به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، نادر قلی ابراهیمی دبیر ستاد توسعه فناوری آب، خشکسالی، فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به آیه‌ای از قرآن درباره آب که می‌فرماید «حیات همه موجودات از آب است» بیان کرد: در حال حاضر 10 چالش عمده در جهان مطرح است. تغییر اقلیم یکی از این چالش‌های اساسی است که با دخالت بشر باعث شده شرایط آب‌وهوایی کره زمین تغییر کند. کمبود منابع آب شیرین چالش دیگر است و حدود 3 درصد از آب¬های کره زمین، شیرین و قابل‌نوشیدن است. بیابان‌زایی مشکل دیگر بشر در کره خاکی است که ایران از این نظر جزء کشورهای خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌شود. میانگین بارندگی سالانه در ایران یک‌سوم دنیا و میزان تبخیر سالیانه نیز سه برابر دنیا است.

وی فقر، تغییر مصنوعی آب‌وهوا، امنیت غذایی، انقراض انواع گونه‌های گیاهی و جانوری را از دیگر چالش‌ها دانست و درباره اهمیت موضوع امنیت غذایی گفت: میزان مصرف انرژی، رژیم غذایی و الگوی کشت در کشور متناسب با جامعه ایرانی نیست. ایرانی‌ها در گذشته عادت‌های بسیار خوب غذایی داشتند که متأسفانه به‌مرور به فراموشی سپرده‌شده‌اند. عادت‌هایی مثل دور هم غذا خوردن، مصرف کمتر گوشت قرمز، خوردن مواد غذایی تازه، زود شام خوردن، مصرف فراوان سبزی و میوه، نوشیدنی‌های سنتی و از همه مهم‌تر نان با سبوس که قوت غالب مردم به همراه سیب‌زمینی بود که متأسفانه امروزه برنج جای آن را گرفته است. به همین دلیل الگوی کشت، نیاز به تامین مواد غذایی تغییر یافته است.

ابراهیمی ادامه داد: همچنین رژیم غذایی ایرانیان در گذشته متفاوت از امروز بود و در حال حاضر شاهد مصرف میزان بالایی از برنج هستیم که جایگزین نان شده است. مصرف سرانه نان 150 گرم در روز است و از سویی مواجه با دور ریز حدود 20 درصد هستیم. در کل مصرف و هدر رفت آب به‌واسطه دور ریز محصولات غذایی و کشاورزی میزان بالایی را به خود اختصاص داده است. کل آب تجدید پذیر کشور حدود 90 تا 100 میلیارد مترمکعب است که قسمتی از آن به دلیل دور ریز محصولات کشاورزی و نان و عدم فرآوری و مصرف صحیح از دست می رود.

 وی در بخش بعدی سخنان خود به ریز گردها اشاره کرد و گفت: منطقه خاورمیانه در گذشته به‌واسطه وجود تالاب‌ها و رودخانه‌های منطقه بین‌النهرین وضعیت ثابت و مناسبی داشت اما در حال حاضر به علت اقدامات و دست‌کاری‌های بشر در محیط‌زیست این ثبات را شاهد نیستیم. بیشتر سرشاخه‌های ورودی به بین‌النهرین، اروند و خلیج‌فارس در حال حاضر بسته‌شده‌اند و همین موضوع کانون‌های گردوغبار و بیابان‌ها را ایجاد کرده است.

دبیر ستاد توسعه فناوری آب، خشکسالی، فرسایش و محیط‌ زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری همچنین عنوان کرد: آلودگی‌های زیست‌محیطی که بر اثر دست‌کاری‌های انسان به وجود آمده اساس شکل‌گیری این 10 چالش است اما علم و فناوری این فرصت را به ما می‌دهد تا این چالش‌ها را مدیریت کنیم. به‌عنوان‌مثال در سیل اخیر در منطقه جنوب کشور که چند میلیارد مترمکعب آب شیرین و چند میلیارد تن خاک حاصلخیز زراعی و مرتعی کشور در بازه زمانی کوتاهی از دست رفت. می‌توانستیم با اجرای انواع طرح‌های علمی و پیشگیرانه آبخوان‌داری و آبخیزداری، باران و سیلاب را به‌عنوان یک فرصت طلایی برای ذخیره آب و حفظ خاک استفاده کرد.

وی  فرسایش آبی نیز اشاره کرد و گفت: میزان این نوع از فرسایش خاک در کشور ما 8 تا 12 تن است که بالاتر از میزان نرمال آن است. پس باید در مراتع و مزارع با روش‌های مختلفی ازجمله حفظ و توسعه انواع گیاهان مرتعی، برخورد با عوامل مخرب مراتع به‌ویژه آتش‌سوزی‌های عمدی و سهوی و اعمال روش کشاورزی حفاظتی با شخم حداقلی مزارع، ضمن کاهش تبخیر، زبری خاک و تحمل فرسایش پذیری را افزایش داد.

ابراهیمی همچنین گفت: عمده آب شرب در منطقه سیستان و بلوچستان از چاه نیمه‌ها تأمین می‌شود که چاله‌های طبیعی محصورشده هستند که آب آن‌ها کنترل و برای مصرف هدایت می‌شود. عمده آب این چاه نیمه‌ها از حقآبه طبیعی ایران از افغانستان است که وارد این چاه نیمه‌ها می‌شود و عمده مصرف کشاورزی و شرب منطقه را تأمین می‌کند؛ اما در منطقه سالیانه میلیون‌ها مترمکعب تبخیر صورت می‌گیرد و این در صورتی است که میزان مصرف آب شرب در زابل، زاهدان و برخی شهرهای بزرگ سیستان و بلوچستان خیلی کمتر از این میزان تبخیر است؛ یعنی 2 برابر آب شرب منطقه با تبخیر آب را از دست میرود که با اقدامات مناسب علمی و فناورانه موجود این تبخیر قابل کاهش است.

ابراهیمی بخش بعدی سخنان خود را با توضیحاتی درباره سند راهبردی ستاد در این حوزه آغاز کرد و گفت: چشم‌اندازها تا سال 1404 در حوزه تولید علم و فناوری در زمینه آب، خشکسالی، فرسایش و محیط‌زیست در این سند مشخص‌شده است. همچنین اقدامات راهبردی برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌های این حوزه نیز مشخص است تا از ایجاد، تقویت و تأمین منابع مالی برای اقدامات فناورانه و علمی حمایت شود.

پایام پیام/25