رويکرد ستاد توسعه فناوری و نوآوری صنعت نفت، گاز و ذغال‌سنگ، نگرشی متوازن، راهبردی، تسهیل کننده و توسعه‌ای در عرصه فناوری است. تا بتواند به نقطه تثبیت دیپلماسی فناوری و نوآوری در صنعت نفت گاز و ذغال سنگ در کشور دست یابد.

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، با نگاهی به آمار و عملکرد کشورهای توسعه یافته میتوان دریافت که یکی از نشانه ها و معیارهای توسعه جایگاه دیپلماسی فناوری و نوآوری در صنعت نفت نقش پژوهش و فناوری در پیشبرد اهداف اقتصادی کشورها است. از آنجا که عملکرد صنایع نفت و گاز نقش عمده ای در اقتصاد کشور ایفا میکنند، ارتقاء پژوهش و فناوری در این صنایع قادر خواهد بود تحولات بزرگی را در ساختار اقتصادی کشور ایجاد کند. یکی از مسائلی که در تحقق این هدف می بایست به آن توجه شود، بحث تقاضا محوری است.

فعالیت های پژوهشی و فناورانه در صنعت میبایست در وهله اول به نحوی تعریف و انجام شوند که متناسب با نیازهای صنعت بوده و بتوانند تقاضایی که در این ارتباط وجود دارد را تأمین نمایند. این مساله باید برای بدنه پژوهشی صنعت ما یک اولویت محسوب شود.

برای تحقق چنین اولویتی نیازمند تعامل مثبت و سازنده بدنه اجرایی صنعت با نهادهای پژوهشی و فناورانه هستیم به نحویکه پژوهشگران ما بتوانند به درستی از چالشها و مشکلات و نیازمندیهای صنعت آگاهی پیدا کرده و با همکاری بدنه اجرایی راه حلهای علمی و فناورانه مناسبی برای رفع مشکلات طراحی و تدوین کنند. این امر جز با شبکه سازی و ایجاد تعاملات اثربخش و هم افزایی میان کنشگران مختلف در صنعت نفت محقق نخواهد شد. 

دیپلماسی علم و فناوری درمفهومی عام 

دیپلماسی علم و فناوری مفهومی است در عرصه سیاست خارجی و به معنای بهره برداری از ظرفیت سیاست خارجی به منظور توسعه فناوری است. دیپلماسی با تبدیل منابع قدرت به قدرت حقیقی اهداف سیاست خارجی را تحقق میبخشد.

در دیپلماسی علم و فناوری دو  رویکرد قابل تشخیص است. رویکرد نخست استفاده از علم و فناوری به عنوان ابزار دیپلماسی است. به عبارتی  علم و فناوری یک وسیله ایی در اختیار دستگاه دیپلماسی خواهد بود تا از طریق آن به اهداف خود دست یابد. رویکرد دوم دیپلماسی برای علم و فناوری است. این رویکرد به معنای استفاده از ظرفیت های دیپلماتیک در جهت رشد و توسعه علم و فناوری کشور است.

دیپلماسی علمی مفهومی است که از بعد از جنگ جهانی دوم به طور جدی مورد توجه و استفاده قرار گرفت. در این دوره، دیپلماسی علمی بیشتر ناظر به همکاری‌های علمی بین آمریکا و شوروی سابق بود که در حوزه‌های مختلف بهداشت، هسته‌ای، هوا و فضا و خلاصه زمینه‌های علمی-فناوری انجام می‌گرفت.

در شرایطی که تعاملات سیاسی بین کشورهای مختلف، به ویژه آمریکا و شوروی به بن بست رسیده بود، تعاملات و همکاری‌های حوزه‌های علم و فناوری می‌توانست یک ارتباط حداقلی بین این کشور‌ها برقرار کند. در واقع تحلیلگر‌ها به این نقطه رسیده بودند که علم و فناوری این ظرفیت و پتانسیل را دارد که بین بازیگران مختلف عرصه بین الملل، تعاملاتی پایدار برقرار کند. البته تا کنون بیشتر دیپلماسی علم مطرح شده است و کمتر شاهد صحبت از دیپلماسی فناوری بوده‌ایم.

مقابله با نفوذ با دیپلماسی علم و فناوری  در صنعت نفت

به گفته جعفر توفیقی دبیر ستاد توسعه فناوری، نوآوری نفت گاز و ذغال سنگ معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ظرفیتهای علمی و فنآوری در صنعت نفت آنطور که باید و شاید به ظرفیتهای بالفعل تبدیل نشده است و رصدی بر وضعیت فناوری و نوآوری در صنعت نفت نشان خواهد داد که الگوی غالب این صنعت بر استفاده از فناوری منابع خارجی است و کماکان وزن عمده توانمندی فناورانه صنعت نفت ایران در حوزۀ بهره برداری است.

وی افزود: با توسعه دیپلماسی علم و فناوری در صنعت نفت میتوانیم ضمن رهایی از وابستگی به خام فروشی به استقلال و خودکفایی دست یابیم و با پرورش ایده ها و فناوریهای داخلی با مقابله بانفوذ در صنعت نفت مواجه شویم.

دبیر ستاد توسعه فناوری و نوآوری صنعت نفت، گاز و ذغال سنگ معاونت علمی، شکاف تکنو لوژی را رو به افزایش قلمداد کرد و گفت: متأسفانه شکاف تکنولوژی به علت سرمایه گذاری دیگر کشورها و حتی شرکتها در حوزه تحقیقات و توسعه تکنولوژی های جدید روز به روز در حال افزایش است و این امر می تواند یک تهدید علیه صنعت نفت کشور باشد. این شکاف فناورانه مدیران این صنعت را ناگزیر به استفاده از فناوری وارداتی در قالب انواع و اقسام پروژه های انتقال فناوری کرده است.

وی در ادامه افزود: از سویی عدم تأکید به تحقق کلیه مراحل یک انتقال موفق (انتخاب، اکتساب، انطباق، جذب و توسعه) و نبود مکانیزم های لازم برای تحقق این امر، صنعت نفت را در سطح واردکننده فناوری خارجی در حد تجهیزات سخت افزاری نگاه داشته است. نشان بارز این ادعا خریدهای مکرر لیسانس واحدهای مشابه است.

توفیقی با بیان اینکه صنعت نفت ما از ضعف فناوری رنج می‌برد گفت:  باید یک اراده و باور ملی در این زمینه شکل بگیرد، چراکه در شرایط کنونی ما نمی‌توانیم در آینده، صنعت نفت را همانند مدل ١٠٠ سال گذشته اداره کنیم.

وی برداشت از مخازن مشترک نفتی و ایجاد ارزش افزوده از جمله بحثهای بسیار استراتژیک در این صنعت دانست و اظهار کرد:‌ باید حرکتی در وزارت نفت آغاز و برنامه‌ای برای توسعه فناوری تدوین شود. البته ستاد توسعه فناوری و نوآری صنعت نفت، گاز و ذغال سنگ نیز اعلام آمادگی کرده تا با وزارت نفت در زمینه تدوین این برنامه همکاری و مشارکت داشته باشد تا برنامه توسعه فناوری در صنعت نفت اجرایی و عملیاتی شود. این موضوع باعث می‌شود بتوانیم بتدریج از وابستگی صنعت نفت به فناوریهای خارج از کشور رها شده و به سمت برخورداری از شرکتهای پیمانکاری با قدرت بالا حرکت کنیم و بتوانیم در بازار فناوری دنیا حرفهایی برای گفتن داشته باشیم.

پایان پیام/32