همان‌گونه که سلول‌های بنیادی ویژگی‌های خاص و منحصر به‌فردی مانند ترمیم آسیب‌ها و تمایزپذیری دارند، سلول‌‌های بنیادی که سرطانی می‌شوند نیز از همین ویژگی‌ برخوردارند و در برابر درمان‌های مختلف، از جمله پرتودرمانی (RT) مقاومت می‌کنند. از بین بردن تمامی سلول‌های بنیادی سرطانی، مستلزم استفاده از روش‌های درمانی قوی‌تر بوده و انتخاب این روش در کاهش آسیب‌های وارده به بیمار حائز اهمیت بالایی است.

به گفته حسین سلطانی نژاد مدیر فناوری و تجاری سازی ستاد توسعه علوم و فناوری های سلول های بنیادی، اگرچه روش‌های درمانی برای از بین بردن سلول‌های بنیادی سرطانی در حال انجام است، اما این روش‌ها در گام‌های آغازین خود قرار دارند و داده‌های بالینی ناچیزی از اثربخشی این روش‌ها دردست داریم.

درمان فناورانه علیه سلول‌های بنیادی سرطانی

همچنین سلطانی‌نژاد درباره اهمیت و کاربرد داروهای آنتی نئوپلاستیک بیان کرد: این داروها عمدتاً مانع از رشد و گسترش سلول های سرطانی در بدن می‌شود و برای درمان تومورها کاربرد دارد. داروهای مختلفی در دنیا توسط شرکت‌های بزرگ دارویی ساخته و روانه بازار می‌شود که برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی نیز انواع پیشرفته‌ای از این داروها را تولید کرده یا در مرحله تجاری‌سازی قرار دارند.

این پژوهشگر حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی با اشاره به پژوهش‌هایی که در زمینه درمان سلول‌های بنیادی سرطانی وجود دارد ادامه داد: پژوهش‌ها در گام نخست به شناخت سازوکار مقاومت سلول در برابر درمان پرداخته و با بررسی نشانگرهای زیستی، رویکردهای درمانی جدید احتمالی را مورد توجه قرار می‌دهند.

فناوری شناسایی سلول‌های بنیادی سرطانی

وی با بیان این‌که درک مناسب از حساسیت متفاوت سلول های سرطانی به ویژه نوع سلول‌های بنیادی به دارو یا پرتودرمانی می‌تواند به توسعه یا بهبود درمان های ضد سرطان کمک کند گفت: یکی از چالش های اصلی در مورد سلول‌های بنیادی سرطانی شناسایی صحیح آنها است زیرا برای این نوع سلول‌ها یک نشانگر خاص وجود ندارد؛ با این حال ، برخی از نشانگرهای سطح سلول وجود دارد که به اندازه کافی قوی هستند تا از آنها به عنوان شاخص هایی برای تشخیص این نوع سلول‌ها استفاده شود.

سلطان نژاد درباره منشأ سلول‌های بنیادی سرطانی توضیح داد: اگرچه مطالعات مختلفی بر روی چگونگی شکل‌گیری این نوع از سلول‌های سرطانی صورت گرفته اما علت و منشأ دقیق آن مشخص نشده و ممکن است از سلول های بنیادی طبیعی، جایی که جهش های تصادفی در طول همانندسازی دی‌ان‌ای می‌تواند به تومور شدن این سلول‌ها منجر شود سرچشمه بگیرد.

علاوه بر این، سیگنال دهی ناهنجار استرومایی و شرایط پیش التهابی می تواند منجر به تولید سلول‌های بنیادی سرطانی بدخیم شود. به گفته سلطانی نژاد، برآورد فراوانی این نوع سلول‌ها درون تومور دشوار است و تا حد زیادی به نوع بدخیمی بستگی دارد.

توسعه فناوری درمان سرطان

در کشورمان نیز هم‌پای پیشرفت فناوری سلول‌های بنیادی در دنیا، پژوهش‌ها و مطالعه‌ها برای تشخیص، شناسایی سازوکار و درمان سلول‌های سرطانی از جمله سلول‌های بنیادی سرطانی در جریان است. مدیر فناوری و تجاری سازی ستاد توسعه علوم و فناوری های سلول های بنیادی گفت: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با حمایت از پژوهش‌ها و طرح‌های نوآورانه‌ای که در مسیر تشخیص و درمان سرطان‌ها کاربرد دارند تلاش کرده است تا زمینه را برای توسعه فناوری‌های این حوزه فراهم کند.

به گفته سلطانی نژاد، مراکز جامع تحقیقاتی در حوزه سلول‌های بنیادی، سلول درمانی و آزمایشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها تحقیقاتی در کنار بیش از 385 شرکت دانش‌بنیان و صدها شرکت فناور فعال در حوزه دارو، و فرآورده‌های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان، تحقیقات و محصولاتشان در زمینه‌ روش‌های درمانی، داروها و تجهیزات پزشکی به پیش می‌برند تا در زمینه‌های مختلف سرطان از جمله سلول‌های بنیادی سرطانی راه‌کارها و روش‌های مؤثر ارائه شود.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#24