*جواد مشایخ
تولید مواد و توسعه کاربردهای آن یکی از کلیدی ترین بنیان های شکل گیری تمدن ها بوده و نقش حیاتی در زندگی بشر دارند. تاثیرگذاری حوزه مواد بر زندگی انسان ها چنان است که یکی از دسته بندی های رایج در تمدن بشری بر اساس روند تکاملی توسعه و به کارگیری مواد است. به طور مثال تقسیم تاریخ بشری به دوران عصر پارینه سنگی، عصر نوسنگی، عصر برنز، عصر آهن و عصر سیلیکون از این جمله است. به طور خلاصه می توان بیان کرد که در طول تاریخ حیات بشر مواد خصوصا مواد جدید در حال تغییر و شکل دهی شیوه زندگی انسانی است. به گونه ای که کشف و کاربرد هر ماده جدید توان بشر را برای تسلط بر طبیعت و بازآرایی آن افزایش داده و از این رو موجب افزایش بهره وری، توسعه و کیفیت زندگی جامعه انسانی می شود.
امروزه فناوری های مواد و روش های ساخت آن ها در حوزه های گوناگون زندگی بشر همچون سلامت، حمل و نقل، انرژی، منابع و محیط زیست و سایر حوزه ها به شکل مستقیم و غیر مستقیم موثر بوده و کاربرد دارد. با توسعه صنایع مبتنی بر فناوری های برتر میزان تقاضا در حوزه مواد پیشرفته با افزایش جدی روبرو بوده و اثر آن بر توسعه اقتصادی کشورها به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. نکته قابل توجه اینکه فناوری های مواد و سایر علوم و فناوری های پیشرفته به یکدیگر وابسته بوده و به شکلی متقابل به ارتقای یکدیگر کمک می کنند.
به عنوان مثال آلیاژهای پراستحکام، مواد دما بالا و مواد غیر فلزی در صنایع خودرو و هواپیماسازی توسعه عظیمی را ایجاد کرده اند. همچنین توسعه مواد سازه ای برای تجهیزات انرژی، ذخیره انرژی و مواد مبدل برای غلبه بر چالش های مسائل انرژی لازم است. همچنین بهبود محیط زیست و تحقق توسعه هماهنگ بشر و طبیعت تقاضاهای جدیدی را در مواد سازگار با محیط زیست و مواد کنترل کننده محیط زیست ایجاد کرده است که به علت رو به اتمام بودن منابع، مواد جدید و فناوری های نوین تولید مورد تقاضا بوده و بازیافت مواد نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. مراقبت های بهداشتی نیازمند مواد پزشکی است که شامل تجهیزات پزشکی، مواد کاشتنی، مواد رهایش کنترل شده دارو و مواد جدید برای تشخیص زود هنگام بیماری ها است. علاوه بر این تقاضاهای بیشتر و مهمتری در تعداد زیادی از پروژه های کلیدی در حوزه هوایی و فضایی وجود دارد که باید پاسخ داده شود.

* معاون ستاد توسعه فناوری های مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی

پایان پیام /25