به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، شاید اگر گذرتان به دندان‌پزشکی افتاده باشد یا درباره تازه‌ترین مواد اولیه به‌کار رفته در صنایع مختلف مانند خودروسازی، ماشین‌آلات و تجهیزات مکانیکی آگاهی داشته باشید، واژه «کامپوزیت» را شنیده‌اید.

کامپوزیت همان‌طور که از عنوان خارجی آن می‌توان دریافت ترکیب کامپوزیت از دو ماده با نسبت‌های گوناگون است که به ماده‌ای چندسازه منجر می‌شود. کامپوزیت‌ها در حقیقت از ترکیب دو ماده با دو فاز گوناگون، که اولی ماده زمینه یا ماتریس و دیگری تقویت‌کننده است اطلاق می‌شود.

دور از ذهن نبود که با ظهور فناوری کامپوزیت‌ها بشود کاربردهای بی‌شماری را برای این ماده متصور شد. کامپوزیت ها در صنایع مختلفی چون هوافضا، ساختمان‌سازی، دندانپزشکی، الکتریکی و نیروگاه های برق کاربردهای بی‌شمارش را نمایان کرده است.

اما چرا صنایع به کامپوزیت‌های روی خوش نشان دادند؟ سبک بودن،  یکنواختی و شکل پذیری، بی‌شمار تنوّع رنگ تنها بخشی از ویژگی‌های کامپوزیت‌ها است.

همچنین مقاومت در برابر آتش‌سوزی و فشار، بی‌نیازی به شستشو  و قیمت پایین‌تر نسبت به مواد فلزی، از دیگر مزایای کامپوزیت‌ها به‌شمار می‌رود که صنایع را به استفاده از کامپوزیت‌ها ترغیب می‌کند.

فایبرگلاس یکی از پرکاربردترین کامپوزیت‌هاست. فایبرگلاس یک کامپوزیت با زمینه پلیمری است که توسط فیبرهای شیشه‌ای تقویت شده‌است. در ساخت بدنه جنگنده‌های رادارگریز همچنین در ساخت قطعات هواپیما و پره نیروگاه بادی و پره هلیکوپتراز کامپوزیت‌ها استفاده می‌شود. بطور کلی مواد کامپوزیتی (مواد مرکب) به دلیل داشتن جرم بسیار کم و مقاومت بالا نسبت به فلزات، در صنعت هوا و فضا کاربرد وسیعی دارند. هم چنین کامپوزیتهای کربن-اپوکسی از نوع کامپوزیتهای استحکام بالا هستند که در صنایع نظامی کاربرد دارند.

اگرچه کامپوزیت‌ها با فناوری‌های پیشرفته و ساختارهای پیچیده تولید می‌شوند، این روزها نانوفناوری را نیز پذیرفته‌اند و ترکیب این دو فناوری، قابلیت‌های جدیدی را به این حوزه بخشیده است.

نانوفناوری نیز با ویژگی‌ها خود و چینش دقیق ساختارهای مولکولی ویژگی‌های منحصر به‌فردی را برای کامپوزیت‌ها به ارمغان آورده است.

تولید ایران‌ساخت کامپوزیت‌ها

تولید مواد کامپوزیتی و نانوکامپوزیتی به دلیل کارکردهای راهبردی‌اش، دانش و فناوری بالایی را می‌طلبد که در روزهای نخست، این فناوری در اختیار کشورهای محدودی بود. شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی نیز در این مسیر گام گذاشتند و در حوزه‌های گوناگون این فناوری محصولاتی را با بهره‌گیری از دانش کامپوزیت‌ها تولید کرده‌اند.

اکنون شرکت دانش بنیان «آتی کامپوزیت ایرانیان»، انواع شفت ها و محورهای توان کامپوزیتی کربنی را در داخل کشور تولید است.

این شرکت دانش‌بنیان، مراحل طراحی و ساخت این محصولات در داخل کشور انجام می‌دهد به طوری‌که دانش فنی تولید این محصول، در کشور بومی شده و نمونه های تمام کامپوزیتی این شفت ها نیز برای اولین بار در کشور با روش ابداعی این شرکت، طراحی، از آزمایش‌ها سربلند خارج شده است.

استفاده از کامپوزیت از جنس کربن و فایبرگلاس، در صنایع ماشین‌آلات یکی از کاربردهای این محصولات است. در شفت‌های کامپوزیتی، تمامی بخش‌ها از جنس فایبرگلاس و کامپوزیت ساخته می شود که علاوه بر افزایش چشمگیر عمر سازه، باعث کاهش وزن شفت نیز خواهد شد.

تولید مخازن کامپوزیتی ایران‌ساخت، کمک به رفع محدودیت‌های تحریمی و ارزش افزوده از مزیت‌های تولید بومی این محصول است. همچنین، مخازن تحت فشار بالا که بسیار سبک هستند و ضمن عمر طولانی، در برابر خوردگی و ایمنی بسیار بالایی برخوردار مقاوم هستند. این مخازن با توجه به تکنولوژی بسیار بالا و کاربردهای گسترده در زمینه های نظامی و غیرنظامی، جز کالاهای تحریمی به شمار می‌رود که اکنون توسط این شرکت تولید و تجاری سازی شده است.

شفت (Shaft) یا محور انتقال توان قطعاتی هستند که برای انتقال توان چرخشی بین دو نقطه مورد استفاده قرار می گیرند. شفت ها در صنایع مختلفی مانند پتروشیمی، پالایشگاه، فولادسازی و سایر صنایع بکار گرفته می شوند. اما به دلیل شرایط سخت کارکردی محصول و شرایط محیطی بد، دچار خوردگی شده و نیاز به تعویض پیدا می کنند. از این رو استفاده از مواد کامپوزیت به دلیل طول عمر بسیار بالاتر و مقاومت در برابر خوردگی بسیار مقرون به صرفه است.

پایان پیام/24