صنایع فرهنگی گونه‌ای از صنعت است که به خلق ایده، تولید و توزیع محصولات و خدماتی می‏پردازد که ماهیت فرهنگی دارند و مخاطب آن‏ها جنبه‏ها و ابعاد فرهنگی فرد و جامعه است.از مهمترین ویژگی ها و کارکردهای صنایع فرهنگی میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
1- صنعت فرهنگي به عنوان صنعتي راهبردی
صنعت راهبردی در هر كشور با شاخص هاي معيني شناخته مي شود، كه بعضاً عبارتند از:
- مشاركت برجسته در توسعة اقتصادي: صنعت راهبردی بايد لكوموتيو توسعة اقتصادي باشد.
- اشتغال زايي بالا: صنعت راهبردی بايد مولد بهترين فرصت هاي شغلي، براي دانش آموختگان دانشگاه ها و طيفي از نخبگان باشد.
- توسعة تكنولوژي: صنعت راهبردی بايد به مثابة يك انكوباتور يا رحم مولد براي تكنولوژي هاي پيشرفته عمل كند.
- تقويت امنيت و دفاع ملي: صنعت  راهبردی به ويژه در كشورهاي جهان سوم و رو به توسعه كه دشمنان سرسخت جهاني دارند، بايد پشتوانه اي امنيت و اقتدار ملي باشد.
- سبز بودن: صنعت راهبردی بايد دوستدار محيط زيست باشد.
- خلاق بودن: صنعت راهبردی بايد با فعاليت هاي بسيار خلاقانه سر و كار داشته باشد.
به جرأت مي توان گفت صنعت فرهنگي تنها صنعتي است كه مي تواند همة شاخص هاي بالا را در هر كشوري پاسخگو باشد. اگر صنعت فرهنگي تا سال 2015 ميلادي بر كل اقتصاد آمريكا سايه گستر خواهد شد، به اين دليل است كه قابليت بالايي در ايجاد ثروت اقتصادي و ايجاد فرصتهاي شغلي و توسعة تكنولوژي هاي پيشرفته دارد. اين صنعت هيچ آسيبي به منابع طبيعي و يا معادن و كاني ها نمي زند، چرا كه مواد اولية توليدات خود را از ذوقيات افراد و از معدن لايتناهي « فرهنگ ملی» مي گيرد. ديگر اين كه» صنعت فرهنگي چنان با خلاقيت هاي انساني عجين است كه يكي از نام هاي رایج آن « صنعت خلاق» است.
2- صنعت فرهنگي عامل صدور فرهنگ
انتقال فرهنگ در جوامع جديد چگونه امكان دارد؟ اين كار در جهان امروز چگونه ميسر است؟ كافي است تنها به اين نكته توجه شود كه هاليوود به عنوان پايگاه صنعت سينمايي آمريكا، چگونه ارزشها و فرهنگ ليبراليستي آمريكا را به ديگر كشورها صادر مي كند. اينك صنعت فرهنگي عالي ترين فرصت را براي فرهنگ در اختيار ما قرار داده است. اگر مي خواهيم كه ارزشهاي ايراني سراسر جهان را درنوردد و در شيوة زندگي ملت ها رسوخ كند، بايد توليدات فرهنگي خود را در عالي ترين كيفيت به بازارهاي جهاني روانه  كنيم. شواهد موجود نشان مي دهد كه دنياي متمدن صنعتي، تشنة معاني نهفته در فرهنگ هاي غني مردم مشرق زمين است. فراموش نكنيم كه در همين اواخر، مثنوي معنوي به زبان انگليسي در آمريكا انتشار يافت و به پرفروش ترين كتاب در اين كشور تبديل شد تا جايي كه ناظران و تحليل گران نوشتند كه عصر مولوي در آمريكا آغاز شده است. پس بايد از اين فرصت استفاده كرد تا بتوانيم فرهنگ خود را به ساير كشورها صادر نماييم.
3- صنعت فرهنگي عامل تقويت روحيه ملي
همة ما بارها و بارها نام « ناسا» را شنيده ايم: پايگاه توسعة تكنولوژي هاي فضايي آمريكا. اما كمتر به اين موضوع توجه داشته ايم كه رسالت ناسا چيست؟ رسالت ناسا تقويت غرور و اعزاز ملي شهروندان آمريكايي است،  منتهي از طريق اكتشافات پر سر و صداي فضايي. ما شايد نتوانيم به سادگي در اين زمينه با آمريكا و ساير كشورهاي پيشرفته رقابت كنيم؛ اما جامعة ما نيز براي حركت در مسير تعالي نياز به تقويت غرور ملي دارد. دست يابي به چرخة سوخت هسته اي و پيشرفت هاي اخير دانشمندان كشور در حوزة سلول هاي بنيادي و تكنولوژي هاي پزشكي، به ميزان زيادي غرور ملي مردم ما را تقويت كرده است. اما اگر در جام جهاني 2006 ، تيم ملي فوتبال ما بر سكوهاي اول مي ايستاد، غرور و شعف ملي شهروندان ايراني چقدر تقويت مي شد؟ صنعت فرهنگي تقريباً ارزان ترين و سهل ترين راه براي تقويت غرور ملي و اعزاز ملي و اسلامي مردم ماست.
4- صنعت فرهنگي پشتوانه دفاع ملي
در جنگ هاي مدرن-  جنگ هاي كانون فرهنگي- آن چه اهميت دارد، تفوق فرهنگي بر حريف است و نه تفوق نظامي. تفوق نظامي صرفاً به عنوان يك «تسهیل کننده» شناخته مي شود و بس. اگر بخواهيم فرهنگ ايراني و اسلامي خود را در برابر استكبار جهاني بيمه نماييم.، بايد صنعت فرهنگي خود را تقويت كنيم. بايد حوزه هاي فرهنگي خود را در داخل و خارج از كشور تقويت نمائيم و با استفاده از پشتوانة فرهنگي قوي كه در ايران وجود دارد، در برابر دنياي غرب ايستادگي كرد.
مراجع
1.،ن.،احمدپورداریانی وعلایی،س.،طراحی مدل توسعه کارآفرینی در صنایع فرهنگی، 1387 ،فصلنامه بصیرت  ، شماره 40 ، ص 11-10.
2.وحدتی،م.،صنایع فرهنگی، 1380 ،موسسه نگاه معاصر،ص 9-7.
3.    یونسکو،1379،" راهبرد های عملی توسعه فرهنگی" ترجمه محمد فاضلی، انتشارات تبیان، تهران.
4. فکوهی، ناصر، 1379، "از فرهنگ تا توسعه"، انتشارات فردوسی، تهران.

* کارشناس ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

منبع: isti.ir