یکی از زمینه‌های اصلی در حوزه مهاجرت‌های بین‌المللی، مهاجرت با هدف اشتغال در شرکت‌ها است. نوعی از مهاجرت که با توسعه زیرساخت‌های فناورانه افزایش می‌یابد

بخش قابل توجهی از مهاجران در سراسر دنیا، اشتغال در یک شرکت یا راه‌اندازی کسب و کار فناورانه خود را راه‌اندازی کنند به کشورهای دارای ظرفیت مهاجرپذیری یا زیرساخت‌های لازم برای ایجاد یا توسعه یک کسب و کار مهاجرت می‌کنند.

عمده کشورهای توسعه یافته، مهم‌ترین مقصدهای مهاجرتی نیروی انسانی برای اشتغال به شمار می‌رود و بسیاری از کشورهای مهاجرپذیر در این حوزه، ضمن توسعه کسب و کار خود، زمینه را برای ایجاد توسعه و رونق در تولید داخلی و صنعتشان را رقم می‌زنند.

همه‌گیری و بازار مهاجرت‌های کاری

با شیوع ویروس کرونا، بخش قابل توجهی از فعالیت‌های بازارهای جهانی تحت تاثیر قرنطینه و شرایط بهداشتی قرار گرفت و بازار نیروی کار مهاجر نیز دست‌خوش تغییرات شدیدی شد.  پس از شیوع کرونا، با کاهش میزان فعالیت و خدمت‌رسانی کسب‌وکارها کاهش یافته که موجب از بین رفتن شغل یا کاهش ساعات کاری بود. این موضوع به کاهش 4.4 درصد از تولید ناخالص جهانی منجر شد.

استقبال از مهاجرت‌های کاری اگرچه در دو سال اخیر و با شیوع کرونا روندی کاهشی داشت، اما آمارهای سازمان بین‌المللی کار نشان می‌دهد که بیش از 169 میلیون نفر در پی ایجاد کسب و کار یا اشتغال  که 41.5 درصد آن را زنان و 58.5 درصد مردان بوده‌اند.

نقش‌آفرینی نوآوری شرکت‌ها در مهاجرپذیری

توسعه کسب‌وکارهای فناورانه و نوپا، باعث شده است میزان اقبال شرکت‌های فعال در حوزه خدمات از نیروی انسانی مهاجر بیش‌تر باشد. به طوری که 66 درصد از نیروی کار مهاجر بین‌المللی در بخش خدمات فعالیت دارند و این در حالی است که 26 درصد در بخش صنعت و تنها 7درصد در کسب‌وکارهای بخش کشاورزی اشتغال دارند.

کشورهای فناور در سه منطقه اصلی شمال، جنوب و غرب اروپا، آمریکای شمالی، و کشورهای عربی مناطق اصلی پذیرنده نیروی کار مهاجر هستند که میزبان بیش از 60 درصد از نیروی کار مهاجر هستند.

با کاهش روند شیوع کرونا در جهان از یک سو و افزایش فعالیت کسب و کارهای نوآورانه و استارتاپی از سوی دیگر، زمینه برای مهاجرپذیری مجددا در حال اصلاح وضعیت ناشی از شیوع کرونا و افزایش حجم فعالیت‌ها است. به طوری که تعدادی از کشورهای اروپایی و آمریکایی، با ارائه تسهیلات و حمایت‌های گسترده، در تلاش برای جذب مهاجران بین‌المللی با هدف توسعه کسب‌وکارهای فناور و استارتاپی هستند.

ایران و مهاجرپذیری

یکی از زمینه‌های اصلی مهاجرت‌ها در ایران، مربوط به حوزه کار بوده است و پیمایش‌ها نشان داده است که فعالیت‌های کسب‌وکارانه و انگیزه های اقتصادی مهم‌ترین عامل در مهاجرت‌های بین‌المللی ایرانیان به شمار می‌رود.

با توسعه زیست‌بوم نوآوری و فناوری در ایران، شکل‌گیری و رونق کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و خلاق، زمینه برای ماندگاری و جذب نیروی انسانی فراهم شده است. میزان اشتغال ایجاد شده توسط شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق بیش از 300هزار نیروی انسانی نشان می‌دهد این زیست‌بوم از ظرفیت‌های لازم برای استفاده از نیروی انسانی داخلی و همچنین متخصصان غیر مقیم برخوردار است.

در همین راستا، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با ایجاد زمینه حمایتی لازم برای توسعه این کسب‌وکارها، برنامه‌های جذب متخصصان و کارآفرینان ایرانی غیر مقیم و ایجاد بستر لازم برای راه اندازی کسب و کارهای دانش‌بنیان و خلاق توسط آن‌ها، مسیر مهاجرپذیری را هموار کرده است.

اما تحقق این سیاست‌ها و راهبردها نیازمند تعامل و همکاری سایر دستگاه‌ها، حمایت از تسهیل ورود نیروی انسانی نخبه و هموارکردن و حمایت از ایجاد و توسعه کسب و کارهای دانش‌بنیان و خلاق است.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

#