حوزه لیزر و فوتونیک به‌عنوان یکی از فناوری‌های کلیدی و توانمند ساز در بسیاری از کشورهای دنیا محسوب می‌شود. این فناوری به‌عنوان یکی از نیروهای کلیدی پیشران توسعه صنعتی در برنامه علمی، پژوهشی و نوآوری کشورهای مختلف موردتوجه قرارگرفته است.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، ازآنجایی‌که فناوری لیزر و فوتونیک یکی از پیشرانه‌های اصلی توسعه صنعتی در برنامه علمی، پژوهشی و نوآوری کشورها است و روند توسعه روزافزون آن خیره‌کننده است. اگرچه از عمر لیزر بیش از 70 سال نمی‌گذرد ولیکن در مهروموم‌های اخیر جایگاه ویژه ایی در جهان پیداکرده است، در حال حاضر بسیاری از زمینه‌های اصلی رشد و فناوری و توسعه صنعتی به کمک لیزر  میسر است و عملا برخی از فرایندهای پیچیده صنعتی و بسیاری از پژوهش‌های حساس و راهبردی بدون لیزر امکان‌پذیر نیست. از همین رو استفاده از فناوری لیزر در زمره ضروریات توسعه و پیشرفت کشور است.
در همین راستا کشورهایی نظیر المان، امریکا، فرانسه هلند و چین  ...در مطالعات خود و پس از بررسی چالش‌ها و راه‌کارهای آینده تعداد محدودی از حوزه‌های علم و فناوری را به‌عنوان حوزه‌های کلیدی انتخاب کرده‌اند که با توسعه این حوزه‌ها ضمن رشد قابلیت صنعتی خود در عرصه بین‌المللی بتوانند از این فناوری‌ها به‌عنوان پیشرفت، رقابت‌پذیری و ایجاد فرصت‌های رشد همراه با کاهش و برطرف کردن چالش‌های اجتماعی نظیر اشتغال، انرژی پاک، خام فروشی و تأمین امنیت و سلامت جامعه استفاده کنند و لیزر و فوتونیک را به‌عنوان شاه‌کلید حل بسیاری از مشکل‌ها پیشرو در توسعه صنعتی خود یافته‌اند.
آنچه مشخص است، رشد در حوزه مبتنی بر فناوری و دانش، همچون لیزر و فوتونیک در وهله اول منوط بر پژوهش و آموزش است. پژوهش و تولید علم از مهم‌ترین عناصر رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، صنعتی و سیاسی کشور به‌حساب می‌آید.
تاکنون کشوری در جهان‌دیده نشده است که بدون توسعه همه‌جانبه علمی به توسعه اقتصادی و صنعتی برسد، در حال حاضر وظیفه تحقیق و توسعه و خلق دانش در حوزه لیزر که بر عهده دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی قرار دارد و عمدتاً این وظیفه سیر صعودی داشته است تعداد مقالات بین‌المللی چاپ‌شده توسط محققین داخلی درمجموع 5173 مورد حاصل از پژوهش‌های داخلی و حدود هزار و 400 مورد پژوهش‌های مشترک با محققین خارجی بوده است.
تعداد مقالات محققین داخلی در سال 2016 به تعداد 571 رسیده است. در این سال تعداد کل مقالات چاپ‌شده در حوزه لیزر و فوتونیک چهل‌وچهار هزار و 739 مورد بوده است.
ایران از منظر انتشارات مقالات بین‌المللی در سال 2016 در جایگاه بیستم قرار دارد، این جایگاه سال 2013 ( 26)، سال 2014(26)، و در سال 2015( 24) نشان‌دهنده روند بهبود وضعیت ایران در خلق دانش لیزر و فوتونیک است.
بااین‌حال این پژوهش‌ها عمدتا کاربردی بوده و متمرکز بر کاربردهای لیزر به‌خصوص در بخش لیزر کم‌توان است . می‌توان گفت: که یکی از اصلی‌ترین نقاط ضعف این حوزه، کمبود پژوهش‌های بنیادین است. پژوهش بنیادی تحقیقی است که در جستجوی کشف حقایق و واقعیت‌ها و شناخت پدیده‌ها و اشیا است و روابط علمی را کشف می‌کند و به ویژگی‌ها و صفات یک واقعیت می‌پردازد.
از سوی دیگر پژوهش‌های کاربردی انجام‌گرفته در حوزه لیزر مبتنی بر نیازهای صنایع مرتبط همانند صنعت نظامی، پزشکی و غیره شکل نگرفته است و این مسئله منعکس‌کننده چندین مسئله است اول نبود تعامل صحیح بین بخش‌های کاربردی با دانشگاه و مراکز تحقیقاتی است بدین معنی که پژوهش کاربردی، مسیر احساس نیاز در یک صنعت بهره‌مند از لیزر و انتقال این نیاز به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی را طی نمی‌کند. ازیک‌طرف دانشگاه مسئله محور نیست و از طرف دیگر صنایع نیازی به رفع نیازهای خود از طریق منابع داخلی حس نمی‌کند.
به همین منظور در چنین شرایطی بسیاری از فعالیت‌ها بی‌نتیجه و بسیاری دیگر تکراری خواهد شد. درنتیجه وجود یک مرکز تحقیق و توسعه غالب و پیشرو در حوزه لیزر که مرجع فعالیت‌های پژوهشی بنیادی و کاربردی باشد حیاتی به نظر می‌رسد.
ستاد لیزر، فوتونیک و ساختارهای میکرونی ، با کمک به شکل‌دهی زیست‌بوم نوآوری در حوزه لیزر و کمک به تجاری‌سازی دستاوردهای فناورانه در این حوزه در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل‌گرفته است.پایان پیام/32