شاید شما هم برای اولین بار با اصطلاح جدید و نامانوس پروبیوتیک زمانی آشنا شدید که در سوپرمارکت های بزرگ ماست هایی با عنوان "ماست پروبیوتیک " دیدید و قطعا برای شما هم این سوال پیش آمد که پروبیوتیک چیست و چه تاثیری در مواد غذایی مصرفی دارد.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، " پروبیوتیک‌ها میکرو ارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که مصرف کافی آن‌ها سبب نمایان شدن اثرات سلامت بخش در بدن میزبان می‌شود " این تعریفی است که اداره غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) از پروبیوتیک ارائه کرده است. که البته خود این تعریف نیز چندان مشکلی حل نکرده و در این جا این سوال پیش می آید که میکروارگانیسم چیست؟
 "در واقع هر موجود زنده ای که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نباشد و تنها قادر باشیم زیر میکروسکوپ آن را ببینیم، میکروارگانیسم نامیده می شود. " میکروارگانیسم ها شامل باکتری ها، آغازیان و بعضی از قارچ ها مانند مخمرها هستند بنابراین پروبیوتیک ها موجودات زنده ای هستند که با چشم غیر مسلح قابل دیدن نیستند و مصرف آنها برای سلامتی مفید است.
بر این اساس، باکتری‌های پروبیوتیک موجود در محصولات خوراکی، نه تنها باید دارای مشخصه‌های عملکردی و سودمند برای سلامتی انسان باشند بلکه از قابلیت ماندگاری در دستگاه گوارش هم برخوردار باشند. این ویژگی‌ها شامل رشد و بقای ارگانیسم‌ها در روند تولید محصول، نگهداری، و پس از مصرف حین انتقال از معده به روده است. دوز پروبیوتیم مصرف شده عامل مهمی است که بر تراکم میکروارگانیسم موجود در بخش‌های مختلف دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارد. پروبیوتیک‏‌ها همچنین قادرند اختلالات میکروبیوتای روده، پس از درمان آنتی‌‏بیوتیکی را به حداقل برسانند.
از نظر لغوی، ریشه کلمه پروبیوتیک یونانی است، اما در واقع این کلمه متشکل از پیشوند لاتین «پرو» و کلمه یونانی باستانی «بایوس» است، ترکیبی زبانی که به معنای «زندگی» است. به طور کلی معرفی این مفهوم به دریافت کننده جایزه نوبل «الیمچنیکوف» نسبت داده می‌شود، وی در سال ۱۹۰۷ پیشنهاد داد که «وابستگی میکروب‌های روده به غذا اقداماتی را می‌سر می‌سازد تا فلور موجود در بدن را تغییر داده و میکروب‌های مفید را جایگزین میکروب‌های مضر کنیم». سازمان جهانی بهداشت، این اصطلاح را به «ارگانیسم‌های زنده‌ای» اطلاق می‌کند که در صورت مصرف به میزان لازم، اثرات «سلامت‌زایی» موثری برای میزبان خود دارند.

در ابتدای قرن بیستم اینطور تصور می‌شد که پروبایوتیک‌ها با بهبود توازن میکروبی (microbial) روده‌ای و جلوگیری از باکتریهای بیماریزا و سم ساز منافعی برای بدن میزبان داشته باشند. امروزه بررسی‌های مفصل و ثبت شده‌ای در حال انجام است که تاثیرات ویژه پروبایوتیک‌ها را شامل تخفیف بیماریهای تورم مزمن روده (chronic intestinal inflammatory diseases)، پیشگیری و درمان بیماریهای اسهال زا (pathogen-induced diarrhea)، عفونتهای دستگاه ادراری و تناسلی (urogenital infections) و گروهی از آلرژی‌ها (atopic diseases) و سندرم روده تحریک پذیر (Irritable bowel syndrome) و التهاب مزمن روده‌ای (Inflammatory Bowel Diseases) را شامل می‌شود.
پروبیوتیک، به‌عنوان صفت مواد غذایی حاوی این باکتری‌ها هم به‌کار می‌رود. پروبیوتیک‌ها نه فقط در غذای انسان بلکه امروزه در غذای طیور صنعتی نیز به فراوانی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
از آنجا که فرآورده‌های پروبیوتیکی حاوی باکتری‌هایی هستند که اثرات مفیدی در سلامتی مصرف کننده برجای می‌گذارند، باکتری‌های پروبیوتیک موجود در محصولات تجاری باید مشخصه‌های عملکردی و سودمند خود برای سلامتی را که در اصل برای آن انتخاب شده‌اند حفظ کنند. این ویژگی‌ها شامل رشد و بقای ارگانیسم‌ها در روند تولید محصول، نگهداری، و پس از مصرف در حین انتقال از معده به روده است.
پروبیوتیک‏ها همچنین قادرند اختلالات میکروبیوتای روده، پس از درمان آنتی‏بیوتیکی را به حداقل برسانند. از طرفی بهبود میکروبیوتای روده را می‏توان از طریق سطوح افزایش‌ یافته بیفیدوباکتر‏ها نسبت به لاکتوباسیل‏ها توصیف کرد که نتیجه این امر برقراری تعادل به سمت باکتری‏های مفید خواهد بود.
مکمل های پروبیوتیک بر کارکرد سیستم ایمنی، بهبود سرطان، اسهال ناشی از آنتیبیوتیک، اسهال مسافرتی، آلرژی ها، عدم تحمل لاکتوز، بهبود فشار خون، کلسترول افزایش یافته خون و تولید ویتامین در بدن، اثر مثبت می گذارند.
در این میان ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی نیز از طریق کارگروه صنایع تخمیری اقدام به حمایت از تولید استارترها و پروبیوتیک‌ها کرده است و در دو سال اخیر تلاش کرده تولید این مواد مفید برای سلامتی را افزایش دهد.
عباس شجاع الساداتی، دبیر کارگروه صنایع تخمیری در این زمینه می گوید: تولید پروبیوتیک ها در دنیا رو به افزایش است و با توجه به تاثیری که این ماده بر روی سلامتی دارد مصرف آنها نیز افزایش یافته است، در ایران نیز شرکت های فناوری هم هستند که اقدام به تولید این ماده کرده‌اند.
وی افزود: این شرکت ها با بهره‌گیری از دستگاه‌های پیشرفته تولید در مقیاس صنعتی، راه‌اندازی آزمایشگاه‌های تخصصی و مشخص در بخش تحقیق و توسعه، کنترل کیفیت مطابق با آخرین استانداردهای بین‌المللی، همکاری با بهترین نیروهای متخصص و مجرب در کشور و سرمایه‌گذاری عظیم باهدف افزایش حجم تولید صنعتی به بومی‌سازی تولید این محصولات نوین اقدام کرده و قادر به تأمین نیاز کشور و منطقه هستند.
پایان پیام/23