نقش رسانههای دیجیتال در دنیای امروز
*زهره توفیقی
رسانههای دیجیتالی ویژگی و مختصات وسیعی دارند. این امر موجب شده تا سیطره این نوع رسانهها روزبهروز روبه گسترش بگذارد. سرعت و وسعت دامنه انتشار، تنوع و حجم تولید محتوا، جذابیت، کاهش ممیزی و سانسور، مشارکتی و تعاملی بودن، کمهزینه بودن، سهولت دسترسی، گستره و تنوع مخاطبین، سهولت آرشیو محتوا، اشغال فضای محدود و کم برای آرشیو شدن محتوا، دریافت زنده و مستقیم و بدون واسطه محتوا ، فرامتنی بودن و غیره از جمله ویژگیها ی مهم این نوع رسانهها است.
در حال حاضر با کمک تجهیزات مدرن، محتوا بهعبارتدیگر هر رویدادی به عنوان خبر، داده، اطلاعات و غیره به شکل متن و تصویر همزمان با وقوع رویداد و تولید محتوا در اختیار مخاطب قرار میگیرد و پروسه تولید توزیع، انتشار و دسترسی مخاطب درهمآمیخته شده است و فاصله زمانی برای آن نمیتوان تصور کرد. این درحالی است که در گذشته در رسانهها و روزنامههای چاپی و مکتوب و حتی الکترونیکی فاصله زمانی تولید ، توزیع و انتشار و دسترسی مخاطب به محتوا بسیار زیاد بوده است.
از سوی دیگر رسانههای دیجیتالی با بهرهگیری از امکانات نرمافزاری ظرفیت و امکان وسیعی برای تولید حجم بالای محتوا را دارند بهطوری که دراین فضا میتوان هزاران صفحه محتوا در قالب کتاب با موضوعات متنوع، فیلم و فایل صوتی دارد و این ظرفیت هرروز به مدد پیشرفت و رشد فناوریهای نوین در حوزه سختافزاری و نرمافزاری بهسرعت در حال افزایش است.
جذابیت سازی محتوا از جمله ویژگیهای رسانههای دیجیتالی است، استفاده از رنگ عکس و تصویر و صوت بهطور زنده از ظرفیتهای تولید محتوا در این رسانهها است و این امر موجب شده تا هر روز دایره مخاطبان این نوع رسانهها روبه افزایش بگذارد و به عبارتی دیگر این امر بهنوبه خود موجب گستردگی و تنوع دامنه کاربران و مخاطبان شده است مساله ای که امروزه روز حیات و پویایی هر رسانهها به آن (مخاطب) بستگی دارد.
گسترش رسانههای دیجیتالی موجب شده تا مفهوم تیراژ کاملاً تعریف جدیدی بیابد، ممیزی و سانسور و محدودیتها و خطوط قرمز دیکته شده از سوی صاحبان قدرت از بین رفته و یا بهشدت کاهش یابد و رابطه افکار عمومی و رسانهها رابطهای تعاملی و مشارکتی باشد درواقع مخاطب خود مستقیم در تولید و انتشار محتوا دخالت دارد. یعنی بین تولیدکننده و مصرفکننده واسطهای وجود ندارد، تولیدکننده محتوا یا پیام و گیرنده پیام هر دو طرف همیشه به هم دسترسی دارند.
اما در کنار این ویژگی و مختصات مثبت و کاربردی مختصات منفی نیز وجود دارد که غیرحرفهای و غیرتخصصی شدن روزنامهنگاری، هنجارشکنی و عبور از مرز و خطوط عرفی اخلاقی، مشکلات فنی، بیاعتمادی و یا پایین بودن اعتماد مخاطب به محتوای تولیدی به دلیل احتمال صحت نداشتن محتوای تولیدی، آسیبپذیری حریم خصوصی از جمله پیامدهای منفی رسانههای دیجیتالی عنوان میشود.
انتشار و اشاعه محتوای غیراخلاقی و پایبند نبودن کاربران به اخلاق حرفهای و اجتماعی و هنجارشکنی کاربران و مخاطبان در جایگاه تولید کننده در بسیاری از جوامع موردانتقاد بوده و از جمله آسیبهای رسانههای دیجیتالی محسوب میشود.
ورود نیروهای غیر حرفهای یکی از مهمترین آفتهای این نوع رسانه است و بسیاری از منتقدان و مخالفان این نوع رسانهها با استناد به این مساله کارکرد این نوع رسانهها را در حوزههای حرفهای زیانبار میدانند.
همین امر موجب شده تا اساتید علوم ارتباطی و نظریهپردازان توصیههایی برای رفع این مشکل اساسی و فعال شدن نیروهای حرفهای در این عرصه ارائه میدهند. به راین اساس روزنامهنگار دیجیتال حرفهای مانند روزنامهنگار سنتی باید در برخورد با رویدادها فرایند مدار باشد و از رویداد مداری به عبارتی تولید تکمحصول خودداری کند.
*کارشناس ستاد توسعه فناوریهای نرم و هویت ساز معاونت علمی
Send to friends