آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز از پروژه ملی بایوبانک نقشه‌برداری مغز ایران (iBMB) باهدف گردآوری، ذخیره‌سازی و بازیابی هدفمند تصاویر و سیگنال‌های پزشکی مغز برای تسهیل کاربردهای پژوهشی، آموزشی و تحلیلی رونمایی کرد.

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، این پروژه ملی با ایجاد زیرساخت های لازم فرصت برابر دسترسی عموم پژوهشگران کل کشور به داده‌های نقشه‌برداری مغز، روند پروژه‌های پژوهشگران و محققین را تسریع می کند.
بایوبانک نقشه‌برداری مغز ایران که به‌طور رسمی در دومین سمپوزیوم تازه‌های نقشه‌برداری مغز ایران (ISBM2018) رونمایی شد از سال 96 در آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز آغاز به کار کرده است.


منصور فاتحی به‌عنوان مسئول کارگروه بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران، در ارائه‌ای با عنوان ¬ "آماده‌سازی زیرساخت برای پژوهش‌های بین‌رشته‌ای تصویربرداری: بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران" در سی و نهمین کنگره رادیولوژی ترکیه به معرفی و بررسی روند این پروژه پرداخت که مورد استقبال رئیس انجمن انفورماتیک ترکیه قرار گرفت و به‌صراحت روند این پروژه در ایران را مطلوب دانست.

فاتحی در حاشیه این کنگره که نوامبر 2018 در آنتالیا برگزار شد درباره بیوبانک اظهار کرد: بیوبانک به یک مجموعه سیستماتیک از نمونه‌ها و داده‌های زیستی گفته می‌شود که بامنظور دسترسی و بهره‌برداری مجدد در امور پژوهشی تشکیل می‌گردد، به‌گونه‌ای که نه‌تنها خود نمونه‌ها بلکه داده‌ها و نشانه‌های استخراج‌شده از آن‌ها نیز بایگانی می‌شوند تا بتوان از زوایای مختلف جستجو و بازیابی را انجام داد.

فاتحی درباره اینکه بیوبانک ها چگونه می‌توانند به پژوهشگران کمک کند، گفت: در کارهای روزانه پزشکی مقدار زیادی اطلاعات تولید می‌شود. باوجوداینکه چنین اطلاعاتی برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شوند، اما می‌توانند برای پاسخ به سؤالات نامحدود پژوهشگران درباره بدن انسان و بیماری‌ها نیز بهره‌برداری شوند. برای پیدا کردن مرتبط‌ترین اطلاعات برای انجام یک تحقیق، ما نیاز داریم تا ابزاری را به کارهای روزمره اضافه کنیم که به ما در کاوش بهترین داده کمک کند. در حقیقت سیستم‌های اطلاعات بالینی بیشتر برای تسهیل عرضه خدمات بهداشتی و درمانی طراحی‌شده‌اند نه پژوهش. یعنی لازم است اقدامات بیشتری برای طبقه‌بندی اطلاعات و غنی‌سازی آن‌ها انجام شود. به‌این‌ترتیب بیوبانک می‌تواند کمکی باشد تا زمان قابل‌توجهی که معمولاً برای پیدا کردن داده‌ها  در تحقیقات صرف می‌شود، به مفاهیم و روش‌های تحقیق اختصاص داده شود.


وی ادامه داد: بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران که به‌عنوان یک پروژه ملی در آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز راه‌اندازی شده است، یک مخزن اطلاعات بین‌رشته‌ای است که نه‌تنها برای ذخیره تصاویر مغز بلکه برای طیف گسترده‌ای از اطلاعات ارزیابی بالینی شامل روان‌پزشکی، روان‌شناختی و همچنین آزمایش‌های نورولوژی  و جراحی اعصاب  و همچنین اطلاعات آزمایشگاهی شامل آزمایش‌های مختلف مربوط به بیماری و سلامت مغز انسان و همچنین نوروپاتولوژی آماده‌شده است.

به گفته فاتحی، علاوه بر این بیوبانک ذخیره و بازیابی انواع داده‌های سیگنال‌های مغزی شامل EEG, EMG ,fNIRS و غیره را نیز در نظر دارد. اگرچه این بایگانی در ابتدا از مجموعه داده‌های منفرد و مجزا تشکیل شده اما برنامه‌ریزی‌شده تا در آینده در حد امکان مجموعه داده یکپارچه و متنوع از همان نمونه‌ها گردآوری شود. به‌این‌ترتیب بیوبانک گردآورنده طیف وسیعی از نمونه‌ها و اطلاعات به‌هم‌پیوسته با ساختار داده‌ای است که امکان پژوهش‌های مبتنی بر فرضیه فراتر از یک‌رشته واحد را فراهم می‌کند.  یک اصل عمده در جمع‌آوری و ذخیره داده‌ها در بیوبانک تعریف مستندات ساختاریافته است. این ویژگی برای قابلیت اطلاعات تجزیه و تحلیل و استخراج داده‌ها یک‌یک اصلی ضروری است.


وی با اشاره به الگوی توسعه بیوبانک نقشه‌برداری مغز ایران بیان کرد: این پروژه دارای سه مرحله است. اولین مرحله به بیوبانک  "تصویربرداری" مغز اختصاص داده‌شده است. ما در حال حاضر بیش از 2000 مورد بالینی را با همکاری مراکز تصویربرداری جمع‌آوری کرده‌ایم و گزارش‌های دقیق ساختاریافته به آن‌ها اضافه‌شده است. در این مرحله بیوبانک آفلاین است.
در مرحله دوم که برای اوایل سال 2019 برنامه‌ریزی‌شده است، تعداد نمونه‌ها به 10000 مورد افزایش خواهند یافت و مجموعه داده‌های بالینی نیز به بیوبانک افزوده خواهد شد. این سیستم برای دسترسی از راه دور محققان  به نمونه‌های خود، آنلاین خواهد بود.  در مرحله سوم و نهایی، بیوبانک سیگنال‌های مختلف را به همراه گزارش‌های ساختاریافته آن‌ها در بر خواهد گرفت. بیوبانک این امکان را برای عرضه‌کنندگان خدمات و مؤسسات مختلف فراهم خواهد کرد تا مجموعه داده‌های خود را در بیوبانک ایجاد کنند یا به مجموعه داده‌های موجود در بیوبانک نمونه اضافه کنند.


فاتحی همچنین ابراز کرد: هدف آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز از راه‌اندازی بیوبانک نقشه‌برداری مغز، تسهیل پژوهش در سطح ملی است. بنابراین هدف اصلی این است که داده‌های مربوطه در اختیار افراد علاقه‌مند در سراسر کشور ازجمله شهرهای کوچک که دسترسی آسان به امکانات عالی پزشکی را ندارند،  قرار گیرد. اما درعین‌حال برنامه‌ریزی‌شده تا تسهیلات "تصویربرداری کمی" به مراکز بالینی عرضه شود. دیگر چشم‌انداز بیوبانک کمک به تعریف و بهره‌برداری از رادیومیک های مغز است. با ارائه مجموعه داده‌های بزرگ برای محققان هوش مصنوعی، بیوبانک امیدوار است تا بخشی از ابتکارهای هوش مصنوعی نقشه‌برداری مغز باشد.

انتهای پیام/25