مغز کارکردهای منحصر به فرد و ویژه‌ای دارد؛ مهارت‌های شناختی داده‌ها را گردآوری کرده، به یک پایگاه داده در ذهن منتقل و پردازش می‌کنند. این اطلاعات همه روزه در مدرسه، محل کار و زندگی استفاده می‌شود.

کژفهمی، مشکلات توجه و بیش فعالی، حافظه ضعیف، اختلالات یادگیری و موارد دیگر بخشی از عارضه‌هایی هستند که در اثر ضعف و ناتوانی در مهارت‌های شناختی به وجود می‌آیند.

هر یک از مهارت های شناختی، سهم مهمی در پردازش اطلاعات جدید دارد. این بدان معناست که اگر حتی یکی از این مهارت‌ها ضعیف باشد، مهم نیست که چه نوع اطلاعاتی به ذهن راه می یابد، درک، حفظ یا استفاده از آن دچار مشکل می‌شود. در واقع بیش‌ترین چالش‌های یادگیری، ناشی از یک یا چند مهارت شناختی ضعیف است.

1. توجه

توجه از نوع پایدار، یکی از مهارت‌های شناختی است که انسان را قادر می سازد برای مدت زمان مداومی، بر روی موضوع یا کاری خاص، متمرکز و دقیق باشد. بسیاری از کارها، اهداف و پروژه‌های ناتمام، جست‌وخیز از وظیفه‌ای به وظیفه‌ای دیگر و بسیاری از مشکلات نیازمند توجه ناشی از ناتوانی در این مهارت شناختی است.

توجه انتخابی شکل دیگری از توجه که انتخابی است، انسان را قادر می سازد تا علی رغم وجود عوامل پرت‌کننده حواس، تمرکز و توجه به یک کار خاص را حفظ کنیم. از مشکلات رایج در هنگام ضعف این مهارت این است که به راحتی حواس شما پرت می‌شود.

توجه توزیع شده

بسیاری از اوقات پیش آمده است که نیاز داشته باشیم دو کار را همزمان با هم انجام دهیم. هنگام صحبت کردن با تلفن همراه و رانندگی، ذهن انسان از مهارت توجه تقسیم‌شده بهره می‌برد و این امکان فراهم می‌شود تا هنگام انجام دو کار همزمان، اطلاعات را به خاطر بسپارید. اگر این مهارت شناختی دچار ضعف یا نقیصه‌ای باشد، خود را در ناتوانی انجام دو یا چند وظیفه همزمان و اشتباهات مکرر نمایان می‌کند.

2. حافظه

حافظه همان توانایی شناختی است که به ما امکان می دهد ذخیره اطلاعات برای اینکه بعداً بتوانیم آن را درک کنیم یا تفکر ساختاری را توسعه دهیم ، حافظه کوتاه مدت و بلند مدت را از یکدیگر متمایز می کنیم. هر دو پردازش توانایی شناختی هستند که مستقیماً بر روی محرک ها کار می کنند.

حافظه بلند مدت

ذهن انسان سازوکار ماهرانه‌ای برای حفظ اطلاعات ارزشمند و پالایش اطلاعات دارد. آن‌چه را که ضروری و حیاتی بدانه، به بخشی از حافظه منتقل می‌کند که برای مدتی بسیار طولانی در آن ماندگار شود. این قسمت که حافظه بلندمدت ما است، توانمندی به یادآوری اطلاعات ذخیره شده در گذشته را ارمغان می‌کند.

مشکلات رایج در هنگام ضعف این مهارت را می‌توان در فراموش کردن نام‌ها، انجام نادرست آزمون‌ها، فراموش کردن مواردی که قبلاً می دانستیم و بسیاری از فراموشی‌های دیگر تعریف کرد.

حافظه کوتاه مدت

بخش فعال و پرکاربردتر حافظه، است که به ما امکان می‌دهد هنگام استفاده از اطلاعات بتوانیم به سرعت پاسخ بدهیم. ضعف در حافظه کوتاه مدت ما را با مشکلات متعددی مواجه می‌کند از جمله نیاز به خواندن مجدد دستورالعمل ها در وسط پروژه، دشواری در پیروی از دستورالعمل‌های چند مرحله ای یا فراموش کردن آن‌چه دقایقی قبل در یک گفت‌وگو مطرح شد.

6. منطق و استدلال

این توانایی شناختی است که به ما امکان می دهد از طریق درک و درک نتیجه بگیریم. توانایی منطق و استدلال، شما را قادر می سازد تا استدلال کنید ، ایده بگیرید و مشکلات را حل کنید.

اگر این مهارت شناختی به میزان کافی قدرتمند نباشد، پرسش‌هایی از این دست که در آینده قرار است چه کار کنم، مفهوم این موضوع چیست؟ و همچنین چالش‌های جدی در مواجه با ریاضیات ما را آزار خواهد داد.

7. پردازش

پردازش انواع گوناگونی دارد که پرداش شنیداری ما را یاری می‌کند تا صداها را تجزیه و تحلیل، ترکیب و تقسیم‌بندی کنیم.چالش یادگیری هنگام شنیدن محتوای آموزشی یا درک مطلب مشکلاتی هستند که پردازش شنیداری ضعیف به همراه می‌آورد.

پردازش بصری به ما توانایی می‌دهد تا تصاویری را که از مقابل چشمانمان می‌گذرد تجزیه و تحلیل کنیم. دشواری در درک مطالبی که اخیراً مطالعه کرده‌ایم، مشکل به خاطر سپردن تصاویر یا مطالبی که از نظر گذرانده‌ایم، پیروی از دستورالعمل‌ها، خواندن نقشه ها و حل مسائل ریاضی تصویری به ناتوانی این بخش از مهارت‌های شناختی بازمی‌گردد.

پردازش سریع به ما کمک می‌کند کارها را به سرعت و با دقت انجام دهیم. بدون این مهارت شناختی، اغلب کارها دشوارتر به نظر می‌رسند. برای اتمام کارها باید مدت زمانی طولانی صرف کنیم و غالباً آخرین نفر در یک گروه خواهیم بود که کاری را به پایان می رساند.

8.  خلاقیت

این توانایی شناختی که به عنوان خلاقیت شناخته می شود ، همان چیزی است که به ما اجازه می دهد احساس ، فکر و حتی چیزی را که حواس ما جذب کرده است ، به روش خود بازتولید کنیم. به عنوان مثال، ما وقتی یک شعر می نویسیم یا یک نقاشی می کشیم ، توانایی خلاقیت خود را به نمایش می گذاریم.

9. قوه تخیل

همه ما تخیل را می شناسیم و می توانیم آن را تعریف کنیم ، این توانایی شناختی به عنوان استعداد یا توانایی انتزاع شناخته می‌شود و قدرت انجام پروژه در ذهن ما و نیز تجسم تحقق انواع ایده ها ، افکار و مفاهیمی که نمی توانند به واقعیت منتقل شوند را به ما می‌دهد.

10. خودتنظیمی

این توانایی شناختی که به طور نزدیک با برنامه ریزی همراه است مبتنی بر پیروی از هر مرحله برنامه ریزی شده و حفظ انگیزه و توجه برای دستیابی به هدف تعیین شده است. خودتنظیمی نیز قابلیتی است که به ما کمک می‌کند احساسات خود را مدیریت کنیم و پاسخ مناسبی را به هر وضعیتی ارائه کنیم.

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پایان پیام/24