*فرهاد افشار

 هیچ یك از اعمال انسان ، بازدهی صد درصد ندارد از این رو استفاده بهینه و ممانعت از هدر رفتن امكانات امری اساسی است این نكته هنگامی اهمیت بیشتری پیدا می كند كه موضوع انرژی مطرح شود.
منظور از بهینه سازی مصرف انرژی ، انتخاب الگوها و اتخاذ و بكارگیری روش ها و سیاست هایی در مصرف درست انرژی است. كه از نقطه نظر اقتصاد ملی مطلوب باشد و استمرار وجود و دوام انرژی و ادامه حیات و حركت را تضمین كند. در این چارچوب تعیین سهم صورت های مختلف انرژی در سبد انرژی هر جامعه با توجه به امكانات درازمدت آن جامعه، همچنین بكارگیری پربازده ترین شیوه استفاده از آنها كه متضمن كاهش تخریب منابع انرژی و نیز كاهش تأثیرات سوء ناشی از اسـتفاده ناصـحیح از انرژی، بر عوامـل دیگر حیات و محـیط زیـست مدنظر است ، این استفاده درست و به جا از انرژی، نه تنها متضمن استمرار حیات و توسعه پایدار جامعه است بلكه منجر به بقاء انرژی برای همگان و نسل های آتی و مانعی برای تولید و گسترش آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف نادرست انرژی خواهد بود.

ايران از توليدكنندگان عمده حامل‌هاي انرژي در جهان
با توجه به اينكه در حال حاضر كشور ايران يكي از توليدكنندگان عمده حامل‌هاي انرژي در جهان است (به خصوص در بخش گاز و نفت) و با عنايت به اينكه مصرف انرژي نيز از رشد فزاينده‌اي دركشور برخوردار است و به نظر مي‌رسد اين روند رشد مصرف با توجه به افزايش درآمد سرانه قابل پيش‌بيني در سال‌هاي آينده و رشد جمعيت به طور اعم و رشد جمعيت شهري به طور اخص و نيز ظهور اقتصاد دانايي محور و گسترش فعاليت‌هاي صنعتي در كشور با شدت بيشتري ادامه يابد. بنابراين مي‌توان گفت حامل‌هاي انرژي كالايي هستند كه اهميت آنها هم در سبد مصرفي خانوار و هم در زمينه فعاليت‌هاي توليدي به نحو فزاينده‌اي افزايش مي‌يابد. از طرفي مصرف آينده را از داشتن اين منبع عظيم ثروت محروم خواهد کرد. 
در دنیا اهمیت مصرف انرژی از دو بعد اساسی عوامل اقتصادی و محیط زیست مورد بررسی قرار میگیرد که در بعد اقتصادی آن بهینه سازی و صرفه جویی در مصرف انرژی چه در حوزه انرژی های اولیه همچون نفت گاز و چه به صورت انرژیهای ثانویه مانند برق میتواند استفاده اقتصادی به همراه داشته باشد. 
مصرف درست و منطقی علاوه بر اینكه از هدر رفتن ذخایر با ارزش انرژی پیشگیری می‎كند، آلودگی را نیز كمتر و محیط زیست را سالم‎تر می‎كند. باید توجه داشت كه در میان آلاینده‎های محیط زیست آنهایی كه از مصرف انرژی‎های فسیلی حاصل می‎شوند بیش از انواع دیگر انرژی موجب آلودگی محیط زیست می‎شوند.
از سوی دیگر در بعد محیط زیست اگر مردم بر این امر واقف باشند که با پایین آوردن درجه گرمایشی در زمستان و بالا بردن آن در تابستان چقدر در پایین آوردن دی اکسید کربن هوا کمک رسان هستند مطمئنا مشوق بسیار خوبی برای بهینه سازی مصرف انرژی خواهیم بود.
نكات ذکر شده مشخص می‌كند كه مدیریت مصرف برق و بهینه‌سازی مصرف انرژی الكتریكی یكی از راهبردهای مهم استراتژیك نه تنها در صنعت‌برق بلكه در كل سیاست‌گذاری كلان كشور است. 
 راه کارهای که برای بهینه سازی مصرف انرژی در نظر گرفته میشود معمولا در 2 غالب کلان و خرد مشاهده میشود
رویکرد های کلان در طرح های کشوری که از سوی ستاد بهینه سازی انرژی و محیط زیست معاونت علمی پیگیری می¬شود
اهمیت موضوع جامعه شناسانه و روانشناسی اجتماعی در مصرف انرژی
از دیگر موارد بسیار مهمی كه در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی الكتریكی روی آن تاكید شده موضوع جامعه شناسانه و روانشناسی اجتماعی این پدیده بوده كه در این ارتباط به مساله آموزش و آگاهی‌دادن به عموم مردم از طریق رسانه‌های همگانی در ارتباط با ضرورت مدیریت مصرف و رعایت آن تاكید بسیار شده است.
یكی از اهداف آموزشهای فرهنگی - تبلیغاتی در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی موضوع درك جمعی و عموم مردم از طریق آموزش عام است
در این ارتباط، قطعاً اطلاع‌رسانی و آموزش نقش مهمی دارد. استفاده از نقش و كاركرد رسانه‌ها در این زمینه بسیار مهم است. مردم در ارتباط با محدودیت منابع انرژی و ضرورت صرفه‌جویی آن باید توجیه و اقناع شوند كه این كار از طریق فرهنگ‌سازی امكان‌پذیر است.
فرهنگ سازی نیز كاری درازمدت است كه نیاز به صرف وقت و بهره‌گیری از نظریات و اندیشه‌های علمی در زمینه نحوه تاثر گذاری بر افكار عمومی دارد.
ستاد بهینه سازی انرژی و محیط زیست معاونت علمی در بحث فرهنگ سازی با حمایت از طرح های پژهشی به اشاعه فرهنگ بهینه سازی مصرف انرژی در حاشیه حمایت از طرح های کلان ملی می پردازد.

*کارشناس ستاد بهینه سازی انرژی و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری