*محمدجعفر نظری
برنامه‌ریزی راهبردی، یکی از ابزارهای لازم برای پیشــبرد اهداف اقتصاد دانش‌بنیان با اهــرم فناوری‌های راهبردی در کشور است. این ابزار در تراز ملی با ترسیم اهداف سند چشم‌انداز بیست‌ساله و برنامه‌های پنج‌ساله‌ی توسعه اعمال می‌شود.
سند نقشــه جامع علمی کشور نیز سندی است که در همین چهارچوب، اهداف راهبردی علمی کشور را با نگاه به اهمیت حوزه‌های فناوری مختلف در دســتیابی کشور به شــکوفایی همه‌جانبه و اســتقلال و عزت کشور اولویت‌بندی کرده اســت.

به‌عنوان بخشی از این زنجیره، ستاد توسعه‌ی فناوری تعیین کننده‌ی چشم انداز و مسیر آینده‌ی حوزه‌های فناوری در کشور هستند. این اسناد با محوریت ستادهای توسعه فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با مشارکت، نظارت و تصویب نمایندگان وزارتخانه‌های ذی ربط و اشــخاص کلیدی صاحب نظر و ذی نفع در حوزه‌های مختلف فناوری تدوین شده وبا تصویب در نهادهای عالی فرادستگاهی برای جهت دهی راهبردی به این حوزه ملاک عمل قرار می‌گیرند.

در این راستا، ســند راهبردی توســعه فناوری‌های لیزر، فوتونیک و ساختارهای میکرونی که شامل بیانا رزش های محوری، سیاست‌ها، چشم انداز، اهداف کلان، اهداف میانی و دوره‌های زمانی تحقق این اهداف است، با توشیح معاونت محترم علمی و فناوری ریاست جمهوری به نهادهای مرتبط و دارای مشارکت شامل سازمان انرژی اتمی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشــکی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، و وزارتا رتباطات و فناوریا طلاعاتا بلاغ می‌شود.

با توجه بها رزیابی های صورت گرفته در ستاد و مراکز مرتبط با فناوری لیزر، کشور ما در این زمینه با وجود جایگاه نسبتاً مناسب در منطقه در مراحل اولیه توســعه فناوری لیزر، فوتونیک و ساختارهای میکرونی و تجاری سازی آن است.

بر این مبنا در سند راهبردی سه مرحله در چارچوب سند برای حوزه لیزر، فوتونیک و ساختارهای 1404 چشم انداز میکرونی همچون؛ توسعه زیرساختی و مقبولیت بخشی 1396 تا 1398 در دور نخست، اوجگیری در بازار داخلی 1398 تا 1400در دور دوم و در نهایت جهش و رقابت پذیری بین المللی 1400 تا 1404را در دور سوم تجربه کردیم.

با توجه به بازه‌ی زمانی سند چشم انداز لازم است تا ویژگی‌های مراحل مختلف بلوغ نظام توســعه فناوری لیزر، فوتونیک و ســاختارهای میکرونی در کشور در نظر گرفته شود و با توجه به ویژگی‌های مراحل مختلف اهداف، راهبردها و برنامه‌های عملیاتی تدوین گردند.آ لبته پایان هر دوره به معنای اتمام اهداف و مأموریت‌ها در آن بازه زمانی نبوده و ممکن است خروجی‌های یک دوره تا انتهای سایر دوره‌ها نیز ادامه داشته باشــد.

در هر یک از بازه‌های زمانی تمرکز راهبردها و برنامه ریزی‌ها بر رؤیا رکان کلیدی توسعه فناوری لیزر، فوتونیک و ســاختارهای میکرونی از جمله مراکز پژوهشی، شرکت‌های دانش بنیان، توسعه دهندگان کسب وکار، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان محصولات لیزر، فوتونیک و ساختارهای میکرونی خواهد بود. برا ساس مشخصه‌های ساختاری و بررسی میزان بلوغ نظام ، توسعه فناوری لیزر، فوتونیک و ســاختارهای میکرونی این حوزه فناوری در کشــور از مرحلهی پیش توسعه وارد مرحلهی توسعه شده است که از ویژگیهای آن می‌توان به وجود رشته‌های دانشگاهی، فعالیت شرکت‌های دانشبنیان، حضور متخصصان و شــکلگیری برخی از شبکه‌ها (مانند شبکه تحقیقات لیزر پزشکی) اشاره کرد.

البته باید توجه داشــت تمامی این موارد برای تقویت و ساماندهی نیاز به برنامهریزی دارند. ازاین رو، تمرکز اصلی در دوره‌ی کنونی معطوف به ســازمان دهی ظرفیت‌های موجــود، ارتقای کارآفرینی و تجاری سازی فناوری،ب ینالمللیسازی تحقیقات، و تعمیق سطح علمی و فناوری کشور است. برای کمک به تحقق این اهداف، ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیک و ســاختارهای میکرونی به عنوان بازوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و متولی تقســیم کار و نظارت راهبردی، دستیابی به اهداف ترسیم شــده در سند ملی توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیک و ساختارهای میکرونی را پیگیری نموده و از همه‌ی بازیگران در سطوح مختلف در جنبه‌های مختلف مرتبط باا ین موضوع دعوت به مشارکت می‌نماید.

* مسئول دبیرخانه و دبیر کارگروه سیاست گذاری و نظارت راهبردی ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیک و ساختارهای میکرونی

پایان پیام/32