در باب خیرات و برکات ویروس کرونا

«هر مرضی که مرا نکشد، بی‌شک قوی‌ترم می‌کند.» این گزاره که جامعه بشری در طول تاریخ به‌کرات تجربه‌اش کرده، در مورد کرونا نیز صادق است. کرونا بیماری مهلکی است که اگر عالمانه و هوشمندانه و مسئولانه با آن مقابله نشود، خیلی زود فضای عمومی جامعه را در بر می‌گیرد. برای مقابله با ویروس کرونا به چیزی بیش از وسایل پزشکی و فعالیت‌های بهداشتی و درمانی نیازمند هستیم.

در همین چند هفته گذشته، مدافعان خط مقدم سلامت پرستاران و پزشکان و کادرهای درمانی با ایثار و رشادت، علیرغم مخاطرات موجود در این عرصه به میدان آمدند،‌ خوش درخشیدند و تا آن‌جا که در توانشان بود، هم ویروس را مهار کردند، هم مبتلایان را در مسیر درمان قرار دادند. اما در این قضیه نیز پیشگیری ارزان‌تر و مفیدتر و ضروری‌تر از درمان است. هم به لحاظ فرهنگی و هم از نظر اجتماعی، لازم است تغییراتی در ذهنیت و مناسبات مردم، سازمان‌ها و مسئولان صورت گیرد تا جلوی شیوع گسترده ویروس گرفته شود.

خوشبختانه در این عرصه با اعلام نظر صریح رهبر فرزانه انقلاب و مراجع دینی، رای و نظر دانشمندان و پزشکان «حجت» تشخیص داده شد و همه آحاد جامعه موظف شدند تا دستورات کارشناسان بهداشتی و درمانی را رعایت کنند. اما این رعایت نیازمند ابزار، ادوات و تجهیزاتی است که تولید و عرضه‌اش دست فناوران، عالمان و تولیدکنندگان را می‌بوسد. اگر قضیه کرونا پیش نمی‌آمد، ما کم و کسری‌های اقلام بهداشتی تجهیزات پزشکی و پروتکل‌های روزآمد را به این وضوح متوجه نمی‌شدیم. ایضا شیطنت و خباثت محتکران و سودجویان نیز تا این حد روان جامعه را آزار نمی‌داد. بنابراین ما به‌خوبی بر ضعف‌ها و قوت‌های جامعه آگاه شدیم و اقتضا می‌کند هرچه سریع‌تر در رفع نقایص و جبران کسری‌ها بکوشیم. خدا را شکر خیلی زود دانشمندان جوان، با انگیزه‌های ملی و مذهبی به میدان آمدند و در تولید استاندارد اقلام و تجهیزات پزشکی ایران‌ساخت از جمله کیت‌های تشخیص کرونا و داروهای مکمل و ضد کرونا قدم‌های خوبی برداشتند. اما در این‌جا لازم است متخصصین دیگر رشته‌های دانشگاهی و علمی نیز آستین بالا بزنند و دین خود را به جامعه ادا کنند. حتی کارشناسان علوم انسانی و اجتماعی می‌طلبد که با تولید محصولات فرهنگی و تولید محتوا نسبت به روشنگری مردم و تغییر بعضی رفتارها و عادت‌های خطرناک اقدام کنند. قصه پرغصه کرونا از آن جهت اهمیت مضاعف دارد که چون همه جامعه را - اعم از شهری و روستایی، پیر و جوان، مومن و دهری، سنتی و مدرن و این‌طرفی و آن‌طرفی را - در بر می‌گیرد، پس کل جامعه نیز باید مسئولانه با آن به مقابله برخیزند. یعنی علاوه بر تحصیلکرده‌های دانشگاه، مردم کوچه و بازار نیز متعهد و مسئولند که در عقب راندن کرونا با مسئولان جامعه مشارکت کنند و سهم خود را در این امر میهنی ادا کنند.

این سهم می‌تواند شامل یک اطلاع‌رسانی کوچک باشد یا تقویت روحیه عمومی را سبب شود. کرونا فقط یک ویروس موذی نیست که واگذارش کنیم به طبیبان و خود عقب بنشینیم، بلکه اتفاقا امروز همان بزنگاهی است که هرکه هرچه در توان دارد باید که برای خیر عمومی و آرامش جامعه عرضه کند. اتفاقا وقت خوبی است برای حضور و فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها؛ از یک طرف باید به مبارزه مستقیم با کرونا مشغول شوند، از طرف دیگر به مقاوم‌سازی و آگاه‌سازی جامعه کمک کنند. امروز که به خاطر کرونا خیلی‌ها مجبورند در خانه بمانند، دعاگوی زیرساخت‌ها، سخت‌افزارها و نرم‌افزارهایی هستند که امکان و فرصت دورکاری و بهره‌گیری از خدمات آی‌تی را برایشان فراهم کرده. در قضیه ارتباطات اگر زیرساخت‌های اینترنتی نبود، قطعا خانه‌نشینی مردم سخت‌تر می‌شد. مع‌ذلک هنوز احتیاج به رشد و تقویت دنیای مجازی داریم تا ارتباطات غیر‌حضوری مردم را میسر سازد.

امروز متخصصان نانو، بایو، علوم شناختی، مهندسی پزشکی، پزشکی، علوم آزمایشگاهی، علوم انسانی، هنر و تاریخ باید فرصت را غنیمت شمرده و با تولیدات ضد کرونایی به هر معنا، ایران عزیز را قوی‌تر از قبل بسازند. آموزش و پرورش و آموزش عالی در کنار فکر عاجل برای بهره‌گیری از توان استارت‌آپ‌های آموزش از راه دور در مدت در خانه ماندن لازم دانش‌آموزان به تقویت و بهره‌گیری سیستماتیک این مهم در آینده نیز برنامه داشته باشند. در این عرصه معاونت علمی و فناوری هم با تمام قدرت و قوت در میدان است تا از جوانان و کارآفرینان در همه عرصه‌های دانش‌بنیانی و استارت‌آپی چون همیشه دستگیری کند و موانع ریز و درشت را با همراهی و همدلی سایر نهادها و سازمان‌ها از سر راهشان بردارد.