*مصطفی حسینی
در دنیای امروز داده ثروت عظیمی محسوب می شود بسیاری از شرکت های برتر دنیا همچون آمازون، فیس بوک و گوگل چیزی جز داده در اختیار ندارند. اکونومیست در گزارشی در ماه می 2017 نوشت: "در قرن بیست و یک داده ها همان نقش حیاتی را دارند که در قرن بیستم نفت بازی می کرد".
همچنین پیش بینی ها نشان می دهد که حجم بازار داده ها در سال 2025 به بیش از 90 میلیارد دلار می رسد. امروزه داده های ژنومی یکی از دسته های نوظهور کلان داده ها به شمار می آیند و حجم این داده ها به طور میانگین هر ماه یعنی در مدت زمانی بسیار کمتر از پیش بینی قانون مور دو برابر می شود. به رغم اینکه طی سال های گذشته بیشتر تلاش ها به ارتقای فناوری های تولید این داده ها معطوف بوده است اما در حال حاضر تحلیل این داده ها، استخراج دانش از آنها و همچنین ذخیره سازی و انتقال آنها چالش های اصلی هستند. داده های ژنومی در تحقیقات دانشگاهی، تحقیقات بالینی، بیمارستان ها، کلینیک ها، شرکت های دارویی، شرکت های بیوتکنولوژی، کشاورزی و محیط زیست کاربرد فراوانی دارند. به طوری که این داده ها در پزشکی فرد محور و همچنین رفاه، سلامتی و تغذیه فرد محور مبنای تصمیم گیری می شوند.
امورزه کسب و کارهای زیادی حول داده های ژنومی شکل گرفته است و کشو.رهای مختلف و شرکت های بزرگ دنیا برای این موضوع سرمایه گذاری وسیعی می کنند. در کنار پتانسیل بالای این داده ها برای توسعه کسب و کارهای نوظهور و ایجاد اقتصادی جدید همین داده ها را می توان برای توسعه سلاح های زیستی به کار گرفت. بنابراین در کنار توجه به توسعه کسب و کارهای این حوزه توجه به مسائل صیانتی، امنیتی، حفظ حقوق مردم و همچنین حفاظت از منافع ملی اهمیت فراوانی دارد. به عنوان مثال قوانین کشور چین مانع خروج داده های ژنتیکی از چین توسط شرکت های خارجی می شود مگر اینکه این کار تحت نظارت سازمان های مربوط اتفاق بیافتد. بررسی وضعیت کشور نشان می دهد برای توسعه کسب و کارهای این حوزه و همچنین حفاظت از منافع ملی خلا قانونی وجود دارد. در نتیجه فضا برای فعالیت کسب و کارها در این حوزه بسیار مبهم است و این فضای مبهم از شکل گیری کسب و کارهای این حوزه در آینده خواهد شد.
*کارشناس مرکز راهبردی فناوری‌های همگرا معاونت علمی