فناوری نانو به ما امکان ســاخت و طراحی موادی را می‌دهد کــه دارای خواص و خصوصیات جدید است. در واقع هدف نانوپزشــکی ارائه امکانات به‌منظور شناخت و پیشگیری در مقیاسهای بنیادی است.
 
به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، فناوری نانو می‌تواند وضعیت سالمت نسلهای بعدی را متحول سازد. سه محدوده اصلی وجود دارد که فنــاوری نانو می‌تواند این انقلاب را ایجاد کند: تشخیص، درمان و پیشگیری که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.
دیدگاه آینده دستیابی به فناوریهایی اســت که در نهایت ســامت بشر را تضمین کند. مقالهی حاضر گوشــهای از کاربردهای فناوری نانو در پزشکی اســت. این مقاله سعی دارد فرصتهای تحقیقاتی در زمینه فناوری نانو در داروها را بیان کند.
البته این نکته نباید فراموش شــود که اکثر نانوداروها در مراحل اولیه کاربرد هستند و باید موانع بسیاری از سر راه آنها برداشته شود که این کار ممکن است سال‌ها و یا چند دهه زمان ببرد.
پیشرفت‌های علم و فناوری در چند دهه‌ی اخیر در علومی مثل پزشکی و ژنتیک آن‌چنان خارق‌العاده بوده که به‌عنوان انقلابی در علم به شــمار می‌آید.
در این راستا بشر به‌تدریج توانســته با آغاز دخالت در سطوح عمیق‌تر طبیعت، موادی را خلــق کند که به طرز باورنکردنی کوچک هستند، این دیگر پیشرفت نیست، بلکه انقلابی در علم محسوب می‌شود.
فناوری نانو، فناوری کاربرد ذرات در ابعاد نانو ) یک میلیاردم متر(است که به ما امکان طراحی و ســاخت مواد جدیدی را می‌دهد که دارای خواص و کاربردهای جدیدی اســت.
یکی از شاخه‌های علمی که از این فناوری بهره فراوان برده، علم پزشکی است که در ساخت ابزار پزشکی، تشخیص و درمان بیماری‌ها، ساخت دارو و حتی پیشگیری از آنها کاربرد دارد.
 
پیشگیری
بیشتر مراقبتهای بهداشتی بـعد از اولیـن عفـونت یـا زخـم و آسیب بافت‌ها صـورت می‌گیرند. گاهی این آسیب جبران‌ناپذیر است و یک اثر همیشــگی بر جای می‌گذارد.
برای مثال از دست دادن عملکرد قسمتی از بدن یا جای زخم و سوختگی مواردی هستند که اثر آنها همیشه می‌ماند. بنابراین، مهم‌ترین جنبه‌ی دارورســانی در ابعاد نانــو در آینده، توانایی‌های آنها در پیشــگیری از بیماری‌ها و جلوگیری از آسیب‌ها خواهد بود.
فناوری نانو در این امر از طریق نظارت مؤثرتر بر سالمت فردی اجازه می‌دهد که بیماری‌ها در مراحل ابتدایی کنترل شود و همچنین شناسایی سریع ساختار ژنتیکی بیمار به پزشک این اجازه را می‌دهد که دارویی اختصاصی برای آن بیمار تجویز کند.
 
پوشش‌های ضد میکروبی
پوشش‌های ضد میکروبی با کمک به کاهش پایداری و گسترش ویروسها، باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌توانند منافع مهمی در محدوده‌ی مراقبت‌های بهداشــتی دربرداشته باشند.
این قبیل پوشش‌ها به عنوان عواملی تکمیلی و نه به عنوان جایگزین برای فرآیندهای گندزدایی و ضدعفونی تجهیزات جراحی و ســطوح عامل جراحی به حســاب می‌آیند.
پوشش‌ها می‌توانند توانایی میکروبها در چسبیدن و رشد روی ســطوحی که در تماس با بدن بیمار هســتند را به حداقل برسانند.
این امر به‌طور فعال از طریق افزودن پوشــشهایی از قبیل نانوذرات نقره و دیاکسیدتیتانیوم که می‌توانند میکروب‌ها را به‌طور مستقیم از بین ببرند، امکانپذیر است.
نقره از مدت‌ها پیش به‌عنوان یک ماده ضد عفونی کننده مورد اســتفاده بوده اســت و امروز نانوذرات نقره بهترین مواد برای از بین بردن باکتری هستند.

معاینه
معاینه وضعیت ســامت بیمار نه تنها در زمان استراحت بعد از عملهای جراحی و درمان مهم است، بلکه برای معاینه معمول نیز حائز اهمیت است.
آزمایشگاه روی تراشه اجازه می‌دهد که ده‌ها بلکه صدها زیستمولکول مختلف به سرعت اندازهگیری شوند و به پزشک اجـازه می‌دهد تـا در هر محلی که بیمار باشد، بـدون خطـر از دسـت دادن نمونه‌ها و انتظار چند روزه بیمار برای دریافت نتایج از آزمایشــگاه، وضعیت او را معاینه کند.
در این صورت احتمال اشتباه در تشخیص، به دلیل ماندن یا خطای آمادهســازی نمونه‌ها در آزمایشگاه کاهش می‌یابد. این امر امکان انجام آزمایش در جاهای دور افتاده را نیز می‌دهد.

تشخیص بیماری
هر چه بیماری یا آســیب در بخشی از بدن زودتر تشخیص داده شــود، درمان موفقیت‌آمیزتر می‌شود. پیشرفت آزمایشگرهای زیستی امکان شناسایی میکروبهای عامل بیماری را قبل از ظهور عامل بیماری ممکن می‌سازد.
با توجه به پیشــرفت فناوری تصویری می‌توان به داخل بدن شخص نگاه کرد و با دقت بسیار زیادی، محل حضور سرطان و آســیب وارده به بافت‌های بدن و اندام‌ها را تعیین کرد.
با مراقبت‌های ویژه، مرحله بهبود بیمار با اطمینان مشــخص می‌شود. این پیشرفت‌ها نه تنها کیفیت بهتری از زندگی را به ارمغان می‌آورد، بلکه به سرویس‌های مقرون‌به‌صرفه و مؤثر سالمت هم کمک می‌کند.

ابزار جدید انتقال
حصول اطمینــان از اینکه دارو به بافت یا بخش مورد نظر بدن بیمار هدایت شــود و همچنین اطمینان از میزان داروی استفاده شــده، دو نمونه از مهم‌ترین مسائل پزشکی نوین هستند.
این امر به طور خاص برای درمان سرطان اهمیت دارد. چون داروهای شیمی‌درمانی برای سلول‌های عادی و ســرطانی مانند ســم عمل می‌کنند. فناوری نانو راهکارهایی را برای رفع این مشکلات پیشنهاد می‌کند.
برای مثال پوشــاندن دارو با مولکول‌های مختلف می‌تواند به آن اجازه دهد خیلی آسان‌تر به غشاهای سلولی وارد شــود و حتی دارو را به بافت یا عضوی خاص برساند.
علاوه بر این ابزارهای جدیدی مثل IMED ،حفره‌هایی بــا ابعاد نانو دارند که با تغییر در انــدازه، رهایش داروهایی مثل انسولین را کنترل می‌کنند. این ابزار را می‌توان در بدن قرارداد و در طول هفته به آن اجازه رهایش داد، به این ترتیب نیازی به تزریقات منظم هفتگی نیست.
پایان پیام/29