تصور کنید که اهرام مصر، کاخ های تخت جمشید، معبد دلفی آتن، میدان نقش جهان، برج ساعت بیگ بن لندن و خیلی جاهای باارزش دیگر، بدون نگاه هنرمندانه ساخته می شدند؛ ماندگار می شدند؟ تصورش اصلا جذاب نیست. بسیاری از بناها و سازه ها و اشیاء ماندگار و ارزشمند باستانی و تاریخی دنیا، با کمک خلاقیت و فناوری های روز و درخشان آدمیان ساخته و پرداخته شده و با کمک هنر و هنرمندان، در جاده ماندگاری پا گذاشته اند. شاید در روزگار حاضر، گفتن از ضرورت هنر، حرف تکراری باشد. اما می بینیم که همچنان این مقوله، جایگاهش را به خوبی نیافته است و ما همچنان مجبوریم که جشنواره و سمینار و نشست تخصصی و کارگاه آموزشی و غیره برگزاری کنیم و این ضرورت آشنا و جاافتاده را مجددا یادآوی کنیم. مشکل چیست؟ من فکر می کنم که در کشور ما هنوز نتوانسته ایم راه ارتباطی دائم و موثری بین بخش فناوری، صنعت و هنر ایجاد کنیم.

هنوز بخش فناوری و صنعت ضرورت نگاه هنرمندانه و فرهنگسازی را با پوست و استخوان لمس نکرده. هنوز بخش هنر و فرهنگ ما، دغدغه ها و فضای اندیشگانی اش را به سمت حمایت از فناوری و صنعت کشور سوق نداده است. شاید یکی از علت ها این باشد که ساز و کار اقتصادی و تفکر تجارتی و بازرگانی، همچنان بر فضای دو طیف حاکم است. البته در همه دنیا این رابطه وجود دارد اما در جایی که رونق و پیشرفت صنعتی همچنان گرفتار و اما و اگرهاست، نگاه سودآورانه از آن داشتن، زودهنگام و غیرمنطقی است.

در دل تاریخ، آنچه بناها و اشیاء و وسایل را ماندگار کرده، یک طرف اش «سفارش» بوده است. مشکل دیگر امروز ما هم از این موضوع نشأت می گیرد. هر دو طرف ماجرا یعنی صنعت و هنر، همچنان با مولفه «سفارش» نگاهی دور از اصل ماجرا دارند. بخش صنعت فقط و فقط به دنبال افزایش سود و سرمایه اش است و از سفارش‌گیرنده، سریع ترین زمان را خواهان است، بخش هنر هم، کار سفارشی انجام دادن را مغایر خواسته ها و آرمان هایش می پندارد و اگر هم کار را قبول می کند فقط و فقط برای گذران امور است و بس.

بر همین اساس است که هنوزاهنوز، با سرمایه گذاری های فراوان و حمایت های بسیار دولتی و حکومتی از رویدادهای مختلف برای فرهنگسازی و ایجاد فضای مناسب برای طیف های مختلف جامعه، اما همچنان حرف ها همان است و اعمال نیز همان. باز هم مجبوریم از ضرورت مقوله هنر در پیشرفت اهداف اقتصادی و تجاری بگوییم و سرپا ماندن کار هنر را در حضور بخش صنعت، فناوری و تجارت ارزیابی کنیم. با این حال هر سال همین حرف ها تکرار می شود و تازگی اش را انگار از دست نمی دهد!

جشنواره فیلم و عکس فناوری و صنعتی «فردا»، البته حرف را تمام کرده است و پا در وادی عمل گذاشته. یعنی میدانی را ایجاد کرده تا فناور و صنعتگر و هنرمند دور یک میز بنشینند و فارغ از خرده فرهنگ های دست و پاگیر و اندیشه های منسوخ و نادرست، حرف حساب بزنند و از خروجی اش هم بتوانند اثری قابل دفاع ارائه کنند.

نکته مهمی که در اینجا باید به آن اشاره شود، تاکید این رویداد بر موضوع «علم» و «فناوری» است که هر آنکس که دستی بر آتش این روزهای مناسبات کشور دارد را سرذوق و شوق می آورد. حال آدم خوب می شود وقتی می بیند یک اتفاقی بر اساس ضرورت زمان و بحبوحه ایام، به درستی رخ می دهد. واقعا موضوع «فناوری» باید امروز، همه چیز ما باشد. قاتق نان مان باشد و سوژه شب نشینی هایمان. بچه های ما باید از پدران و پدربزرگان و مادران و مادربزرگان شان، قصه هایی را بشنفتند که «فناوری» را به خوبی توضیح دهد. باید همه بدانند که ما هر چه در تاریخ داشته ایم و امروز به آن افتخار می کنیم، از «علم» و «فناوری» است و اگر می خواهیم امروز همچنان سری در میان سرها داشته باشیم، باز هم باید «علم» و «فناوری» را در همه شئون زندگی مان جاری کنیم.

متاسفانه واژه فناوری که قبلا همان «تکنولوژی» می گفتیم اش، در لغتنامه عامه ما، همچنان عبارتی فرنگی و بیگانه است. این بیگانگی می باید که از میان برداشته شود تا از صنعتگر و تاجر و بازرگان گرفته تا کارمندها و خانه دارها و دانشجوها و مدرسه ای ها، آن را سرلوحه کارهایشان را بکنند و بدانند که سود دیگری، سود آنهاست. اگر کمک کنیم که درختی در باغچه همسایه بکاریم، علاوه بر سایه دلنشین و زیبایی قامت اش، میوه های لبخند و شادابی همسایه هم کام مان را شیرین خواهد کرد. برای همکارانم و هنرمندان جشنواره «فردا» توفیق و پیشرفت مدام را آرزومندم و امیدوارم در سال «اقتصاد دانش بنیان؛ تولید- اشتغال» دستاویزی برای عملی شدن به شعارها و دغدغه های ارزشمند باشد و دانش‌بنیان و فناورمحور؛ راهش را ادامه دهد.
*مشاور معاون علمی و فناوری رییس جمهوری و دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان