شاید قدم اول در کارآفرینی را بتوان خلاقیت دانست، خلاقیتی که با مراحل پله‌های خود می‌تواند به اقتصاد دانش بنیان دست پیدا کند. اما این خلاقیت چیست؟ از چه جایگاهی برخوردار است و افراد چگونه می‌توانند خلاقیت را در خود تقویت کنند؟ در این گزارش به آن می‌پردازیم.

همه ما روزانه مسیری را تا محل کار، دانشگاه، مدرسه، خرید و غیره طی می‌کنیم. مسیری عادی و روزمره که شاید در تمامی روزهای سال هیچ اتفاق تازه‌ای در آن رخ ندهد. از کوچه‌ها و خیابان گذر می‌کنیم، سوار تاکسی می‌شویم، از مغازه خرید می‌کنیم، با اتوبوس از مسیری می‌گذریم... اما در این میان هستند افرادی که از کنار این مسائل روزمره از سنگفرش خیابان گرفته تا پرداخت کرایه اتوبوس به سادگی گذر نمی‌کنند.

این افراد مشکلات و مسائل روزمره را می‌شناسند سعی دارند در ذهن خود راهکارهایی را در نظر بگیرند و در آخر حتی ایده‌هایی مطرح می‌کنند که نه تنها برای خود، بلکه برای مردمی که با آن درگیر هستند مفید فایده باشد. این مسائل و موضوعات می‌توانند از جزئی ترین مسائل روزمره آغاز شده تا تخصصی‌ترین موضوعات برسند.

اشخاصی نیز در این میان پله‌ها را طی می‌کنند و حتی در مرحله‌ای مردم برای دست یابی به ایده آنها حاضر به پرداخت هزینه هستند. این افراد را می‌توان افرادی «خلاق» دانست.

از مجید دهبیدی پور مدیر سابق مرکز رشد و کارآفرینی دانشگاه صنعتی شریف از ویژگی‌های افراد خلاق در کارآفرینی پرسیدیم، او در ابتدا تاکید کرد که فضای کارآفرینی لزوماً در دانشگاه‌ها نیست و هر نقطه‌ای که فرصت بروز توانمندی وجود داشته باشد و کسی بتواند ارزش آفرینی‌ای انجام دهد آن فضا می‌تواند فضای کارآفرینی باشد. 

وی معتقد است در ارتباط با اقتصاد دانش‌بنیان طبیعی است که اتفاقات بزرگ‌تر و منطقی‌تر در مکان‌های آکادمیک و محیط‌هایی که در همسایگی علم و فناوری است بیشتر رخ می‌دهد.

در صورت پذیرش این امر و پذیرفتن این نکته که یکی از خاستگاه‌های کارآفرینی دانشگاه‌ها هستند دهبیدی پور نکته قابل توجه را این مسئله بیان کرد که دانشجویان و افرادی که قرار است به عنوان موتور محرک و پیشران کارآفرینی کشور باشند تا چه میزان از توانمندی لازم برخوردار هستند و مهارت‌های مرتبط با این موضوع را نیز کسب کرده‌اند. این نقطه‌ای است که خلاقیت خود را نشان می‌دهد.

دانشجویان در حالی به دانشگاه می‌روند که در تمام سال‌ها در ارتباط با مهارت‌های سخت توانمند می‌شود. اما در ارتباط با مهارت‌های نرم ضعف‌هایی وجود دارد. مهارت‌های نرم مهارت‌هایی هستند که برای توسعه کارآفرینی مورد نیاز است و شاید به میزان لازم گسترش داده نشده است.

مهارت‌های نرم را اصول و فنون مذاکره، مهارت زندگی، حساس بودن نسبت به مسائل، راه حل دادن برای حل مسئله و غیره است که از جنس مهارت‌های چند جانبه تشکیل می‌دهد.

دهبیدی پور نکته مقدم بر ارتقا مهارت‌های نرم را نوع آموزش‌هایی دانست که از ابتدا و دوران کودکی افراد ارائه می‌شود و افراد به علت نوع سیستم آموزشی بیشتر حفظ کننده مطالب هستند و روحیه خلاقیت گسترش پیدا نکرده است.

به گفته او طبیعی است که نسبت به توسعه خلاقیت در ارتباط با آموزش‌های پیش از دانشگاه باید تجدید نظری صورت بگیرد تا افرادی که به سن 18 سالگی می‌رسند افرادی باشند که قدرت خلاقیت و نوآوری آنها بالاتر باشند.

او معتقد است در این نقطه با دو عارضه در خلاقیت مواجه خواهیم شد که یکی به پیش از دانشگاه بازمی گردد که حتماً نیاز از معیارهای ارزیابی و توانمندی رشد دانش آموزان ارتقا یابد و دوم این که دانشگاه‌ها باید برای ارتقا فناوری‌های نرم دانشجویان دغدغه بیشتری داشته باشند. امروزه موضوع کارآفرینی مسئله‌ای است که نمی‌توان به آن بی توجه بود.

