پرویز کرمی
مشاور و رئیس مرکز روابط عمومی واطلاع رسانی
نقش اقتصاد دانش بنیان در اقتصاد مقاومتی
چهارمین جشنواره و نمایشگاه ملی علم تا عمل در دولت تدبیر و امید با معرفی برگزیدگان استانی و کشوری به کار خود پایان داد. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری حمایت از شرکت های دانش بنیان را به عنوان هدف اصلی برپایی جشنواره در نظر گرفته و سعی کرده است با برپایی نمایشگاه و دعوت از دولتمردان، سرمایه گذاران و صاحبان صنایع و بخش تولید برای بازدید از آن، حلقه واسط برای کمک به تجاری سازی ایده های برتر علم و فناوری را به وجود آورد. کمی تامل بیانگر آن است که در چند سال اخیر اصطلاح " اقتصاد مقاومتی" توسط مقام معظم رهبری مطرح و سپس به مفهوم رایج مباحث اقتصاد سیاسی تبدیل شده است. در همین راستا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بر این باور است که یکی از رویکردهای مناسب جهت تحقق اقتصاد مقاومتی، رویکرد استراتژیک است که در آن با تحلیل نقاط ضعف و تهدیدزای اقتصاد، مولفه های اقتصاد مقاومتی استخراج می شود. توسعه شرکت های دانش بنیان یکی از راهبردهای مهم و اثرگذار جهت تحقق اقتصاد مقاومتی است.
به باور تمامی کارشناسان در آسیب شناسی اقتصاد ایران در درجه اول باید به وابستگی اقتصاد ایران و بودجه دولت به فروش مواد خام و با ارزش افزوده پایین اشاره کرد. ریشه اصلی این معضل در ضعف دانش و تکنولوژی در این صنعت و شرکت های فعال در این حوزه است که متاسفانه این مسئله باعث شده است نقطه قوتی به نام وجود منابع زیرزمینی به اهرمی برای تحریم و فشار بر اقتصاد ایران تبدیل شود.
همچنین یکی از نقاط ضعف اقتصاد کشور پایین بودن میزان خلاقیت و نوآوری و ضعف فناوری بنگاه های اقتصادی است. این مسئله اقتصاد و صنعت کشور را مصرف کننده فناوری های خارجی کرده است و این خود زمینه آسیب پذیری اقتصاد کشور را در برابر تحریم بیگانگان فراهم می کند. با شناسایی این نوع آسیب ها می توان به نقش بی بدیل دانش در حل معضلات کشور پی برد. دانش به عنوان یکی از نیروهای بسیار موثر در تحولات اقتصادی و اجتماعی بوده و یک کالای عمومی محسوب می شود زیرا می توان دانش را بدون کاهش و استهلاک با دیگران به اشتراک گذاشت. در عیل حال، این یک مشخصه منحصر به فرد برای این کالای عمومی محسوب می شود که بر خلاف سایر کالاهای فیزیکی (مثل سرمایه، دارایی های مادی و منابع طبیعی) استفاده از آن، از کمیتش نمی کاهد و می توان از آن بارها استفاده کرد.
در عصر حاضر، اصطلاح اقتصاد دانش بنیان که توسط OECD مورد تاکید خاص در استراتژی توسعه ملل قرار گرفته است گویای تاکید بر نقش دانش و فناوری در جریان توسعه اقتصادی است. ای این رو، می توان گفت در اقتصاد دانش بنیان، به دانش از نظر کیفی و کمی با اهمیت تر از گذشته نگریسته می شود. طبق تعریف این سازمان، اقتصاد دانش بنیان اقتصادی است که مستقیما بر مبنای تولید، توزیع و مصرف دانش و اطلاعات قرار گرفته باشد. بسیاری از اقتصاددانان بر این باورند که امروزه دیگر حجم سرمایه و اندازه باراز در توسعه اقتصادی ملل نقش اساسی ندارد، بلکه این نقش را دانش و فناوری ایفا می کند. نکته ای که باید همواره در نظر داشت این است که برای دستیابی به اقتصاد دانش بنیان فقط تولید و توزیع اطلاعات و پرداختن به آموزش و پژوهش کافی نیست بلکه نکته مهم، به کارگیری آنها در استفاده از منابع اقتصادی به صورت مستمر و پایدار است. به عبارت دیگر، کاربردی کردن دانش و استفاده موثرتر از آن در گسترش ظرفیت ها و ارتقای درجه بهره برداری از منابع است که تحقق یک اقتصاد دانش بنیان را ممکن می سازد که نقش شرکت های دانش بنیان در این زمینه قابل تعریف است. حضور موثر اعضای محترم دولت، وزرا و نمایندگان مجلس، استانداران و فناوران در نمایشگاه حاکی از نقش موثر این مهم در تثبیت و ارتقای حرکت رو به رشد علم و فناوری را دارد.
یادداشت چهارمین جشنواره و نمایشگاه ملی علم تا عمل