حمل‌ونقل، به عنوان وسيله‌اي براي جابجايي کالاها و مردم بين مکان‌هاي مختلف، يک عنصر اساسي در جامعه مدرن است. سيستم حمل‌ونقل هوشمند اخيرا توجه ويژه‌اي را در جوامع مختلف به خود جلب کرده است.

سيستم حمل‌ونقل هوشمند به مجموعه‌اي از ابزارها، امکانات و تخصص‌ها از قبيل مفاهيم مهندسي ترافيک، تکنولوژي‌هاي نرم‌افزاري، سخت‌افزاري و مخابراتي اطلاق مي‌شود که به صورت هماهنگ و يکپارچه به منظور بهبود کارآيي و ايمني در سيستم حمل‌ونقل به کار گرفته مي‌شود.

در سال‌هاي اخير مهندسان حمل‌ونقل با همکاري متخصصان رشته‌هاي مخابرات و ارتباطات، الکترونيک، رايانه و غیره با به‌کارگيري فناوري اطلاعات، سيستم‌هاي هوشمند حمل و نقل يا ITS را به وجود آورده‌اند که در برنامه‌ريزي سيستم‌هاي حمل‌ونقل زميني، نقش بسيار مهمي ايفا می‌کنند. سيستم حمل‌ونقل هوشمند تنها يک ابزار يا تکنولوژي جديد نيست.

در واقع، ITS امکان يکپارچه‌سازي سيستم حمل‌ونقل را فراهم می‌کند. يک سيستم حمل‌ونقل به طور کلي، شامل شبکه‌ها، وسايل نقليه، افراد و کالاها است. هر یک از اجزاي سيستم حمل‌ونقل مشخصات، ارگان‌ها، و گاهي آژانس‌هاي جداگانه دولتي دارند. ولي فناوري اطلاعات قادر است تمامي اين اجزا را به صورت يک سيستم يکپارچه درآورد.

از مهمترين مزاياي استفاده از سيستم‌هاي حمل‌ونقل هوشمند مي‌توان به کاهش تراکم ترافيک و افزايش سطح ايمني، صرفه‌جويي در زمان، کاهش مصرف سوخت و بهبود سطح ارائه سرويس اشاره کرد. براي مديريت ترافيک، فناوري‌هاي متفاوتي به‌کار مي‌رود.

از سيستم‌هاي اوليه‌اي مانند هدايت خودرو و سيستم کنترل چراغ‌هاي راهنمايي، تابلوهاي اعلان ترافيک، دوربين سرعت‌سنج و سيستم خودکار شناسايي شماره خودرو گرفته تا سيستم‌هاي پيشرفته و پيچيده‌تري که به‌طور همزمان اطلاعات متفاوتي را از منابع متفاوت يکپارچه مي کند.

اطلاعاتي مانند وضع آب و هوا، وضعيت ترافيک، وضعيت جاده و غیره از جمله داده‌هاي اين حوزه فناوري است که منجر به ايجاد حجم عظيمي از داده‌ها مي‌شود که براي ذخيره‌سازي و پردازش نيازمند مراکز داده کلان است. پيشرفت‌هاي بوجود آمده در فناوري اطلاعات و کلان داده مي‌تواند به ايجاد يک سيستم کاملا يکپارچه براي سال‌هاي آينده کمک کنند.

شرکت Uber که هم اکنون بزرگترين شرکت حمل‌ونقل جهان محسوب مي‌شود که مي‌توان از طريق اپليکيشن طراحی شده آن تاکسي درخواست کرد. این شرکت از کلان‌داده براي راهنمايي رانندگانش استفاده مي‌کند تا آنها در بهترين زمان ممکن در نزديک‌ترين محل به کساني باشند که احتمالا مي‌خواهند تاکسي سفارش دهند.

اتفاق بسيار مهم ديگري که اخيرا در اوبر رخ داده است اين است که دانشمندان داده اين شرکت تلاش دارند با استفاده از روش‌هاي يادگيري ماشين ميزان تقاضا را پيش‌بيني کنند تا از اين طريق بتوانند توازن بين عرضه و تقاضا را تا حد زيادي حفظ کرده و در نهايت از بالا رفتن قيمت‌ها و اثر الگوريتم افزايش قيمت بکاهند. البته اوبر هنوز به صورت رسمي به کارگيري اين سيستم را تاييد نکرده است.

*مسوول حمل‌ونقل هوشمند ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری