ماریا ظهیری

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

بدن همه ما از انواع مختلفی از سلول ها تشکیل شده است. بیشتر این سلول ها در روند تکامل تمایز پیدا می کنند و وظیفه  خاصی را عهده دار می شوند. به طور مثال گلبول های قرمز قادر به رساندن اکسیژن به بخش های مختلف بدن هستند. قابل توجه اینکه این سلول های تخصص یافته دیگر قادر به تقسیم نبوده، بنابراین در صورت آسیب یا پیر شدن از بین می روند.

علاوه بر این سلول های تخصص یافته، خداوند سلول هایی را در بدن ما به ودیعه نهاده است که توانایی تقسیم شدن و تمایز یاقتن به سلول های دیگر را دارند. بنابراین از طرفی با تقسیم شدن همواره سلولی شبیه خود را می سازند و از طرف دیگر قادر به تمایز و جایگزینی سلول های آسیب دیده یا ازبین رفته هستند، ویژگی ای که بدن ما طی زندگی عادی و رشد به آن نیاز دارد. این سلول ها همان سلول های بنیادی هستند.

در بدن ما انواع مختلفی از سلول های بنیادی وجود دارد که بر اساس توانایی آنها تقسیم بندی می شوند. به طور مثال سلول های بنیادی موجود در سلول تخم که سلول هایی با توانایی بسیار بالا هستند. زیرا قادرند بدن جنین و حتی جفت و پرده های اطراف را بسازند. هر چه روند تکامل داخل رحمی پیش می رود، توان این سلول های بنیادی کم و کمتر می شود. به طورکلی سلول های بنیادی که در مراحل نخست دوره رویانی و پیش از ارگان زایی بدن وجود دارد را سلول بنیادی جنینی پرتوان می نامند. پس از تشکیل ارگان های بدن، سلول های بنیادی موجود در جنین را چند توان می نامند. پس از تولد و با افزایش سن به تدریج  تعداد و توانایی این سلول ها نیز کاسته می شود. این سلول های بنیادی بالغ قادرند سلول های آسیب دیده را جایگزین کنند.

البته  سلول های بنیادی پرتوانی مشابه سلول بنیادی جنینی پرتوان هم وجود دارد که در آزایشگاه از یک سلول بالغ و با فعال کردن تعدادی از ژنها ایجاد می شود که به آن سلول بنیادی پرتوان القایی می گویند.

سلول های بنیادی در تحقیقات زیستی و تکاملی بسیار کمک کننده هستند. همچنین کشف این سلول ها در درمان و جایگزینی سلول های از دست رفته یا آسیب دیده حائز اهمیت است.

همچنین کاربرد این سلول ها در مهندسی بافت و پزشکی ترمیمی به منظور بازیابی فعالیت عضو آسیب دیده بسیار حائز اهمیت است و برای درمان برخی از بیماری ها، به عنوان مثال بیماری های قلبی و عروقی،  مشکلات پوستی و سوختگی ها، درمان بیماری های مزمن و تحلیل برنده سیستم عصبی، اسکلتی و کنسرها کاربرد دارند.

با افزایش میزان سرمایه‌گذاری حوزه سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی و نیز افزایش روند صعودی ابتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج و همچنین وابسته به افزایش سن، ارزش بازار محصولات پزشکی بازساختی به تدریج در حال افزایش است.

منبع: isti.ir

پایان پیام/