کرونا بهانه خوبی برای فعالان زیست بوم فناوری و نوآوری شد تا بتوانند با نمایش توانمندی ها و دانش خود، هم به نیازهای داخلی پاسخ دهند و هم قدرت و توان خود را به رخ جهان بکشند. یکی از محصولات پرکاربرد این روزهای کشور دماسنج هایی هستند که برای سنجیدن دمای بدن افراد و اطمینان از بیمار نبودن آنها به کار می‌آیند.

دماسنج هایی که در دو نوع تماسی و غیر تماسی ارائه می شوند که دماسنج های مایع در شیشه (جیوه ای)، دماسنج های نواری (از نوع دماسنج های سطحی)، دماسنج های دیجیتالی و دماسنج های غیر تماسی (IR)  از انواع پرکاربرد آنها محسوب می شود.

آزمایشگاه کالیبراسیون بهینه فرآیند آزما هم در روزهایی که این محصول کاربرد بیشتری دارد و از اسفندماه سال گذشته اقدام به توسعه تحقیقات و خدمات خود درباره کالیبراسیون دماسنج های پزشکی غیر تماسی کرده است. اتفاقی که برای نخستین بار در کشور محقق شده است.

بنا به گفته مهدی نورس مدیر عامل این آزمایشگاه دانش‌بنیان، ﯾﮑﯽ از ﺳﺮﯾﻊ‌ﺗﺮﯾﻦ، ﺳﺎده‌ﺗﺮﯾﻦ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ‌ﺗﺮﯾﻦ ﺗﺐ ﺳﻨﺠﯽ‌ﻫﺎ، اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي دﻣﺎي ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﻣﺎﺳﻨﺞ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ است ﮐﻪ ﺑﺪون ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ و ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﺷﺨﺺ ﻣﯽ‌ﺗﻮاﻧﺪ دﻣﺎي بدن او را اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي کند. این نوع دماسنج با توجه به نوع انتقال ویروس کووید 19، بهترین نوع تجهیز اندازه گیری دمای بدن است.

این نوع دماسنج ها برای اندازه گیری متناوب دمای بیمار و نظارت بر آن با استفاده از یافتن شدت تابش حرارتی بین نمونه اندازه گیری و حسگر کار می کنند. در این مدل مشخصات و ارزیابی دمای داخلی بدن از طریق اندازه گیری میزان انتشار حرارتی از مجرای گوش نشان داده می شود. شرایط اجرا برای اندازه گیری غیر تماسی دمای پوست هم توسط این دماسنج ها فراهم شده است.

این فعال دانش بنیانی ادامه می دهد: با توجه به گستردگی فعالیت و کاربرد عمومی این دماسنج ها و اهمیت بررسی صحت آن ها، این آزمایشگاه پس از بررسی های لازم اقدام به گسترش فعالیت وکالیبراسیون این دماسنج ها کرد. آزمون های عملکردی این دماسنج ها بر اساس استانداردهای بین‌المللی صورت گرفته است.  

دماسنج غیر تماسی پزشکی دو نوع اندازه گیری مجزا دارد. اندازه گیری دمای بدن و اندازه گیری دمای سطح پوست.

اندازه گیری دمای پوست کاربردهای خاصی در تعیین دمای سطح بدن انسان دارد. این درجه حرارت تا حد زیادی به جریان خون پوست و شرایط محیطی بستگی دارد. بنابراین، دمای پوست نمی تواند به طور مستقل با دمای داخلی بدن در ارتباط باشد.

درجه حرارت بدن به طور سنتی توسط دماسنج‌های تماسی در نقاط مختلفی از بدن مانند دهان، مقعد یا زیر بغل اندازه گیری می شود. اغلب این سایت ها، دمای هسته بدن را با دقت لازم نشان نمی دهند. بنابراین، در طی اقدامات جراحی و در بخش مراقبت‌های ویژه، درجه حرارت به طور مکرر در شریان ریوی (PA)، مری دیستال، مثانه ادراری یا روی غشای پرده صماخ اندازه گیری می شود که مکان های دمای هسته شناخته می شوند.

