پرورش ماهی به عنوان یکی از راه های مهم تامین نیاز به پروتئین است و با شناخت اهمیت وجود آبزیان در سبد غذایی، روند آبزی پروری با استفاده از فناوری‌های مختلف توسعه یافته است؛ در حال حاضر 46 درصد از کل تولیدات دریایی از سیستم‌های آبزی‌پروری حاصل شده که 52 درصد از این تولیدات سهم غذای انسان‌ها در سراسر جهان به شمار می‌رود.

بر همین اساس با حمایت مالی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، طرح کلان ملی فناوری هچری ماهی‌های دریایی توسط شرکت طرح توسعه نیکسا  از بهمن‌ماه سال 1399 به بهره برداری رسیده و هم اکنون مشغول فعالیت است.

هچری یا مولدسازی، بخش مهمی از تولید مثل ماهی شامل تولید و پرورش لارو ماهی است. این بخش در واقع تکمیل کننده بخش های نرسری و پرورش ماهی در مزرعه دریایی به شمار می‌رود. با تکمیل واحد هچری، امکان تولید لارو از ماهی‌های مولد بومی و غیر بومی تامین و وابستگی کشور در اولین و کلیدی ترین حلقه، قطع می‌شود.

تکمیل زنجیره پرورش ماهی

اما فرآیند تولید و پرورش ماهی در قفس یا استخر دارای الزمات و بخش‌هایی است که به تولید این محصول متناسب با تقاضا در کنار حفظ منابع اصلی کمک کند.

از مهم‌ترین حلقه‌های اصلی زنجیره پرورش ماهی می‌توان به هچری، نرسری و تولید ماهی پرواری اشاره کرد؛ فعالیت‌هایی که در این 3حلقه صورت می‌گیرد به ترتیب شامل بخش مولد سازی و تکثیر برای تامین لارو ماهی، نگهداری بچه ماهی‌های تا رسیدن به مرحله پیش پرواری، و پرواربندی تا رسیدن به سایز مناسب عرضه در بازار در سیستم‌های پرورش ماهی، پرورش ماهی در قفس‌های دریایی، سیستم‌های متراکم و نیمه متراکم استخرهای خاکی است.

با توجه به محدودیت‌های صیادی برای تامین نیاز جهانی و ایجاد تعادل بین تولید، تقاضا و بهره‌برداری مناسب از ذخایر، فناوری پرورش آبزیان در محیط‌های قابل کنترل و همچنین تکثیر انواع ماهی‌های با هدف رهاسازی و بازسازی ذخایر مورد توجه قرار گرفت، اما با وجود سابقه طولانی پرورش ماهی در استخر، سابقه تکثیر مصنوعی ماهی‌های کوتاه است.

شرکت طرح توسعه نیکسا، فعالیت خود را با تولید ماهی‌های شانک اروپایی و باراموندی در قفس‌های دریایی با ظرفیت سالیانه 3000 تن آغاز کرده است و در فاز دوم به راه‌اندازی نرسری برای تولید بچه ماهی دریایی پرداخت.

در این طرح کلان ملی فناورانه، ارزش افزوده به طور میانگین 35 میلیارد ریال در سال برآورد شده است. همچنین با انتقال دانش فنی صورت گرفته، پروژه 15 میلیون قطعه لارو ماهی حداقل یک سال زودتر به بهره برداری و دو سال زودتر به نقطه بهینه می رسد که زمینه‌ساز تامین نیاز داخلی، ایجاد اشتغال و خلق ارزش افزوده می‌شود.

طرح کلان ملی فناوری هچری ماهی، می تواند تا 30 میلیارد ریال سالانه صرفه جویی ارزی داشته باشد. همچنین با توسعه فناوری این حوزه، زمینه برای ایجاد 38 شغل پایدارمستقیم و 120 شغل غیر مستقیم ایجاد شده است که بخش مهمی از این اشتغال در مناطق  کمتر برخوردار کشور و در راستای محرومیت زدایی بوده است.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#24