برای کمک‌های اولیه دارد. این یعنی فقط بیماری‌های ساده فضانوردان درمان می‌شود؛ بنابراین وقتی فضانوردی به بیماری جدی دچار می‌شود یاحتی نیاز به جراحی پیدا می‌کند چه اتفاقی می‌افتد؟
وقتی چنین چیزی اتفاق می‌افتد، ناسا تقاضا می‌کند فضانورد به زمین برگردانده شود. ناسا توافقنامه‌ای با آژانس فضایی روسیه دارد که موشک‌های اورژانسی سایوز را از ایستگاه فضایی بین المللی برای فضانوردان بیمار بفرستد. موشک علاوه بر فضانورد بیمار با دو فضانورد دیگر بازمی گردد، زیرا این موشک نیاز به سه خدمه دارد. این سفر صد‌ها میلیون دلار هزینه دارد و فضانوردی که بیماری شدیدی دارد ممکن است حتی در طول سفر زنده نماند.
 
دارو‌ها در فضا کمتر اثر می‌کنند
همان طور که اشاره شد تنها مراقبت‌های پزشکی فوری که در فضا در دسترس فضانوردان هستند، در حد کمک‌های اولیه هستند. علاوه بر این، بیشتر داروهای در دسترس به اندازه مصرف آن‌ها روی زمین، موثر نیستند.
طی یک تحقیق، محققان هشت کیت کمک‌های اولیه با ۳۵ داروی مختلف از جمله داروهای خواب آور و آنتی بیوتیک‌ها فراهم کردند. چهار کیت به ایستگاه فضایی بین المللی فرستاده شد و چهار کیت در مرکز فضایی جانسون ناسا در هوستون باقی ماند. پس از ۲۸ ماه، داروهایی که به ایستگاه فضایی بین المللی فرستاده شده بودند نسبت به آن هایی که در مرکز فضایی باقی ماندند اثر کمتری داشتند.
محققان معتقدند از دست دادن اثربخشی ناشی از ارتعاش و تابش بیش از حد در فضاست. ناسا تاکنون این مشکل را با عوض کردن دارو‌ها در هر شش ماه کاهش داده است. قرار است در آینده بسته بندی و مواد تشکیل دهنده داروهای ارسالی به فضا بهبود یابد.
 
مسمومیت کربن دی‌اکسید یکی از مشکلات فضاست
غلظت کربن دی اکسید موجود در ایستگاه فضایی بین المللی بالاتر از مقدار میانگین است. غلظت کربن دی اکسید روی زمین حدود ۰.۳ میلیمتر جیوه است، اما در ایستگاه فضایی بین المللی می‌تواند به ۶ میلیمتر جیوه هم برسد. عوارض جانبی نامطلوب مثل سردرد، سوزش و مشکلات خواب که در بین فضانوردان شایع است، تعدادی از عواقب غلظت بیش از حد کربن دی اکسید است. در حقیقت، بیشتر فضانوردان در ماموریت‌های خود از سردرد شکایت دارند.
برخلاف زمین که وقتی کربن دی اکسید بدن را ترک می‌کند در هوا پراکنده می‌شود، کرین دی اکسیدی که توسط فضانوردان تولید می‌شود به شکل ابری بالای سر آن‌ها قرار می‌گیرد. ایستگاه فضایی بین المللی فن‌های مخصوصی برای دور کردن ابر‌ها از سر فضانوردان و پراکنده کردن آن‌ها دارد. هم چنین ناسا موظف است غلظت کربن دی اکسید را تا ۴ میلی متر جیوه کاهش دهد. هرچند هنوز این مقدار هم زیاد است.
پایان پیام/23