با توجه به محدودیت های فیزیولوژیکی و عملی، تنها کانال شنوایی (گوش)، از جمله غشای پرده صماخ برای تشخیص متداول مادون قرمز غیر تماسی (IR) مناسب است. کانال شنوایی یک حفره تقریبا ایده آل برای اندازه گیری دمای بدن IR است. این نقطه از بدن در اثر تنفس، غذا خوردن، نوشیدن یا سیگار کشیدن تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.

از نظر تشریحی، این مجرا یک لوله کمی خمیده به طول 3.5 سانتی متر در یک بزرگسال است. این مجرا از قسمت خارجی به خوبی عایق بندی شده است و در مجاورت شریان ها و رگ های اصلی مغز قرار دارد. از هیپوتالاموس، که مرکز تنظیم حرارتی بدن است، فقط در حدود 3.5 سانتی متر فاصله دارد. دمای پرده صماخ یک اندازه گیری شناخته شده از دمای هسته  است و غشای آن یک سایت هسته دما محسوب می شود. دمای کانال گوش که توسط یک دماسنج IR اندازه گیری می شود نسبتا نزدیک به غشای پرده صماخ است و به طور قابل توجهی تحت تاثیر التهابات موضعی قرار نمی‌گیرد. قسمت داخلی کانال گوش به سرعت نشان دهنده تغییرات پویا در دمای هسته است.

نورس در ادامه با اشاره به تفاووت نوع صنعتی و پزشکی دماسنج‌های غیرتماسی، بیان می کند: بر خلاف انواع صنعتی دماسنج‌های IR که عملکرد آنها می‌تواند به طور کامل با یک منبع تابش حرارتی استاندارد (یک جسم سیاه) ارزیابی شود، صحت یک دماسنج غیر تماسی مادون قرمز پزشکی باید علاوه بر این، در شرایط واقعی شامل اندازه گیری دما از بیماران نیز ارزیابی شود.

وی ادامه می دهد: این امر نیاز به استفاده از یک پروب دمایی تماسی مرجع قرار داده شده در بدن بیمار دارد. ترجیحا چنین پروب مرجعی باید در درون بدن قرار بگیرد که دارای دمای بدن شناخته شده یا دمای بدن نزدیک به هسته باشد، مانند شریان ریوی، مثانه ادراری یا غشای پرده صماخ. از طرف دیگر، دمای مرجع ممکن است از مکان  های سنتی اندازه گیری دما مانند حفره دهان یا روده بزرگ به دست آید.

مدیر عامل این آزمایشگاه دانش بنیان ادامه می دهد:  دماسنج IR باید حداقل دارای یک حالت تنظیم باشد که در آن دما با تنظیم اندازه گیری مستقیم از کانال گوش با توجه به هسته مرجع انتخاب و یا سایت بدن غیر هسته نمایش داده شود.

به گفته وی، مکان‌های سنتی بدن که به طور معمول توسط متخصصان پزشکی و عموم مردم برای ارزیابی دمای انسان مورد استفاده قرار می گیرند، خوانش‌هایی را ارائه می‌دهند که با دمای هسته متفاوت است. دمای مکان بدن (به عنوان مثال دهان یا روده بزرگ) ممکن است پایین تر یا بالاتر از دمایی باشد که از هسته اندازه گیری می شود.

وی همچنین بیان می کند: به عنوان مثال، درجه حرارت معمولی دهان به طور متوسط 0.4 درجه سلسیوس و دمای زیر بغل 0.7 درجه پایین تر از اندازه گیری همزمان شریان ریوی است. جبران مکان فیزیولوژیک برای یک فرد در شرایط مشخص، ویژه همان فرد است. این امر ممکن است به سن و اندازه بیمار، نوع بیماری ها، فعالیت‌های بدنی و بسیاری از عوامل دیگر بستگی داشته باشد، اما به ابزارهای مورد استفاده برای اندازه گیری دما بستگی ندارد.

زمانی که یک دماسنج IR تحت شرایط مختلف دما و رطوبت محیط کار می کند، خطای آزمایشگاهی نشان می دهد که میزان خطای داخلی سیستم، رانش ها و مقاومت ساختاری، به همراه سایر عدم قطعیت ها در اندازه گیری دما، تا چه میزان ممکن است به نزدیکی دمای اندازه گیری شده با دمای واقعی کمک کند.

گزارش از مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/23