 

مسائل مختلفی در خلاقیت فرد تأثیر گذار است. اول استعداد ذاتی افراد است. اما جدا از این نکته محیط خانواده حضور پررنگی بر خلاقیت افراد دارد. تربیت خانوادگی از اولین روزی که انسان پا به حیات می‌گذارد، در ارتباط با پرورش چنین استعدادهایی نقش پررنگی خواهد داشت.  خانواده باید فرزندان خود را در جهت استعدادهایی که دارند هدایت کنند نه در جهت مواردی که پدر و مادر می‌پسندند تا فرزند خود را به آن سمت هدایت کنند.

نکته دیگری که در رشد خلاقیت افراد تأثیر گذار است می‌تواند جامعه دانست. افراد شبانه روز در جامعه‌ای زندگی می‌کنند که پارامترهای مختلفی بر روی آن تأثیر می‌گذارد. فضایی که در آن رشد می‌کنیم در ارتباط با خلاقیت افراد نقش دارد.  خانواده مهم‌ترین بنیانی که شخصیت افراد در آن شکل می‌گیرد و دوم محیطی که فرد در آن آموزش دیده و رشد می‌کند.

 

ویژگی‌های فرد خلاق         

دهبیدی پور برون داد خلاقیت را حل مسئله و نوآوری می‌داند. به گفته او وقتی جایی مسئله‌ای وجود دارد فرد برای حل مسئله تلاش دارد و مسئله را می‌شناسد. این فرد در مرحله اول خلاقیت قرار دارد.

چشم دیدن مسائل در سطوح خلاقیت است. دیدن و درک کردن مشکلات مسئله مهمی است. بی تفاوت گذاشتن از کنار موضوعات و چشم بستن از مسائل برای افراد خلاق بیگانه است. افراد خلاق همیشه به دنبال دیدن مسائل و مشکلات هستند. نیاز، مادر نوآوری است و باید ذائقه مردم را بررسی کرد. دنبال مسئله و نیاز بودن و چشم باز کردن به مسئله ویژگی افراد خلاق است.

افرادی هستند که راه کار پیشنهاد می‌دهند یک سطح از گروه اول بالاتر هستند. این افراد تلاش دارند از طریق ذهن و خلاقیت خود برای مشکل، موضوع یا یک معضل راهکاری ارائه دهند.

در سطح سوم افرادی وجود دارند که مسائل را بررسی کرده و راهکار مناسب هم پیشنهاد می‌دهند. در صورتی که این راهکار مورد پسند جامعه و انسان‌ها قرار گیرد  این مرحله قابل تاملی محسوب می‌شود.

به گفته دهبیدی پور نوآوری خلاقیتی است که متجلی شده و از آن تجلی افراد جامعه بهره می‌برند. او معتقد است افراد خلاق افرادی هستند که چشمشان را بر روی مسائل و مشکلات نمی‌بندند. همیشه به دنبال شناسایی مسائل و مشکلات هستند.

نکته دوم در افراد خلاق کمک گرفتن از استعداد خدادادی برای حل مسئله است و در آخر راه کار پیشنهاد دادن برای مسئله‌ای که مورد توجه مردم قرار گیرد و مردم برای  آن ایده حاضر به پرداخت هزینه و بهره‌مندی هستند.

 

توصیه برای افرادی که قصد دارند در حوزه کارآفرینی و نوآوری فعالیت کنند

مدیر سابق مرکز رشد و کار آفرینی دانشگاه صنعتی شریف به افرادی که قصد دارند در حوزه کارآفرینی و نوآوری فعالیت کنند توصیه کرد هیچ قدمی را به‌تنهایی برندارند و همواره سعی کنند برای اجرای خلاقیت‌های خود تیم تشکیل دهند. خلاقیت اگر قرار باشد به کارآفرینی و مسائل دانش‌بنیان راه پیدا کند باید با کار تیمی همراه شود. تیمی که دارای توانمندی‌ها و تخصص‌های مختلف است.

به گفته او لزوماً دو هم رشته‌ای نمی‌توانند در یک تیم کارآفرینی موفق عمل کنند. افراد خلاق برای اجرایی کردن ایده‌های خود باید به دنبال تخصص و توانمندی‌های مختلف باشند.

دهبیدی پور همچنین به مسئله زمان تاکید کرد و گفت: افراد باید زمان درستی را برای هر نوآوری انتخاب کنند و نسبت به زمان جامعه خود دغدغه مند باشند. برای مثال در چند سال گذشته که ایران از پهنای باند اینترنت مناسب برخوردار نبود، ایده ویدئو آنلاین و شبکه‌های اجتماعی برای این حوزه منطقی به نظر نمی‌رسید، اما ایده‌های امروز که تازه هستند با توجه به زمان کنونی عملی می‌رسند.

پایان پیام/29