کانون پتنت ایران، رسمی ­ترین نهادی است که با هدف حمایت از ایده ­های مخترعان و به عنوان یکی از واحدهای همکار با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تشکیل شده است.

از این تعداد درخواستی که تاکنون به کانون ارسال شده،  396 پرونده در ارزیابی محتوایی، به تایید رسیده است. اما از آنجا که یکی از اصلی­ترین نگرانی­های مخترعان ایرانی، لو رفتن یا تلف شدن ایده ­های علمی آنهاست، کانون پتنت ایران تلاش بسیار کرده است تا این دغدغه مخترعان و پژوهشگران کشور، برطرف شده است. بر همین اساس، تعداد تقاضانامه‌های منتشر شده در ادارات معتبر ثبت اختراع خارجی که از سوی کانون انجام شده، 353 مورد است.

پتنت، ابزاری برای حفاظت از فناوری‌های نوآورانه است. معادل فارسی این اصطلاح، تقریبا «ثبت اختراع» است؛ ثبت حقی که از سوی دولت به مخترع داده شده و به وی اجازه می‌دهد دیگران را از ساخت، فروش و بهره‌برداری از اختراع برای مدت‌زمانی مشخص بازدارد. برای همین است که پتنت در ادارات معتبر بین المللی، برای مخترعان کشور اهمیت زیادی دارد. از این رو، تاکنون 239 تقاضانامه‌ ایرانی تحت معاهده  PCT ثبت شده و در نهایت نیز با حمایت کانون پتنت ایران، 178 اختراع تاکنون گرنت شده و مسیر تبدیل ایده به محصولی ایران­ ساخت را هموار کرده است.

رتبه بیستم ایران در اداره ثبت اختراع آمریکا

سیستم پتنت در حال حاضر یکی از اجزای مهم نظام مالکیت فکری است و آشنایی با آن برای کسب و کارهای نوپا ضروری است. پتنت حاوی اطلاعات ارزشمندی است که شامل ایده مخترع می شود.اطلاعاتی که به توسعه فناوری­های نو کمک می کند؛ پس حفاظت از آن مهم است. بر این اساس رتبه ایران در پتنت‌های ثبت­شده در اداره ثبت اختراع و نشان تجاری ایالات متحده آمریکا (USPTO) تا سال 2020، بیستم است.جایگاهی قابل قبول که نشان می دهد ایران در این زمینه از کشورهایی چون سوئد، ایرلند، اسپانیا، نروژ دانمارک و برخی دیگر از کشورهای توسعه­یافته نیز جلوتر است.

سیستم پتنت برای تشویق نوآوری‌هایی که برای جامعه سودمند و منحصر‌به‌فرد هستند، طراحی و اجرا شده است.اغلب افراد شاید پتنت را همان حق کپی‌رایت یا چیزی شبیه به آن بدانند اما واقعیت آن است که تفاوت‌هایی آشکار میان این دو وجود دارد.

معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای حمایت از حق اختراع فعالان فناور، از ایجاد کانون پتنت ایران که نقشی محوری در این زمینه دارد، حمایت کرده است. این کانون از سال ۱۳۹۴ به‌صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرده است.

در همین مسیر، با توجه به پیچیدگی‌های ثبت اختراع خارجی و هزینه‌های بالای آن، کانون پتنت ایران با استفاده از روش‌هایی که در ادارات معتبر ثبت اختراع خارجی به کار می‌رود، به بررسی تقاضاهای ارسال شده و حمایت از آن‌ها می‌پردازد.

با توجه به محرمانه بودن اطلاعات ارسالی، کانون پتنت ایران به‌هیچ‌عنوان در بررسی اختراعات، از دانشگاه‌ها و نهادهای علمی و پژوهشی و نظایر آنها استفاده نخواهد کرد.

کمک به تجاری­ سازی دستاوردهای پژوهشی و عدم­ افشای نتایج باارزش تحقیقات، از مزایای ثبت اختراع است. اقدامی که مسیری سخت دارد. از این رو کانون پتنت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با حمایت 90 درصدی خود در این مسیر، همراه پژوهشگران، فناوران و شرکت های دانش­ بنیان است.

شیوه ­نامه ثبت پتنت بین­الملل

پس از ارسال طرح، مراحل ارزیابی در کانون برای احراز شرایط لازم برای حمایت ثبت اختراع خارجی آغاز می ­شود. در گام نخست نحوه تنظیم تقاضانامه و الزامات رسمی با در نظر گرفتن قوانین دیگر کشورها ارزیابی می ­شود که به آن بررسی شکلی می­ گویند.پس از آن، اختراع، بررسی ماهوی می­ شود.بررسی اختراع نیز در دو مرحله اولیه (بررسی شکلی) و محتوایی (بررسی ماهوی) انجام می‌شود. در بررسی شکلی نقص ­های ساختاری اختراع شامل افشاء یا ارائه کامل اطلاعات، خودافشایی مخترع / مخترعان، رعایت حق تقدم، الزام بر ارائه تنها یک اختراع در هر درخواست ارسالی، مستندات و قابل ثبت بودن موضوع اختراع، بررسی می‌شود.در بررسی محتوایی نیز، شرایطی نظیر نوآوری، غیربدیهی بودن و قابلیت پیاده‌سازی اختراع، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. هم­چنین، امکان درآمد‌زایی یا تجاری‌سازی و اولویت‌های موضوعی تعیین‌شده، از معیارهای کلی کانون پتنت برای تأیید اختراع است.

اما چه موضوعاتی مورد حمایت برای ثبت اختراع قرار می‌گیرد؟ نخست موضوعاتی که از نظر قانون ثبت اختراع قابلیت ثبت شدن داشته باشند.هم­چنین این موضوعات نباید محدود به جغرافیای ایران یا یک منطقه جغرافیایی خاص باشند.البته روش ­های درمانی، نظریه‌­های روانشناسی و روش‌­های درمان در این حوزه، امور هنری، فرمول ­های علمی و طرح‌های صنعتی، مورد حمایت قرار نمی‌گیرند.

مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#